Ξαναγράφει τον ορισμό της συμβολαιακής δίνοντας άλλη διάσταση στον ρόλο του παραγωγού

Συνέντευξη στον Γιώργο Λαμπίρη

Φωτογραφίες: Γεωργία Καραμαλή

Ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος, ιδρυτής και διευθύνων σύµβουλος της εταιρείας κατεψυγµένων φρούτων και λαχανικών Alterra, είναι εκείνος που άνοιξε την αγορά βιοµηχανικού σπανακιού στην Ελλάδα, συστήνοντας αρκετά χρόνια πριν µία πρότυπη οµάδα παραγωγών και αλλάζοντας πλήρως το τοπίο. Έως τότε το σύνολο του σπανακιού ήταν εισαγόµενο. Επιδίωξή του είναι να κινηθεί ανάλογα και σε άλλες καλλιέργειες. Ήδη προχώρησε, σε συνεργασία µε παραγωγούς, στη σύσταση οµάδων για φρούτα όπως το βιοµηχανικό ροδάκινο και το βερίκοκο. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία, που σκοπεύει να διευρύνει σταδιακά, η Alterra, η εταιρεία µε έδρα τα Γιαννιτσά που ο ίδιος ίδρυσε το 2005, ζητάει από τους αγρότες συγκεκριµένες ποικιλίες φρούτων, τις οποίες έχουν ανάγκη οι πελάτες και οι αγορές στις οποίες απευθύνεται η βιοµηχανία. Βασική αρχή αποτελεί ότι η προσφορά καθορίζεται από τη ζήτηση, ώστε όλες οι ποσότητες που παράγονται θα διατίθενται εξ ολοκλήρου στους εκάστοτε πελάτες και δεν θα µένουν τα προϊόντα στα δέντρα ή στο χωράφι.

Κύριε Ρουσόπουλε, ποια είναι αυτήν τη στιγµή η εικόνα της αγοράς κατεψυγµένων;

Ο κλάδος κινήθηκε ανοδικά στη διάρκεια της πανδηµίας. Το τρόφιµο είναι κάτι που ζητάει ο καταναλωτής και επί της ουσίας τα κατεψυγµένα είναι από τις ελάχιστες κατηγορίες συσκευασµένων τροφίµων που δεν περιέχουν συντηρητικά. Εκτίµησή µου είναι ότι θα εξελιχθεί καλύτερα η αγορά τα επόµενα χρόνια, δεδοµένου ότι ο κόσµος έχει αρχίσει πλέον να καταναλώνει άφοβα τα κατεψυγµένα λαχανικά. Παλαιότερα υπήρχε µία προκατάληψη για τα συγκεκριµένα αγαθά, η οποία πλέον έχει αρχίσει να παραµερίζεται.

∆εδοµένου ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η παραγωγή βιοµηχανικού σπανακιού, ποια είναι η αποτύπωση που έχετε έως τώρα;

Το σπανάκι πηγαίνει καλά και ποσοτικά και ποιοτικά φέτος σε αντίθεση µε άλλες παραγωγικές χώρες όπως είναι, για παράδειγµα, η Τουρκία, που αντιµετωπίζει ζητήµατα λόγω του ισχυρού παγετού και των χαµηλών θερµοκρασιών που εκδηλώθηκαν εκεί.

Πώς κινήθηκε στη διάρκεια του 2021 η Alterra και πώς ευνοηθήκατε µέσω των εξαγωγών σας από τις ελλείψεις σε µεγάλες παραγωγικές χώρες;

Καταγράψαµε αύξηση του τζίρου κατά 30%, φτάνοντας τα 33,5 εκατ. ευρώ, µε EBITDA περί τα 3,3 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη 1,8 εκατ. Σε αυτό βοήθησε και η συγκυρία, δεδοµένου ότι εξάγουµε το 65% της παραγωγής µας και λόγω των ελλείψεων στην παραγωγή φρούτων σε χώρες όπως η Αµερική και η Κίνα, είχαµε τη δυνατότητα να πουλήσουµε σε υψηλότερες τιµές. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα την ενίσχυση του τζίρου µας.

