Συνέντευξη στον Γιάννη Πανάγο
Tαξίδι στα σύνθετα µονοπάτια της φυτοπροστασίας θα µπορούσε να χαρακτηριστεί η εφ’ όλης της ύλης συζήτηση µε τον Γιώργο Ποντίκα, πρόεδρο και διευθύνοντα σύµβουλο της Syngenta Hellas αλλά και πρόεδρο του Ελληνικού Συνδέσµου Φυτοπροστασίας. Ο άνθρωπος που µετράει 36 χρόνια παρουσίας στην πρώτη γραµµή του κλάδου, έχοντας ξεκινήσει από την Ciba Geigy, έφτασε να ηγείται τα τελευταία χρόνια της Syngenta Hellas χωρίς ο ίδιος να έχει αλλάξει εταιρεία. Ήταν οι εξαγορές και συγχωνεύσεις εταιρειών και γενικά η πορεία συγκέντρωσης του κλάδου που όρισε τα πράγµατα και επέδρασε στην καριέρα του.
Την ίδια στιγµή, όπως ο ίδιος τονίζει, ήταν αυτή η πορεία που «γέµισε και την καρδιά και το µυαλό», προσφέροντας εµπειρίες και συγκινήσεις. Για τον Γιώργο Ποντίκα, η ουσία είναι να προχωράει κανείς χτίζοντας γέφυρες, κάτι που ισχύει τόσο και για την πολυσυζητηµένη Πράσινη Μετάβαση, η οποία, κατά τη γνώµη του, µε το Όραµα Χάνσεν, µπαίνει πλέον σε σωστές ράγες, Όσο και για την ανάπτυξη των βιοφυτοπροστατευτικών, µοιάζει να έχει ακόµα πολύ δρόµο. Τέλος, για τη χρήση των drones στη φυτοπροστασία, όπως λέει, πέραν της τεχνολογικής ανάπτυξης και αδειοδότησης πτήσης των µη επανδρωµένων αεροσκαφών, απαιτείται η έγκριση σκευασµάτων προσαρµοσµένων σε αυτό το σκοπό.
Ένας γεωπόνος από τη Φωκίδα, που γίνεται «φαρµακάς» και φτάνει στην κορυφή µιας από τις µεγαλύτερες εταιρείες του χώρου παγκοσµίως. Μπορούµε να ταξιδέψουµε λίγο σ’ αυτή την πορεία;
Ξεκίνησα µε µια πρόταση εργασίας, στην οποία τότε, θυµάµαι, πάρα πολλοί συνάδελφοι δεν πήγαιναν. Μια εταιρεία (η τότε Ciba Geigy) µου ζήτησε να πάω να κάνω διαφήµιση προϊόντων φυτοπροστασίας στον Έβρο, στο Νευροκόπι, στην Κοµοτηνή, στην Ξάνθη και στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Για µένα ήταν ένα ξεκίνηµα και δέχτηκα την πρόκληση. Έπειτα, ξετυλίχθηκε σιγά σιγά όλο αυτό το κουβάρι και η µία πρόκληση διαδεχόταν την άλλη. Οπότε, µια συµβουλή προς τα παιδιά σήµερα είναι: Ξεκίνα, άνοιξε την πρώτη πόρτα που θα βρεις µπροστά σου και από εκεί και µετά, βήµα βήµα, χτίσε την καριέρα σου και την πορεία σου.
Όταν η Giba Geigy συγχωνεύεται µε τη Sandoz και δηµιουργείται η Novartis...
Σαν Νovartis, αρκετά νωρίς στην καριέρα µου, µόλις στα 35 µου έτη, µού παρουσιάστηκε µια ακόµη πρόκληση, να τρέξω ένα τµήµα µε µια µικρή οµάδα και ένα σηµαντικό τζίρο και µερίδιο αγοράς στην αγορά των υβριδίων καλαµποκιού.
Και η Novartis έγινε Syngenta στην πορεία.
Η Novartis ήταν ένα ταξίδι πάρα πολύ σηµαντικό για µένα, το οποίο κράτησε περίπου τρία χρόνια και από το 2001 σαν Syngenta ξεκινώ πάλι µε τις ίδιες αρµοδιότητες και ρόλο ως επικεφαλής του τµήµατος σπόρων.
Ξεφυλλίστε στο ένθετο Φυτοπροστασία & Θρέψη σε υψηλή ανάλυση
∆ηλαδή, ο Γιώργος Ποντίκας δεν άλλαξε ποτέ εταιρεία, αυτές αλλάξανε.
