Η EFSA ανέλυσε τα αποτελέσματα 13.246 τυχαίων δειγμάτων που ελήφθησαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ, τη Νορβηγία και την Ισλανδία από τρόφιμα που καταναλώνονται περισσότερο στην ΕΕ στο πλαίσιο τού συντονισμένου από την ΕΕ προγράμματος ελέγχου.
Το συντονισμένο πρόγραμμα της ΕΕ προβαίνει σε δειγματοληψία των ίδιων βασικών προϊόντων ανά τριετία για την παρακολούθηση των τάσεων. Για το 2023 επρόκειτο για καρότα, κουνουπίδια, ακτινίδια, κρεμμύδια, πορτοκάλια, αχλάδια, πατάτες, αποξηραμένα φασόλια, καστανό ρύζι, σίκαλη, συκώτι βοοειδών και λίπος πουλερικών.
Από αυτό το υποσύνολο δειγμάτων που αναλύθηκαν στο πλαίσιο τού ΚΣΠ, διαπιστώθηκε ότι το 99% συμμορφώνεται με τη νομοθεσία της ΕΕ. Το εύρημα αυτό συνάδει με τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν το 2020 (99,1 %), όταν ελέγχθηκε η ίδια επιλογή προϊόντων.
Από τα δείγματα τού 2023, το 70% ήταν απαλλαγμένο από ποσοτικοποιήσιμα επίπεδα υπολειμμάτων, ενώ το 28 % περιείχε ένα ή περισσότερα υπολείμματα εντός των νόμιμων ορίων.
Υπέρβαση των ανώτατων ορίων καταλοίπων (MRL) σημειώθηκε στο 2% των δειγμάτων, εκ των οποίων το 1 % δεν συμμορφωνόταν αφού ελήφθη υπόψη η αβεβαιότητα μέτρησης.
Στο πλαίσιο της ανάλυσης των αποτελεσμάτων, η EFSA προέβη σε εκτίμηση του διατροφικού κινδύνου. Η αξιολόγηση δείχνει την πιθανότητα οι καταναλωτές να εκτεθούν σε ποσότητα 0003739096 υπολειμμάτων που υπερβαίνει ένα ορισμένο όριο ασφαλείας. Η EFSA καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει χαμηλός κίνδυνος για την υγεία των καταναλωτών από την εκτιμώμενη έκθεση σε υπολείμματα ΦΠ στα τρόφιμα που εξετάστηκαν.
Η ετήσια έκθεση της EFSA για τα υπολείμματα ΦΠ περιλαμβάνει επίσης τα αποτελέσματα των πολυετών εθνικών προγραμμάτων ελέγχου, τα οποία συγκεντρώνουν δεδομένα από στοχευμένες δειγματοληψίες, με βάση το επίπεδο κινδύνου.
Εθνικό Πρόγραμμα Ελλάδας έτους 2023
Το εθνικό πρόγραμμα βασίστηκε σε διάφορα κριτήρια και παραμέτρους ανάλυσης κινδύνου: τον αριθμό δειγμάτων (εγχώριων και εισαγόμενων) για κάθε προϊόν, τα γεωργικά προϊόντα, την έκταση ανά καλλιέργεια, τις αναμενόμενες εισαγωγές, τα αποτελέσματα από τα προγράμματα παρακολούθησης προηγούμενων ετών, τη συμβολή κάθε προϊόντος στη διατροφική πρόσληψη, τη θέση δειγματοληψίας, το κοινοτικό πρόγραμμα ελέγχου, τα ΦΠ που χρησιμοποιούνται στην πράξη από τους γεωργούς, τις σχετικές κοινοποιήσεις RASFF για υπολείμματα ΦΠ, το προσωπικό και την αναλυτική ικανότητα των επίσημων εργαστηρίων. Ο συνολικός αριθμός δραστικών ουσιών που ελέγχθηκαν ήταν 550.
Το 2023, συνολικά αναλύθηκαν 4.705 δείγματα. Από τα δείγµατα που αναλύθηκαν, το 57,1% δεν περιείχε ποσοτικοποιήσιμα υπολείμματα, το 38,1% των δειγµάτων περιείχε ποσοτικοποιήσιμα υπολείμματα στο όριο ή κάτω από τα MRL της ΕΕ και το 4,8% υπερέβη τα MRL. Λαµβάνοντας υπόψη την αβεβαιότητα µέτρησης, το ποσοστό των µη συµµορφούµενων δειγµάτων ήταν 2,33%. Σε σύγκριση µε τα αποτελέσµατα των προηγούµενων ετών, το ποσοστό των δειγµάτων χωρίς ανιχνεύσιµα υπολείµµατα αυξήθηκε από 53% σε 57%, ενώ το ποσοστό των δειγµάτων µε ανιχνεύσιµα υπολείµµατα ίσα ή χαµηλότερα από το MRL µειώθηκε από 42% σε 38%.
Το ποσοστό μη συμμόρφωσης παρέμεινε σε παρόμοια επίπεδα τα έτη 2023 και 2022 (2,4% και 2,33% αντίστοιχα), όμως είναι χαμηλότερο σε σύγκριση με τα έτη 2018-2020 που κυμαίνονταν από 3% έως 4%. Αυτό σημαίνει ότι το 97,6% των δειγμάτων που ελέγχθηκαν βρέθηκαν συμμορφούμενα.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα αναφερόμενα ανώτατα επιτρεπτά όρια υπολειμμάτων ΦΠ είναι νομικά όρια και είναι εκατοντάδες φορές χαμηλότερα των τοξικολογικών ορίων.
Στις περιπτώσεις μη συμμορφούμενων δειγμάτων στοιχειοθετείται μη ορθή χρήση ΦΠ και επιβάλλονται οι διοικητικές και ποινικές κυρώσεις τού Νόμου 4036/2012.