Σε ποιες χώρες εξάγετε τα προϊόντα σας;

Στέλνουµε τα προϊόντα µας σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, σε Αµερική και Καναδά, στην Ιαπωνία καθώς και σε χώρες της Λατινικής Αµερικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Υπάρχει περιθώριο φέτος για καλύτερες τιµές στους παραγωγούς σε φρούτα και λαχανικά;

Σε ό,τι αφορά τα λαχανικά δουλεύουµε µε το µοντέλο της συµβολαιακής γεωργίας, όπου εµείς προσδιορίζουµε κατά µία έννοια τις τιµές σε συνεννόηση µε τους παραγωγούς. Σε αυτό τον τοµέα έχουµε ήδη αύξηση των τιµών που θα ισχύσουν για το 2022 από 15% έως και 20%.

Ποια προϊόντα εκτιµάτε ότι θα δώσουν τις µεγαλύτερες αυξήσεις τιµών για τον παραγωγό φέτος;

Κυρίως τα λαχανικά και πιο συγκεκριµένα ο αρακάς, τα στρογγυλά φασολάκια, η µπάµια και το σπανάκι. Στα φρούτα οι τιµές ακολουθούν την προσφορά και τη ζήτηση που εµφανίζεται στην πιάτσα. Το 2021 είχαµε µειωµένη παραγωγή και αυξηµένες τιµές, λόγω του ότι ήταν εντονότερη η ζήτηση για τα βιοµηχανικά προϊόντα. Εµείς πληρώσαµε από 15% έως και 20% περισσότερο. Θυµίζω ότι το βιοµηχανικό ροδάκινο είχε τη µεγαλύτερη αύξηση τιµής από τα 0,25 στα 0,43 ευρώ το κιλό.

Tι ποσότητες φρούτων και λαχανικών επεξεργαστήκατε το 2021;

Στα φρούτα επεξεργαστήκαµε 17.000 τόνους και στα λαχανικά γύρω στους 10.000 τόνους.

Είναι στο πλάνο να διευρύνετε την παραγωγική δυναµική σας στο εργοστάσιο των Γιαννιτσών;

Έχουµε καταρτίσει ένα επιχειρηµατικό σχέδιο που αγγίζει τα 6 εκατ. ευρώ και θα αρχίσει να υλοποιείται φέτος. Ήδη έγιναν και κάποιες κινήσεις το 2021. Θα προσθέσουµε νέες γραµµές παραγωγής και ψυκτικούς θαλάµους, ενώ η συνολική µας παραγωγική δυναµική αναµένεται ότι θα αυξηθεί κατά 50%. Η ολοκλήρωση των συγκεκριµένων επενδύσεων αναµένεται µέσα στα επόµενα δύο χρόνια.

Θα δηµιουργήσετε κάποιο µοντέλο στενότερης συνεργασίας µε τους παραγωγούς και στα φρούτα όπως ήδη κάνετε µέσω της συµβολαιακής στα λαχανικά;

Το µοντέλο της συµβολαιακής που διατηρούµε στα λαχανικά δεν µπορεί να δουλέψει µε τον ίδιο τρόπο στα φρούτα. Το φρούτο είναι πολυετής καλλιέργεια σε αντίθεση µε το λαχανικό που εκτός των άλλων παρουσιάζει και εναλλαγή χωραφιών. Ωστόσο εδώ ξεκινάµε να κάνουµε κάτι διαφορετικό. Το µοντέλο της συµβολαιακής στα φρούτα θα γίνεται µε προκαθορισµένες ποικιλίες που επιλέγουµε ανά φρούτο. Πρόκειται ουσιαστικά για ποικιλίες που επιλέγουµε εµείς προκειµένου να συνεργαστούµε µε τους παραγωγούς, τις οποίες καλλιεργούν µε τη σειρά τους αποκλειστικά για εµάς και για βιοµηχανική χρήση. Σε αυτό το πλαίσιο προσφέρουµε κίνητρα και παροχές όπως τα δενδρύλλια, προκαταβολές, καλύτερες τιµές, τεχνογνωσία και στήριξη προς τον πρωτογενή τοµέα.