Ακριβώς. Εγώ έµεινα πιστός αυτά τα 36 χρόνια στην ίδια εταιρεία, η οποία άλλαζε όµως µέσα από τις συγχωνεύσεις. Βέβαια, η Syngenta τώρα κλείνει 25 χρόνια. Είναι το µεγαλύτερο ταξίδι από πλευράς ενός µεγάλου σήµατος για τη γεωργία σε παγκόσµιο επίπεδο. Για µένα προσωπικά ήρθαν πολλές ακόµη προκλήσεις και το 2020 πλέον τα αναλαµβάνω όλα σαν Πρόεδρος και ∆ιευθύνων Σύµβουλος της εταιρείας. Ταυτόχρονα, µε µια σύνδεση µε το χώρο διαφορετική, επειδή από µικρός ήθελα να εµπλέκοµαι µε τα κοινά και να βοηθάω να προχωράνε τα πράγµατα µπροστά, ανέλαβα και την προεδρία του ΕΣΥΦ, η οποία είναι επίσης µια µεγάλη πρόκληση και καταβάλλω και προσωπικά µεγάλη προσπάθεια στο να προχωρήσουµε µπροστά και να καταλάβει ο κόσµος τι σηµαίνει φυτοπροστασία.
Πού βρίσκεται, λοιπόν, ο κλάδος της φυτοπροστασίας σήµερα; Σίγουρα βιώνει µια µετάβαση, έτσι δεν είναι;
Είναι µια µετάβαση και µια ιδιαίτερη περίοδος. Μετά από τη διετία 2021-2022 µε την περίοδο του covid, όπου είχαµε µια σηµαντική ανάπτυξη σε παγκόσµιο επίπεδο, τα δύο τελευταία χρόνια έχουµε µια µεγάλη πτώση. ∆ιαβάζοντας κάποια στατιστικά έχουµε και µια µεγάλη πτώση των όγκων των φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε επίπεδο Ευρώπης, η οποία για δύο αλλεπάλληλες χρονιές ήταν διψήφια. Ζητούµενο µε την έννοια του Green Deal, αλλά ταυτόχρονα και ένα ερωτηµατικό το ότι πάρα πολλά προϊόντα χάνονται από την εργαλειοθήκη που έχει ο παραγωγός για να αντιµετωπίσει «εχθρούς».
Είναι µια µετάβαση και µια ιδιαίτερη περίοδος. Μετά από τη διετία 2021-2022 µε την περίοδο του covid, όπου είχαµε µια σηµαντική ανάπτυξη σε παγκόσµιο επίπεδο, τα δύο τελευταία χρόνια έχουµε µια µεγάλη πτώση. ∆ιαβάζοντας κάποια στατιστικά έχουµε και µια µεγάλη πτώση των όγκων των φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε επίπεδο Ευρώπης, η οποία για δύο αλλεπάλληλες χρονιές ήταν διψήφια. Ζητούµενο µε την έννοια του Green Deal, αλλά ταυτόχρονα και ένα ερωτηµατικό το ότι πάρα πολλά προϊόντα χάνονται από την εργαλειοθήκη που έχει ο παραγωγός για να αντιµετωπίσει «εχθρούς».
Βλέπουµε τις συνέπειες αυτής της έλλειψης προϊόντων στο παραγωγικό αποτέλεσµα;
Νοµίζω πως, αν διαβάσουµε το περίφηµο Όραµα, το οποίο βγήκε την τελευταία βδοµάδα του Φλεβάρη αν θυµάµαι καλά, καταλαβαίνουµε ότι η ΕΕ έχει αρχίσει να προβληµατίζεται. Βγήκαν κάποια πράγµατα µε το Green Deal για µείωση προϊόντων φυτοπροστασίας κ.λπ., τα οποία θα έλεγα ότι πήγαιναν σε σωστή κατεύθυνση, όµως γίνανε χωρίς να υπάρχουν µελέτες. Το παραδέχθηκε νοµίζω και ίδια η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Τώρα λοιπόν βλέπουµε ότι σε αυτό το νέο Όραµα στην κορυφή των προτεραιοτήτων, που έτσι θα έπρεπε να είναι, µπαίνει ότι η γεωργία είναι ένας στρατηγικός τοµέας για την Ευρώπη, διότι χωρίς τροφή δεν υπάρχουν όλα τα υπόλοιπα στάδια µέσα από τη µεταποίηση.
