Ανασύνταξη υπουργών γεωργίας στη Λισαβόνα για πρασίνισμα και τσεκ

Η επίσημη ατζέντα για το άτυπο της Λισαβόνας δεν «μαρτυρά» τον πυρήνα των συζητήσεων και περιορίζεται στις τυπικές περιηγήσεις των υπουργών σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις που συμπυκνώνουν το παραγωγικό μοντέλο της εκάστοτε οικοδέσποινας χώρας, ωστόσο είναι μάλλον αυτονόητο ότι θα προβούν σε επαναπροσαρμογή θέσεων.

Μία νύξη ότι τους υπουργούς θα απασχολήσει ο επικείμενος νέος γύρος διαπραγματεύσεων με ην Ευρωβουλή στις 28 του μήνα, αφήνει στον λογαριασμό του στο Twitter ο Ευρωπαίος Επίτροπος Γεωργίας, Γιάνουζ Βοϊτσεχόφσκι.

«Πρέπει να ετοιμαστεί η μελλοντική ΚΑΠ το συντομότερο δυνατόν. Ένας συμβιβασμός τώρα είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλίσουμε την επιτυχή μετάβαση της ΕΕ στην βιωσιμότητα. Και οι δύο πλευρές πρέπει να φανούν ευέλικτες» έγραψε συγκεκριμένα ο Πολωνός, πρώην Ευρωβουλευτής και νυν επικεφαλής επί των αγροτικών του μπλοκ.

Την πρώτη ημέρα του διήμερου άτυπου την Δευτέρα 14 Ιουνίου, οι υπουργοί επισκέφτηκαν το Companhia das Lezírias, μια κρατική αγροτική εκμετάλλευση και στη συνέχεια είδαν τρόπους με τους οποίους επιστρατεύονται τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα για τους σκοπούς της αγροτικής παραγωγής σε ελαιώνες, οπωρώνες και καλλιέργειες καλαμποκιού.

Στις 16 Ιουνίου όμως η εσωτερική σύγκλιση, το νέο πρασίνισμα και η αναδιανεμητική θα ζορίσουν εκ νέου τους υπουργούς, οι οποίοι ναι μεν θέλουν να τα περιορίσουν όσο πιο πολύ γίνεται, ωστόσο φαίνεται ότι η Ευρωβουλή δεν θα κάνει βήμα πίσω και θα πιέσει για την υιοθέτησή τους. Αυτό, παρά τις συνέπειες στο αγροτικό εισόδημα που στην περίπτωση της Ελλάδας, αναμένεται να επηρεαστεί αισθητά αφού το τσεκ επέστρεψε μισό ήδη από την διαπραγμάτευση των Βρυξελλών τον περασμένο Μάιο.  

Υπενθυμίζεται ότι ένας από τους λόγους που «στράβωσε» στις Βρυξέλλες και πήρε αναβολή για τα τέλη Ιουνίου η τελική συµφωνία για τη νέα ΚΑΠ, ήταν η εσωτερική σύγκλιση των δικαιωµάτων βασικής ενίσχυσης. Μάλιστα, οι υπουργοί Γεωργίας στην πρότασή τους, είχαν θέσει 85% ως ελάχιστο ποσοστό σύγκλισης µέχρι το 2026 και χωρίς να υπάρχει η προστασία για µέγιστη µείωση 30% στην αξία των δικαιωµάτων. Τεχνικά µιλώντας, το Άρθρο περί σύγκλισης θα υπερτερούσε νοµικά από το σχετικό Άρθρο της «προστασίας»  στα νοµικά κείµενα. Ωστόσο,  η Ευρωβουλή δεν συµφώνησε, και επέµενε να είναι υποχρεωτική η πλήρης 100% σύγκλιση των δικαιωµάτων βασικής ενίσχυσης µέχρι το τέλος της προγραµµατικής περιόδου. Φυσικά, και στην περίπτωση της Ευρωβουλής, δεν θα ισχύσει η προστασία µέγιστης µείωσης 30% στα ακριβά δικαιώµατα.

Πέρα από την εσωτερική σύγκλιση, η τελική συµφωνία για τη νέα ΚΑΠ, φαίνεται πως κόλλησε στα ποσοστά που θα καταλαµβάνουν από το φάκελο των άµεσων ενισχύσεων το νέο πρασίνισµα και η αναδιανεµητική ενίσχυση, αλλά και στις επί µέρους διευκολύνσεις που ζήταγαν πάνω σε αυτά τα θέµατα οι υπουργοί Γεωργίας.