Εποµένως τι ζητάτε από τους παραγωγούς ροδάκινου στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας;

Ζητάµε συγκεκριµένη ποικιλία φρούτου, η οποία απευθύνεται σε συγκεκριµένες αγορές του εξωτερικού. Η συγκεκριµένη µορφή συνεργασίας έχει ήδη ξεκινήσει και φέτος θα λάβουµε την πρώτη µας παραγωγή. Η αρχή έγινε µε το ροδάκινο και θα συνεχίσουµε στο κεράσι. Η διαδικασία προβλέπει να επιλέξουµε τον παραγωγό, τον τόπο που βρίσκεται το χωράφι, την ποιότητα του εδάφους, το ριζικό σύστηµα του δέντρου και αρκετές ακόµα παραµέτρους.

Σε ποιες περιοχές δουλεύετε αυτό το σχήµα συµβολαιακής στα φρούτα;

Επί του παρόντος κυρίως στην Πέλλα. ∆ιατηρεί τις κατάλληλες συνθήκες που επιτρέπουν την ανάπτυξη του ροδάκινου και του κερασιού, γι’ αυτό και κάνουµε την αρχή από τη συγκεκριµένη περιοχή.

Συγκροτείτε οργανώσεις παραγωγών ή δουλεύετε µε ήδη υπάρχουσες οργανώσεις;

∆ηµιουργούµε οι ίδιοι τις οµάδες παραγωγών. Επί της ουσίας εµπλέκουµε µεµονωµένους παραγωγούς, µε τους οποίους έχουµε συνεργαστεί κατά το παρελθόν και γνωρίζουµε ότι είναι καλοί στη δουλειά τους. Οι οργανώσεις αυτές σχηµατίζονται άτυπα σε πρώτη φάση, συνάπτοντας επιµέρους συµβόλαια µε τους ίδιους όρους. Εάν δούµε ότι αυτό στη συνέχεια µπορεί να εξελιχθεί σε µία επίσηµα συγκροτηµένη οµάδα παραγωγών, θα προχωρήσουµε µε αυτό.

Από ποιες περιοχές συλλέγετε τα προϊόντα;

Τα φρούτα και τα λαχανικά µας προέρχονται από περιοχές όπως οι Πέλλα, Ηµαθία, Λάρισα και Αργολίδα, Κοµοτηνή και Ροδόπη.

Είναι στο πλάνο σας να δουλέψετε µε βιολογικά προϊόντα; Πόσο εύκολο είναι τελικά να εξυπηρετήσει ο παραγωγός και η βιοµηχανία την τάση που εµφανίζεται διεθνώς για τα συγκεκριµένα αγαθά;

Είναι µία τάση που την αναζητά ο κόσµος το τελευταίο χρονικό διάστηµα. Ωστόσο η βιολογική γεωργία δεν είναι εύκολη υπόθεση. ∆ιότι για παράδειγµα εάν µία βιοµηχανία ζητάει βιολογικό αρακά, όταν θα κάνει ο παραγωγός την αµειψισπορά, θα πρέπει να βάλει και βιολογικό στάρι ή βιολογική ντοµάτα. ∆εν µπορεί να χαλάσει την αλυσίδα της βιολογικής καλλιέργειας. Εάν όµως η Ελλάδα δεν απορροφά τη βιολογική ντοµάτα, το βιολογικό κριθάρι, θα δηµιουργηθεί δυσκολία στη διάθεσή τους και θα αρχίσει να «σπάει» αυτή η αλυσίδα.  Επιπλέον η βιολογική καλλιέργεια ενέχει µεγαλύτερο ρίσκο και κινδύνους, τα οποία θα πρέπει να αποδεχτούν τόσο οι παραγωγοί όσο και η βιοµηχανία. Το κόστος είναι υψηλότερο εξ ορισµού και οι αποδόσεις ασταθείς.