Τι τζίρο κάνουν τα φυτοπροστατευτικά στην Ελλάδα;
Για να το πω έτσι λίγο αυτοκινητιστικά, προσωπικά δεν είµαι ούτε υπέρ των µεγάλων ταχυτήτων, ότι δηλαδή πάµε να µειώσουµε 50%, να φύγουν τα φάρµακα -όπως λέγανε κάποιοι- µέχρι το 2030. Αυτό είναι ακραίο. Είναι σαν να τρέχω µε 200 και όταν πέσω πάνω σε έναν τοίχο, να αναρωτιέµαι γιατί τράκαρα. Από την άλλη το να λέµε ότι πάµε σιγά-σιγά επίσης είναι λάθος. Πρέπει να πάµε τη σωστή ταχύτητα και αυτή πιστεύω είναι ότι πρέπει να έχουµε βιωσιµότητα. Αυτό κάνουν και οι εταιρείες τώρα, δεν πάτησαν φρένο, αλλά συνεχίζουν. Οι εταιρείες µιλούσαν και µιλάνε για γέφυρες, κάτι που έχω πει κι εγώ πάρα πολλές φορές. ∆εν µπορούµε να πάµε σε µια πράσινη µετάβαση χωρίς γέφυρες γιατί µπορεί να πέσουµε. Επίσης στο νέο Όραµα λέει ότι οι νέοι θα πρέπει να ασχοληθούν µε τη γεωργία. Σαφώς και ισχύει αυτό. ∆εν µπορούµε να έχουµε γεωργία χωρίς νέους. Παράλληλα πρέπει να επιταχύνουµε την ανάπτυξη των βιολογικών προϊόντων, αυτών που ονοµάζουµε βιοφυτοπροστατευτικά, µε τα σωστά βήµατα, γιατί είναι περιορισµένα και έρχονται αργά. Τα άλλα είναι περισσότερα, αλλά φθίνουν και φεύγουν γρήγορα. Εδώ πρέπει να βρούµε την ισορροπία µας.
Τα φυτοπροστατευτικά, θα έλεγα, ότι δεν είναι µια πολύ µεγάλη αγορά στην Ελλάδα. Υπολογίζουµε ότι ο τζίρος της είναι γύρω στα 280 εκατοµµύρια. Με βάση τα στατιστικά που έχω, είναι πιθανώς ο µισός τζίρος απ’ ό,τι στα λιπάσµατα. Αυτό που νοµίζω ότι αξίζει να αναφέρω, λόγω και της εµπλοκής µου παλαιότερα σαν πρόεδρος στους σπόρους, είναι ότι στην Ελλάδα έχουµε µια αγορά σπόρων υψηλής αξίας, η οποία πρέπει να κρατήσει το επίπεδό της και να αυξήσει την αξία της.
Γιατί άκουµε γκρίνιες από τους αγρότες ότι τα φυτοπροστατευτικά είναι ακριβά στην Ελλάδα και τα βλέπουν αλλού σε χαµηλότερες τιµές;
Kαµιά φορά -και νοµίζω ότι είναι λίγο περίεργο- θα έλεγα ότι υπάρχουν εµµονές, όσον αφορά τα κοστολόγια. Εµείς σαν ΕΣΥΦ είχαµε κάνει µια πολύ καλή δουλειά χάρη στο know how που έχουν τα τµήµατα των εταιρειών. Τελικά, η φυτοπροστασία ξεκινάει από ένα 5-6% συµµετοχή στο κοστολόγιο και σε κάποιες καλλιέργειες δενδροκοµίας µε αρκετούς ψεκασµούς µπορεί να φτάσει και στο 15-16%. Οι αγρότες, παρότι πληρώνουν 100 ευρώ το στρέµµα για τη γη, δεν το σκέφτονται. Πληρώνουν κάποια φορά 100 ευρώ για το νερό και πάλι δεν το σκέφτονται. Το κόστος της ενέργειας είναι επίσης τεράστιο. Αυτά είναι που θα πρέπει να φτιάξουµε σαν Ελλάδα. Σε κάποια προϊόντα φυτοπροστασίας µπορεί να είµαστε ακριβότεροι και σε κάποια άλλα πολύ φτηνότεροι. Η ελληνική αγορά µέσα από το σύστηµα των παράλληλων εξαγωγών, βγάζει προϊόντα και πουλάει προϊόντα σε άλλες χώρες.
Την ίδια στιγµή όµως ακούµε κι από εσάς ένα παράπονο για τα λαθραία που έρχονται στην Ελλάδα και τα οποία δεν έχουν πιστοποιήσεις.
Αυτό είναι κάτι που απασχολεί και την Ελλάδα και την ΕΕ. Σκεφτείτε όλο το πλαίσιο του Green Deal, µέσω του οποίου κάποιοι θεωρούν ότι δεν θα έχουµε καθόλου χηµικά φυτοπροστατευτικά, και από την άλλη µεριά µε βάση τα στατιστικά της Europol, να έχουµε 15-18% παράνοµα, ακατάλληλα φυτοπροστατευτικά προϊόντα τα οποία εισέρχονται στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά. Έχουµε κάνει πολύ µεγάλο αγώνα, και σαν εταιρεία. Έχουµε τρεις υποθέσεις στα δικαστήρια. ∆εν µπορείς να κάνεις κάτι άλλο παρά να κυνηγάς αυτούς που δηλητηριάζουν το πιάτο του αγρότη. Όταν µιλάµε για τον αγρότη, το µήνυµα που θέλω να µεταφέρω είναι ότι αυτός µπορεί να σταµατήσει την είσοδο παράνοµων προϊόντων στην Ελλάδα. Θα πρέπει να είναι ενηµερωµένος, να έχει τη γνώση και να µην αγοράζει παράνοµα, γιατί αυτά θα µπουν στο πιάτο µας. Το λέω αυτό γιατί όσα κυκλοφορούν νόµιµα είναι ελεγµένα, έχουν τις ετικέτες τους.