Νέο πρασίνισµα (eco-schemes)

 Εδώ η Ευρωβουλή ήταν αρχικά πρόθυµη να µην επιµείνει στην απορρόφηση του 30% του πρώτου πυλώνα και να πάει στο 25%. Ωστόσο, το Συµβούλιο ήρθε µε ένα «κατώτατο όριο» ελάχιστων δαπανών µόλις 18%, «µε πλήρη ευελιξία να µεταφέρει αχρησιµοποίητα κεφάλαια πάνω από το κατώτατο όριο σε άλλες αποσυνδεδεµένες άµεσες πληρωµές (δηλαδή στη βασική ενίσχυση)».

Η Ευρωβουλή αντέδρασε προτείνοντας το 18% να γίνει 22% για το έτος 2023 και 23% για το έτος 2024, ακολουθώντας την επιµονή του Συµβουλίου για µια περιορισµένη «περίοδο µάθησης». Αυτό δεν έγινε αποδεκτό από το Συµβούλιο.

Αναδιανεµητική ενίσχυση

Τόσο το Συµβούλιο όσο και η Ευρωβουλή συµφωνούν στα ακόλουθα: «Υποχρεωτική αναδιανεµητική πληρωµή στο 10% των άµεσων ενισχύσεων, µε την εξαίρεση των κρατών µελών που αποδεικνύουν δεόντως στο στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ ότι οι ανάγκες αναδιανοµής αντιµετωπίζονται µέσω άλλων εργαλείων, όπως π.χ. το όριο στις µεγάλες ενισχύσεις και το καθεστώς µικροκαλλιεργητών».

Τις ελληνικές θέσεις επανέλαβε από την πλευρά του ο Σπήλιος Λιβανός, ο οποίος σύμφωνα με σχετικό δελτίο Τύπου, ζήτησε η ΚΑΠ να είναι μοχλός εισδοχής νέων στη γεωργία και όχι γραφειοκρατικό σύστημα αποτροπής. Αναλυτικά η τοποθέτησή του έχει ως εξής: 

 «Η ΚΑΠ πρέπει να αποτελέσει ευκαιρία και όχι σκληρό γραφειοκρατικό σύστημα χωρίς ουσιαστικά κίνητρα για τον αγροτικό κόσμο. Πρέπει να αποτελεί μοχλό εισδοχής νέων ανθρώπων στη γεωργία και όχι αποτροπή», τόνισε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Σπήλιος Λιβανός, σε παρέμβασή του στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας της ΕΕ, που έγινε στη Λισσαβώνα.

Το άτυπο Συμβούλιο είχε ως θέμα την ασφάλεια των τροφίμων, ωστόσο η συζήτηση επεκτάθηκε και στο θέμα της ΚΑΠ.

Ο ΥΠΑΑΤ κ. Σπήλιος Λιβανός μεταξύ άλλων τόνισε:

«Στόχος όλων μας είναι η επίτευξη της πολιτικής συμφωνίας στο Λουξεμβούργο. Ωστόσο,  νομίζω ότι η ΚΑΠ πρέπει να αποτελέσει ευκαιρία και όχι σκληρό γραφειοκρατικό σύστημα χωρίς ουσιαστικά κίνητρα για τον αγροτικό κόσμο.

Πρέπει η πολιτική μας να είναι εφαρμόσιμη. Να είναι ουσιαστικά και πραγματιστικά πράσινη. Να λαμβάνει υπόψη της τις διαφορετικές ανάγκες, τα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού  τοπίου και της αγοράς αγροτικών προϊόντων. Να προχωρήσουμε σε λύσεις με γνώμονα την ευκολία αναπροσαρμογής των κανόνων και τον σεβασμό στις ευαίσθητες κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής υπαίθρου.

Η ΚΑΠ πρέπει να είναι συμβατή με το μακρόπνοο σχέδιο της Ένωσης για τις αγροτικές περιοχές. Να αποτελεί μοχλό εισδοχής νέων ανθρώπων στη γεωργία, όχι αποτροπή. Να αποτελεί έμπνευση για τους αγρότες όχι φόβητρο επιβολής κυρώσεων»

Ο κ. Λιβανός αναφέρθηκε λεπτομερώς στις ελληνικές θέσεις γύρω από τα επίμαχα ζητήματα που εκκρεμούν για να κλείσει η συμφωνία για την ΚΑΠ, ενώ αναφερόμενος στα ζητήματα της ασφάλεια των τροφίμων, τόνισε:

«Η πανδημία και τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν αλλάξει πλέον τις κοινωνικές και οικονομικές ισορροπίες, θέτοντας στο επίκεντρο των πολιτικών μας προτεραιοτήτων την διασφάλιση επάρκειας και ποιότητας τροφίμων εντός του πλαισίου της πράσινης μετάβασης». Και πρόσθεσε: «Είμαστε αυτό που τρώμε. Και αν τρώμε καλά και θρεπτικά τρόφιμα δεν είμαστε μόνο εμείς υγιείς, αλλά και ο πλανήτης μας καθίσταται πιο υγιής. Αυτή είναι η σειρά που πρέπει να προσέξουμε».