Με ποιο τρόπο θα µπορούσε να διαφοροποιηθεί ή να εξελιχθεί η σχέση παραγωγού, βιοµηχανίας και πολιτείας τη στιγµή που φαίνεται να αντικατοπτρίζουν δύο εντελώς διαφορετικούς κόσµους µε σηµαντικές αποστάσεις µεταξύ τους;

Θα ήταν καθοριστικό να υπάρξει µία στενότερη σχέση µεταξύ βιοµηχανίας, παραγωγών και επίσηµου κράτους, οργανωµένου και σύγχρονου, µε φορείς που µπορούν να προσφέρουν την απαιτούµενη πληροφορία στους εµπλεκόµενους της εφοδιαστικής αλυσίδας. Θα είχε επίσης ιδιαίτερο ρόλο η εντατικότερη συνεργασία του πρωτογενούς τοµέα µε πανεπιστήµια και ινστιτούτα, στο πλαίσιο βελτίωσης της παραγωγικής διαδικασίας. Την ίδια στιγµή είµαστε στην εποχή της ευφυούς γεωργίας, όπου η παρακολούθηση των καλλιεργειών µε αισθητήτες και drones καθίσταται πλέον εκ των ων ουκ άνευ στην έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση του παραγωγού για να προστατεύσει και να βελτιώσει την καλλιέργειά του.  Εκτιµώ ότι η γεωργία θα εξελιχθεί στο σύνολό της µε βάση το µοντέλο της συµβολαιακής. Επιπλέον τα συµβαλλόµενα µέρη θα επιδιώκουν όλο και περισσότερο την υλοποίηση επενδύσεων για την στενότερη παρακολούθηση των καλλιεργειών, πρόληψη των ασθενειών και εφαρµογές, ούτως ώστε οι αποδόσεις να αυξηθούν. ∆ιότι εάν δεν αυξηθούν οι αποδόσεις τίποτα δεν µπορεί να γίνει.

Πόσο µεγάλο είναι το έλλειµµα που υφίσταται αυτή τη στιγµή σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας;

Να πω τον καηµό µου… Καταρχάς δεν υπάρχει υπουργείο Βιοµηχανίας, στο οποίο να υπάγεται ο κλάδος µας. Η Ελλάδα δεν µπορεί να είναι µόνο τουρισµός. Επίσης, τα υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Ανάπτυξης, θα πρέπει να στελεχωθούν µε µη κοµµατικές επιλογές, από ανθρώπους που θα παραµείνουν στα εκάστοτε υπουργεία ανεξαρτήτων κυβερνήσεων. Οι θέσεις είτε καταλαµβάνονται από τεχνοκράτες, είτε από πρόσωπα των επιχειρήσεων και του πρωτογενούς τοµέα, θα πρέπει να είναι άνθρωποι της δράσης, η οποία προσφέρει εκ των πραγµάτων µεγάλη εµπειρία.

Κατά τη γνώµη σας ποιο είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο πρωτογενής τοµέας;

Η έλλειψη εργατικού δυναµικού. Χωρίς εργάτες είναι ορατό το ενδεχόµενο να µένουν οι παραγωγές πάνω στα δέντρα ή στο χωράφι. Έχουµε υποβάλλει προτάσεις είτε µε την ∆ιεπαγγελµατική, είτε µε την ΕΚΕ, ζητώντας προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για το πώς πρέπει να αντιµετωπίσουµε αυτή την κατάσταση. Ελπίζουµε να µπούµε σε διαδικασία διαλόγου και να ληφθούν µέτρα πριν να φτάσουµε στο καλοκαίρι και να είναι πλέον αρκετά αργά. Κύριο αίτηµά µας είναι η απλοποίηση του µεταναστευτικού κώδικα για τους εισερχόµενους εργάτες. Επίσης ζητάµε την δηµιουργία ενός µηχανισµού για να γίνει η µετάκληση εργατών από άλλες χώρες, καθώς και να προβλεφθούν οι συνθήκες διαµονής και διαβίωσης του εποχικού προσωπικού στη χώρα µας.