Υπάρχει ακόµα ένα θέµα που απασχολεί αυτή τη στιγµή την αγορά και τον κλάδο, το οποίο είναι η υπόθεση των drones.
Ο ψεκασµός φυτοπροστατευτικών προϊόντων µε drones είναι παράνοµος στην ΕΕ και στην Ελλάδα. Εµείς σαν ΕΣΥΦ θα στείλουµε επιστολή στο υπουργείο ώστε να δουλέψουµε ένα πλαίσιο µε το οποίο να γνωρίζουµε πού, πότε και γιατί πρέπει να κάνουµε ψεκασµούς µε drones. Θα πρέπει να εξασφαλίσουµε ότι το drone είναι αδειοδοτηµένο και πετάει µε σχέδιο πτήσης και δεύτερον ότι εντάσσεται σε ένα πλαίσιο για να µπορεί να ψεκάζει φυτοπροστατευτικά, το οποίο είναι αδειοδοτηµένο.
Άρα δεν είναι µόνο η άδεια πτήσης των drones αλλά και το να είναι έτοιµα τα κατάλληλα σκευάσµατα µε το αρµόδιο συνταγολόγιο για να εφαρµόζονται σωστά;
Θα πάρει χρόνο αυτό. Πρόσφατα, είχαµε µια έγκριση για drone στην Ευρώπη, νοµίζω ότι ήταν στην Ουγγαρία. Ξέρουµε όλοι ότι το κανονιστικό πλαίσιο στην Ευρώπη, αλλά και η δουλειά που χρειάζονται οι εταιρείες R&D για να έχουν όλα αυτά τα formulations για εφαρµογές µε drones χρειάζεται χρόνο. Άρα, στο µεσοδιάστηµα, όπως έκαναν κάποιες χώρες σαν τη Γαλλία, µπορούµε να πούµε ότι κάνω τον ψεκασµό σε εδάφη επικλινή και δύσκολα προσβάσιµα ή θα µπορούσε να επιτρέπεται ο ψεκασµός για προϊόντα βιολογικής προέλευσης ή κάποια άλλα.
Ισχύει το ίδιο και µε τα προϊόντα θρέψης;
Τα προϊόντα θρέψης απ’ όσο γνωρίζω µπορούν να εφαρµοστούν µε τα drones χωρίς προβλήµατα. Ακόµα µπορεί να πετάξει ένα drone µε αδειοδότηση για να κάνει χαρτογράφηση, κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ σηµαντικό. Υπάρχουν επίσης πάρα πολλές ακόµα ψηφιακές εφαρµογές, όπου δουλεύουν αυτήν τη στιγµή οι εταιρείες, οι οποίες θα βελτιώσουν την παραγωγικότητα και θα µειώσουν το κόστος του παραγωγού.
Σε σχέση µε το θεσµικό πλαίσιο, αλλά και µε την ανταπόκριση της διοίκησης στα θέµατα που τίθενται κατά καιρούς σε σχέση µε την κυκλοφορία κάποιων προϊόντων φυτοπροστασίας είστε ευχαριστηµένος;
Νοµίζω ότι είµαστε από τις χώρες στις οποίες τόσο µε τη ∆ιεύθυνση Φυτοπροστασίας του υπουργείου, αλλά και µε το Μπενάκειο Ινστιτούτο, το οποίο είναι αρµόδιο για τις εγκρίσεις, υπάρχει καλή συνεργασία για να προχωρήσουµε µπροστά και να ανταλλάξουµε απόψεις. Να σκεφτούµε ότι µε βάση αυτά τα οποία εγώ γνωρίζω, το τελευταίο νέο δραστικό στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήρθε το 2019. Έξι χρόνια δεν υπάρχει νέο δραστικό. Αυτή τη στιγµή οι άνθρωποι που δουλεύουν στην ανάπτυξη προϊόντων βλέποντας το χρονοβόρο πλαίσιο, ενδεχοµένως να αποφασίσουν να σταµατήσουν κάποια πρότζεκτ.
