του Πέτρου Γκόγκου
Δεµένο στη Σαντορίνη 14 Ιουνίου, το Marina Star περνάει έναν έλεγχο ρουτίνας, ώσπου οι άνεµοι να επιτρέψουν στο ιστιοπλοϊκό και το πλήρωµά του να συνεχίσουν το γύρο του Αιγαίου, έχοντας µεταφέρει σε διάστηµα ενός µήνα, έναν τόνο από εκλεκτά τυροκοµικά προϊόντα, µέλια, κρασιά, ελαιόλαδα και άλλα καλά, τα οποία παράγονται στις δύσβατες γωνιές των νησιών του πελάγους. Καπετάνιος του ιστιοπλοϊκού, ο Λουκάς Γκουρτσογιάννης, ένας παλιός µας γνώριµος, που συνεχίζει φέτος µε µεγαλύτερη ορµή και ζήτηση το φιλόδοξο έργο του: Να καλύψει τις ανάγκες µεταφορών ανάµεσα στα νησιά του Αιγαίου, αξιοποιώντας τους σηµάντορες ανέµους, πάνω στους οποίους στηρίζονται τα πλάνα της γαλάζιας βιώσιµης οικονοµίας.
Λίγο καιρό πριν, η Aegean Cargo Sailing -έτσι ονοµάζεται το εταιρικό σχήµα πίσω από το εγχείρηµα του καπετάνιου- ξεκίνησε τη φετινή σεζόν διανύοντας 350 µίλια µε σχεδόν µηδενικό αποτύπωµα άνθρακα, «ρίχνοντας» στις ελληνικές θάλασσες το ηλεκτροκίνητο Pelago, το ιδιόκτητο ιστιοπλοϊκό του σχήµατος. Μεταφέροντας ελαιόλαδο και ελιές Αµφίσσης, ο γύρος της Πελοποννήσου, έδωσε τη θέση του στον πρώτο για φέτος γύρο του Αιγαίου, µε την Ίο, τη Σχοινούσα, τη Σίφνο, την Πάρο και την Τήνο να γίνονται οι επόµενοι σταθµοί για το πλήρωµα της Aegean Cargo Sailing. Οι ανάγκες µεταφοράς, που είδαν το συνολικό τονάζ να διπλασιάζεται συγκριτικά µε πέρυσι, υποχρέωσαν τον καπετάνιο, µόλις το Pelago έδεσε στον Άλιµο στα τέλη Μαΐου, να συνεχίσει τη φετινή περιπέτεια µε το Marina Star.
«Οι ανάγκες του Αιγαίου είναι πάρα πολλοί τόνοι. Εµείς τώρα ξεκινάµε και ανοίγουµε αγορές που δεν υπήρχαν παλιά. Υπάρχει άλλωστε και το πρόβληµα ότι σήµερα αν θες να στείλεις κρασιά από τη Σκύρο στη Πάτµο, για παράδειγµα, δεν υπάρχει πλοίο που να εξυπηρετεί τη γραµµή αυτή. Εµείς κάνουµε τον γύρο του Αιγαίου και κάθε χρόνο βλέπουµε τα αιτήµατα για µεταφορά να διπλασιάζονται» σηµειώνει.
Πέρα από τον ροµαντισµό πίσω από το εγχείρηµα αυτό, υπάρχει ένα επιχειρηµατικό πλάνο που εξυπηρετεί δύο σκοπούς. Αφενός συνιστά το πρώτο εγχείρηµα σε ελληνικά ύδατα για την ανάπτυξη δικτύου εµπορικών µεταφορών µε σχεδόν µηδενικό αποτύπωµα άνθρακα. Μια προσπάθεια που ξεκίνησε πριν από µία δεκαετία µε την «ανταλλαγή» κακάο και καφέ και ευρωπαϊκών κρασιών από τη Λατινική Αµερική και πλέον µετρά δεκάδες εταιρείες που εξυπηρετούν τη ζήτηση της εκλεκτής πελατείας των ακτών του ωκεανού.
Ο άλλος σκοπός εστιάζει στην ανάδειξη των προσεγµένων και µικρών παραγωγών που γίνονται στα νησιά του Αιγαίου, προσθέτοντας µάλιστα στην αξία των προϊόντων, µιας και µε τη µεταφορά τους µε πανιά, γίνεται άµεσα αντιληπτή η ιδιαιτερότητα και η σπανιότητά τους.
Το εγχείρηµα του καπετάνιου, δεν περιορίζεται όµως στις µεταφορές. Ούτε στις τουριστικές υπηρεσίες που προσφέρει παράλληλα µε αυτές, αφού δεκάδες πρόθυµοι Ευρωπαίοι πληρώνουν καλά για να ακολουθήσουν τον Λουκά Γκουρτσογιάννη στις θαλάσσιες διαδροµές του αλλά και για να βοηθήσουν στο φόρτωµα και το ξεφόρτωµα του ιστιοπλοϊκού. Το ταξίδι συνδυάζεται µε επισκέψεις στα συνεργαζόµενα αγροκτήµατα των νησιών, όπου τόσο το πλήρωµα, όσο και οι τουρίστες που ακολουθούν δοκιµάζουν απευθείας από την πηγή τον ιδιαίτερο γαστρονοµικό πλούτο της νησιωτικής Ελλάδας.