Κατά πόσο µπορούµε να είµαστε ανταγωνιστικοί ως χώρα, δεδοµένης της εκτόξευσης των τιµών σε ενέργεια και πρώτες ύλες;

Ανταγωνιστές µας αυτήν τη στιγµή είναι χώρες όπως το Βέλγιο και η Ισπανία. Εάν το Βέλγιο παράγει πυρηνική ενέργεια -κάτι που συµβαίνει- θα έχει τη δυνατότητα να παράγει φθηνότερα και θα µας πάρει τις αγορές. Κι ενώ εµείς έχουµε στηρίξει τα προηγούµενα χρόνια τη βελτιστοποίηση της πρωτογενούς παραγωγής σπανακιού για να πιάσουµε χώρες όπως οι ΗΠΑ και ο Καναδάς ή η Ιαπωνία, σε συσκευασίες, σε γραµµές παραγωγής και σε δεκάδες ακόµα τοµείς, έρχεται το ρεύµα και τα τινάζει όλα στον αέρα. Καθιστάµεθα µη ανταγωνιστικοί λόγω αυτής της τραγικής αύξησης, όπου κάποιες χώρες δεν έχουν τόσο υψηλές τιµές σε σχέση µε εµάς, µε αποτέλεσµα να µας βγάζουν σταδιακά εκτός αγορών. Αυτό βέβαια είναι κάτι που ουδείς µπορούσε να προβλέψει πριν από ένα χρόνο. Ότι θα έπρεπε να υπολογίζει την αυξηµένη κατά 300% τιµή του ρεύµατος.

Υπάρχει κάποια σκέψη για το τι θα θέλατε να κάνετε µέσα στα επόµενα δέκα χρόνια;

Η οικογένεια του Θεόδωρου Ρουσόπουλου μετακόμισε από την Καβάλα, όπου κατάγεται, στα Γιαννιτσά. Ο πατέρας του δημιούργησε αρχικά ένα ψυγείο αποθήκευσης προϊόντων. Το 1984 ολοκλήρωσε τις σπουδές του ως Bιολόγος και η συγκυρία τον οδήγησε στις επιχειρήσεις. Σε μία εποχή όπου η κονσερβοποιία ανθούσε στη Β. Ελλάδα, είδε την ευκαιρία που προσέφεραν τα ροδάκινα και τα κεράσια. Αποφάσισε να προχωρήσει στην κατάψυξη φρούτων, μία δραστηριότητα άγνωστη για την εποχή της. Αρχικά με την εταιρεία Ψυγεία Γιαννιτσών, μετέπειτα Pella Froz, δημιουργώντας την πρώτη γραμμή κατάψυξης IQF για ροδάκινο, κεράσι και βερίκοκο και έστελνε bulk προϊόντα σε δεκάκιλα στις βιομηχανίες της Ευρώπης, εισερχόμενος στην Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Για μία σημαντική περίοδο έκανε εισαγωγές -μεταξύ άλλων και σπανακιού– και όταν διέκοψε τη συνεργασία που είχε με την Pella Froz, ίδρυσε το 2005 την Alterra. Το 2008 έβαλε σε εφαρμογή το σχέδιο παραγωγής βιομηχανικού σπανακιού στην Ελλάδα, συνεργαζόμενος με μία ομάδα παραγωγών της Πέλλας, ενώ έως τότε το σύνολο του σπανακιού ήταν εισαγόμενο. Δημιούργησε μία ομάδα παραγωγών σε άτυπη μορφή και άνοιξε την αγορά του βιομηχανικού σπανακιού στην Ελλάδα. Λίγο αργότερα μπήκε και στη λιανική με την ετικέτα Alterra.