Η έρευνα απαιτεί τεράστιο κόστος και είναι αµφίβολο αν τελικά θα δοθεί η έγκριση;
Τα προγράµµατα έρευνας και ανάπτυξης των εταιρειών φυτοπροστασίας απαιτούν περίπου 10% του τζίρου, οπότε κάποια δισεκατοµµύρια δαπανούνται στον τοµέα αυτό. Αυτά πρέπει να πιάσουν τόπο, µε την έννοια ότι πρέπει να γίνουν πωλήσεις. ∆εν είναι ιδρύµατα που χρηµατοδοτούνται από κρατικούς φορείς. Πολλές λύσεις των βιολογικών δείχνουν να είναι πάρα πολύ καλές, ωστόσο στην καλύτερη περίπτωση θα φτάσουν, ειδικά τα βιοφυτοπροστατευτικά, στο χειρότερο αποτέλεσµα ενός χηµικού, όσον αφορά την αποτελεσµατικότητα και τον έλεγχο των ζιζανίων-ασθενειών. Χρειάζονται και θα χρειαστούν περισσότερα στο µέλλον. Αναπτύσσονται αργά, και αυτήν τη στιγµή τα περισσότερα από αυτά έρχονται στο τραπέζι µέσα από εξαγορές.
Πώς εξηγείται η συνεχής συγκέντρωση των προϊόντων σε όλο και λιγότερες εταιρείες;
Επειδή το έχω ζήσει σε µια πορεία 35-36 χρόνων, πρέπει να σκεφτούµε πώς είναι το παγκόσµιο οικονοµικό γίγνεσθαι. Αρκεί να σκεφτούµε ότι φτάνει µόνο µια δήλωση κάποιου πολιτικού για να ανεβοκατεβάσει τα χρηµατιστήρια. Από την άλλη κάθε εταιρεία που είναι στις αγορές, πρέπει να δείξει τι θα κάνει σ’ αυτές. Για να µπορέσω, λοιπόν, να έχω τα προϊόντα που απαιτούνται για έρευνα και ανάπτυξη, και δεδοµένων των καταστάσεων πολλών προϊόντων που αποσύρονται, έχουµε την συνένωση εταιρειών.
Πρέπει να είµαι µεγάλος, δηλαδή, και να απευθύνοµαι σε µια µεγάλη αγορά.
Ακριβώς. Αν µε ρωτήσεις τώρα τι σκέφτοµαι για την Ελλάδα για τα επόµενα χρόνια, είµαι υπέρ του διπλού µοντέλου, δηλαδή από τη µια µεριά να φτιάξω µεγέθη και από την άλλη να κρατήσω τον αγροτικό κοινωνικό ιστό. ∆εν µπορώ να φανταστώ στη Λάρισα και στη Θεσσαλία, ότι µετά από όλα αυτά που συνέβησαν, οι παραγωγοί των προϊόντων µας θα είναι σε κάποια funds, σε κάποιες µεγάλες εταιρείες οι οποίες θα κάνουν από θερµοκήπια µέχρι µήλα, αχλάδια κ.λπ. και θα είναι µόνο οι µεγάλοι, και όλοι αυτοί οι παραγωγοί θα είναι εργάτες γης, είτε θα πάνε να κάτσουν στη Λάρισα. Να κάνουν τι; Άρα πρέπει να κάνεις και τα δύο. Η ισορροπία του αγροτικού κοινωνικού ιστού βοηθάει στο να χτιστούν και κάποια µεγέθη τα οποία θα είναι ανταγωνιστικά.
Αυτό τον καιρό βλέπουµε τα πράγµατα να κινούνται µε µια ταχύτητα, αλλά και λίγο ανορθόδοξα. Χωρίς να ξέρουµε δηλαδή σε ποιο µοντέλο κινούµαστε.
Πάντοτε υπάρχει αυτή η αίσθηση. Όλα αυτά τα χρόνια αυτό που νοµίζω ότι λείπει στην Ελλάδα είναι ο έγκαιρος και σωστός διάλογος, χωρίς να κοιτάει ο καθένας τα προσωπικά, εταιρικά, υπουργικά ή συνεταιριστικά του συµφέροντα. Πρέπει να κοιτάµε τη µεγάλη εικόνα και αυτή είναι η γεωργία. Πρέπει να κάτσουµε όλοι µαζί να κάνουµε κατάθεση ιδεών µε έγγραφα για το αύριο της ελληνικής γεωργίας. Όλοι µιλάνε για στρατηγική, αλλά, για να φτάσω εκεί, πρέπει πρώτα να περάσω από τους στόχους. Αφού αναλύσουµε λοιπόν το περιβάλλον που έχουµε στην Ελλάδα, το αποτύπωµά µας, το πού θέλουµε να πάµε και θέσουµε τους στόχους µας, µετά θα δούµε µε ποια στρατηγική θα µπορέσουµε να πάµε εκεί πέρα. Αυτό λείπει δυστυχώς. Θα πρέπει όποιος πάει στο ΥπΑΑΤ -και αυτό είναι κάτι που ευχήθηκα και στον κ. Τσιάρα- να µείνει και να δουλέψει εκεί. Θα πρέπει να υπάρχει συνέχεια, και αυτή εξασφαλίζεται και µε τα άτοµα. Αν η εταιρεία µου άλλαζε κάθε χρόνο διευθύνοντα σύµβουλο, δεν ξέρω πώς θα µπορούσε να έχει την ανάπτυξη που έχει τώρα. Πρέπει να έχεις µια θητεία και να κάτσεις κάποιο χρόνο να το οργανώσεις µε τους ανθρώπους σου. ∆εν γίνεται διαφορετικά.
Μήπως έχουµε επαναπαυτεί και περισσότερο απ’ όσο πρέπει στην Κοινή Αγροτική Πολιτική;
Φτάσαµε να υιοθετήσουµε την άποψη ότι οι επιδοτήσεις είναι ευχή και κατάρα. ∆εν πρέπει να είναι έτσι τα πράγµατα γιατί οι επιδοτήσεις είναι ευχή, και δεν µπορώ να φανταστώ την Ελλάδα χωρίς όλα αυτά τα δισεκατοµµύρια που έχουν έρθει όλα αυτά τα χρόνια. Το ερώτηµα είναι αν αυτά χρησιµοποιήθηκαν σωστά, τόσο στο κοµµάτι των υποδοµών µε επιδοτήσεις για να έχουµε εξοπλισµούς, οι οποίες δυστυχώς γίνονται όχι µε σχέδιο το που θέλει να πάει µια αγροτική επιχείρηση, αλλά µε γνώµονα ότι θέλω να πάρω ένα τρακτέρ, ένα drone ή οτιδήποτε άλλο, κάτι το οποίο πρέπει να αλλάξει, όσο και στα βασικά θέµατα µέσα από την ΚΑΠ, για παράδειγµα µέσα από τα eco schemes. Όπως είχατε γράψει και στην Agrenda και το έχω κρατήσει και σε φωτογραφία, γιατί ήταν πάρα πολύ ωραίο, έχουµε 10-12 δράσεις στα eco schemes, επί 10-12 υποδράσεις ας πούµε φτάνουµε στα 140 διαφορετικά eco schemes. Αυτή τη στιγµή, άµα θες να πάρεις επιδοτήσεις, θα πρέπει να πας σε ένα γραφείο να σου κάνει τον άριστο δυνατό σχεδιασµό, για να µπορέσεις να αριστοποιήσεις το τι θα πάρεις. Αυτός είναι ο στόχος; Αλλού στοχεύουν αυτές οι επιδοτήσεις. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο επιδοτήσεων έχουµε δύο πάρα πολύ βασικά κοµµάτια, τα οποία τυχαίνει να τα έχουµε δουλέψει και σαν εταιρεία και στον ΕΣΥΦ µε άλλες εταιρείες. Το ένα κοµµάτι έχει να κάνει µε το περιβάλλον και τη δηµιουργία ζωνών για να πάνε τα ωφέλιµα έντοµα. Ξέρετε να το εφάρµοσε κανένας αυτό; Έχει χαµηλή επιδότηση και δεν είναι ελκυστικό. Έχουµε ένα πάρα πολύ ωραίο µηχάνηµα, το οποίο το συναρµολογείς και το βάζεις στο χωράφι σου, ούτως ώστε όταν τελειώσει ο ψεκασµός να πας να καθαρίσεις το ψεκαστικό σου µε ορθό περιβαλλοντικά τρόπο. Παρόλα αυτά, δεν έχουµε δώσει ούτε ένα κοµµάτι από τα δέκα που φέραµε. Παρότι έχει επιδότηση και κοστίζει 5-6 χιλιάδες ευρώ, το drone 70 χιλιάδες, οι παραγωγοί προτιµούν το δεύτερο. Το µηχάνηµά µας θα σώσει το περιβάλλον άµεσα, γιατί τα λύµατα δεν θα τα ρίξεις στο χωράφι, εκεί που ψεκάζεις και είναι υδρορροές. Θα πας να το καθαρίσεις και θα φύγει χωρίς καµιά περιβαλλοντική επιβάρυνση, όµως όπως είπα και πριν τα drones είναι πιο ελκυστικά. Η βιοµηχανία τρέχει δύο πολύ µεγάλα projects σαν ΕΣΥΦ. Το ένα έχει να κάνει µε το κλειστό σύστηµα µεταφοράς. Ήδη βγαίνουν µπουκάλια που σαν παραγωγός θα τα εφαρµόσεις στο ψεκαστικό σου και δεν θα έχεις καµία επαφή µε το σκεύασµα. Αυτό απαιτεί έναν προσαρµογέα στο µηχάνηµα που κοστίζει επίσης 5-6 χιλιάδες ευρώ. Για να δούµε πόσοι θα πάνε να το αγοράσουν; Μέσω αυτού οι αγρότες προστατεύουν την υγεία τους, αφού ξεπλένεται κατευθείαν και πάει για ανακύκλωση, όµως για να δούµε θα το αγοράσουν ή θα πάµε πάλι σε µετατροπή µιας καλλιέργειας σε άλλη.
Μιλάµε συχνά στην Agrenda για τη διαρροή που υπάρχει στους κοινοτικούς πόρους για τη γεωργία και στις ενδιάµεσες κατηγορίες υπηρεσιών που αναπτύσσονται και που τελικά αποσπούν µεγάλο µέρος των επιδοτήσεων.
Είναι µεγάλο ζήτηµα, γιατί το return on investment, δηλαδή το πόσα λεφτά έβαλε και πόσα θα πάρει πίσω από µια καλλιέργεια, είναι κάτι το πάρα πολύ σηµαντικό για έναν παραγωγό.
Έχοντας µια εµπειρία πολλών ετών, αν ο Γιώργος Ποντίκας ήταν υπουργός Γεωργίας, τι θα έθετε ως προτεραιότητα;
∆εν είναι στις προσωπικές µου φιλοδοξίες, γιατί, αν το επιθυµούσα, θα είχα ασχοληθεί µε τον πολιτικό στίβο, όχι τον επιχειρηµατικό. Αλλά νοµίζω ότι, όπως και σε µια εταιρεία, έτσι και σε µια τέτοια θέση, δεν αρκεί η δουλειά του ενός. Ο κάθε υπουργός πρέπει να είναι αυτός που θα παρακινήσει, θα διαλέξει µε ποιους θα µιλήσει ούτως ώστε να πάει τη γεωργία µπροστά. Τώρα σκέφτοµαι πόσο χρειάζεται ένας υπουργός να βάλει µια υπογραφή για να ολοκληρωθεί ένα πλαίσιο για την ανακύκλωση κενών συσκευασιών. Όλοι αυτοί οι παραγωγοί παίρνουν ένα σωρό λεφτά για eco schemes και πετάνε ή καίνε το µπουκάλι. Εµείς, 13 εταιρείες έχουµε φτιάξει την Κύκλος ΑΕ εδώ και τέσσερα χρόνια, και περιµένουµε να υπογραφεί µια υπουργική απόφαση για το πώς θα µαζεύουµε τα κενά από τα χωράφια για να ανακυκλωθούν. ∆εν χρειάζεται να πάω εγώ να γίνω υπουργός για να γίνει αυτό, και εσείς σαν δηµοσιογράφος µε την εµπειρία που έχετε θα το κάνειτε την επόµενη µέρα. ∆εν χρειάζεται να κολλάµε στα βασικά. Χρειάζεται πολιτική βούληση και τελειώνει άµεσα.
Πού έχει µείνει αυτό το θέµα τώρα;
Έχει µείνει στο να υπογραφεί µια ΚΥΑ σχετικά µε το πώς θα µαζεύονται αυτά τα κενά, ούτως ώστε να µπορέσουµε να λειτουργήσουµε σαν Κύκλος ΑΕ αυτό το σύστηµα ανακύκλωσης έτσι ώστε για τον παραγωγό που έχει την υποχρέωση να τα παραδώσει στο κατάστηµα γεωργικών εφοδίων, να πάει ο δικός µας εργολάβος που θα αναλάβει να τα µαζέψει, να τα πάει στο κέντρο διαλογής και από εκεί και µετά να γίνουν ανακύκλωση, τα οποία θα χρησιµοποιηθούν για σωλήνες αποχέτευσης.
Υπάρχει και µια αντίδραση από τα καταστήµατα;
Είναι όλοι συνάδελφοι. Είµαστε τόσα χρόνια µαζί και τους αγαπάω. Η έκκληση είναι η εξής. Θα πω για ακόµα µια φορά ότι, όταν ο παραγωγός αντιµετωπίζει χίλια προβλήµατα και πάει να τραβήξει το µαγαζί κάτω, µας τραβάει κι εµάς κάτω. ∆εν πρέπει να πάµε όλοι κάτω, αντιθέτως πρέπει να πιάσουµε τον παραγωγό και να τον ανεβάσουµε πάνω. Θεωρώ ότι κάθε υπεύθυνος συνάδελφος, όπως και εµείς σαν εταιρείες, έχουµε ξοδέψει τεράστια ποσά, πολύ περισσότερα απ’ ό,τι δίνουµε σήµερα για ανακύκλωση, πρέπει να αναλάβει χωρίς κανένα δικό του έξοδο το να είναι σηµείο συλλογής. Έχουµε την ίδια ακριβώς προσέγγιση που είδαµε στη Γαλλία πριν κάποια χρόνια και εκεί υπήρχαν αυτές οι αντιδράσεις. Για να έχεις κατάστηµα γεωργικών εφοδίων στη Γαλλία, πρέπει να έχεις δηλώσει πού κάνεις ανακύκλωση.
Από πού θα έρθει η αναγέννηση της ελληνικής γεωργίας. Θα έρθει από τις εταιρείες των εισροών, από την πολιτεία, από τις υπηρεσίες και τους συµβούλους, που γίνονται όλο και περισσότεροι, ή από τους ίδιους τους αγρότες και την ιδιωτική πρωτοβουλία;
Η απάντηση είναι από όλους αυτούς. Αν µιλάµε για τεχνολογία, αυτήν σίγουρα την τρέχουν οι εταιρείες βλέποντας την επόµενη µέρα. Η τεχνολογία όµως θέλει και κανονιστικό πλαίσιο. Πολλές φορές ζούµε αυτό τον κακό συγχρονισµό ανάµεσα στο ότι προχωράει η τεχνολογία αλλά λείπει το πλαίσιο. Ας δουλέψουµε µαζί, ώστε να µην έχουµε κενά όπως στα drones. Η τεχνολογία έχει δώσει τα drones, αλλά λείπει το πλαίσιο. Αυτά τα δύο πρέπει να πηγαίνουν µαζί. Αν δεν συµβαδίζουν, δεν µπορούµε να πάµε στην επόµενη µέρα. Σίγουρα πρέπει να αλλάξει και η νοοτροπία των παραγωγών. Πρέπει να αλλάξει ειδικά στις µεγάλες καλλιέργειες που αντιµετωπίζουν πάρα πολλά προβλήµατα, λόγω του ότι δεν έχουµε το πολύ µεγάλο µέγεθος, και όταν πέφτουν οι τιµές, µας πάνε κάτω στενοχωριόµαστε, ενώ όταν πάνε πάνω, λέµε να βάλουµε όλοι καλαµπόκι. Πρέπει να υπάρχει µια ισορροπία, να βρούµε µεγέθη και αυτά θα µπορέσουν να µας χρηµατοδοτήσουν και να µας πάνε στην επόµενη µέρα.
Αν θέλουµε να µιλήσουµε για καλλιέργειες, πού βλέπετε περισσότερο µέλλον;
Η Ελλάδα είναι ένας τόπος µε ωραίες συνθήκες, παρότι το κλίµα αλλάζει. Νοµίζω ότι το µέλλον είναι στο να έχουµε καλλιέργειες κηπευτικών και δέντρων, τα specialties, όπως λέµε, στα οποία µπορούµε να διεκδικήσουµε µε καλό προϊόν σταθερή αγορά, να έχουµε τους όγκους, να έχουµε συµβολαιακή γεωργία και να κρατάµε στις µεγάλες καλλιέργειες αυτό το οποίο είναι απαραίτητο να έχω σαν Ελλάδα. ∆εν θα πρέπει να πεινάσω επειδή δεν έχω καλαµπόκι ή βαµβάκι. Για µένα αυτή είναι η ισορροπία ανάµεσα στο τι πρέπει να είναι για τη χώρα µου για να έχω ασφάλεια σε αυτό που θα φάω και από την άλλη θα µου δώσει µέγεθος οικονοµικά και ανταγωνισµό στις αγορές του εξωτερικού.
«Θα αποσυρθώ όταν νιώσω ότι έχει διασφαλιστεί η επόµενη µέρα»
«Σίγουρα, όταν έχεις κάνει µια διαδροµή 35 -36 χρόνων, είναι πολύ σηµαντικό όλα αυτά που έζησες να µπορέσεις να τα µεταδώσεις σε νέους ανθρώπους, ώστε να µπορέσουν να τρέξουν την επόµενη µέρα. Για το λόγο αυτό νοµίζω ότι οι συνάδελφοι, όπως οι δύο που γνωρίζουµε ότι ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι αποχωρούν από τον χώρο, έκλεισαν έναν κύκλο. Όταν θα κλείσει ο κύκλος µου, θα πάρω κι εγώ την ίδια απόφαση. Πρέπει να φεύγουµε όταν είµαστε ψηλά, όπως γίνεται και στον αθλητισµό, και αυτό να µπορούµε να το µεταδώσουµε στους νέους ώστε να µπορέσουν να συνεχίσουν. Εποµένως, όταν έρθει η στιγµή που θα ξέρω ότι αυτό το οποίο τόσα χρόνια είχα στο µυαλό µου και στην καρδιά µου, και το έφτιαξα µε ανθρώπους της εταιρείας, αλλά και στον ΕΣΥΦ, ο οποίος είναι ένα συλλογικό όργανο και δίνω εξίσου µεγάλη βαρύτητα. Όταν η επόµενη µέρα έχει διασφαλιστεί, τότε θα αποσυρθώ.»