Να πουν την ιστορία τους οι µικροί παραγωγοί
Η επιµονή του καπετάνιου Λουκά, γίνεται στη συνέχεια και ένα βήµα για όλες αυτές τις µικρές οικογενειακές µονάδες ώστε αναµορφώσουν το παραγωγικό τους µοντέλο, ερχόµενες σε επαφή µε το µοντέλο της παραγωγής µε µηδενικές εκποµπές άνθρακα. Και αφού όλος αυτός ο κόπος επενδυθεί, έρχεται ο καιρός ώστε οι µικροί παραγωγοί των νησιών να πουν την ιστορία τους, που φτάνει σε εµάς µέσα από τις αφηγήσεις του καπετάνιου. Στην αρχή όλοι τους ήταν λίγο διστακτικοί µε το εγχείρηµα, όµως πια κλείνουν σταθερά διαδροµές. Ορισµένους τους γνώρισε στα λιµάνια των νησιών, καθώς ξεφόρτωνε τα λιγοστά κιβώτια που διακινούσε πίσω στο 2018 για να τα µεταφέρει µε το ποδήλατό του στα καταστήµατα που τον περίµεναν. Από στόµα σε στόµα η φήµη του έφτασε σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, που σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν απευθείας γραµµή για να εξυπηρετεί το εµπόριο ανάµεσά τους.
Η Alpha Farm των Λειψών
Ο Ερµής του Αιγαίου δεν άργησε να συναντήσει σε ένα από τα περάσµατά του από τους Λειψούς, τον Ιταλό Alessandro Baltissera, ο οποίος λειτουργεί από το 2016 το τυροκοµείο Alpha Farm, πέντε λεπτά µε τα πόδια από το λιµάνι των Λειψών. Ο Ιταλός επιχειρηµατίας ξετρελάθηκε µε το νησί όταν βρέθηκε εκεί για διακοπές και πλέον πηγαινοέρχεται διαρκώς στους Λειψούς, όπου εκτρέφει εκτός από κατσίκια και βουβάλια που τρέχουν ελεύθερα σε έναν λόφο πάνω από τη µικρή φάρµα που έστησε, θα µας πει ο κ. Γκουρτσογιάννης.
Μια γοητευτική ιστορία πίσω από κάθε προϊόν
Χαζεύοντας κανείς τον κατάλογο του καπετάνιου, συνειδητοποιεί ότι θα µπορούσε να γεµίσει το ψυγείο του αποκλειστικά µε προϊόντα από τα µικρά νησιά του Αιγαίου, χωρίς να λείπει τίποτα, εκτός ίσως από φρουτολαχανικά. Από µπύρες, κρασί και γαλακτοκοµικά µέχρι όσπρια και αρωµατικά βότανα, κάθε κωδικός έχει µια ενδιαφέρουσα ιστορία κρυµµένη από πίσω του, όπως θα µάθουµε ρωτώντας γι’ αυτά τον Λουκά Γκουρτσογιάννη.
Για παράδειγµα, η οικογένεια Γεωργούλη από τη Χίο, µε το τυρί του Τσοπάνη, υποχρεώθηκε να µεταπηδήσει από την κτηνοτροφία στην τυροκόµηση, όταν έφτασε ένας καιρός, πριν από καµιά δεκαετία, κατά τον οποίο δεν υπήρχε άνθρωπος να αγοράσει το γάλα. «Γενικά η Χιος είναι παρεξηγηµένο νησί» µας µεταφέρει από µια συζήτηση που είχε µε τη ∆έσποινα Γεωργούλη, τη δεύτερη γενιά του τυροκοµείου. «Νοµίζουν όλοι πως η Χίος είναι µόνο µαστίχα αλλά δεν είναι έτσι» συνεχίζει, για να παρατηρήσει πως η τυροκοµική πορεία του νησιού µέσα σε όλα αυτά τα χρόνια είναι πολύ µεγάλη. «Μπορεί να µην έχει βγάλει τυροκοµεία αλλά έχει µεγάλη παράδοση στα τυριά, µου είχε πει η ∆έσποινα, µιλώντας για το πιο παραδοσιακό τυρί της Χίου».
Το πιο παραδοσιακό τυρί που έχει η Χίος παρασκευάζεται ως εξής: Οι κτηνοτρόφοι, ζεσταίνουν ελαφρώς το γάλα, χωρίς να βράσει, ρίχνουν µέσα την πυτιά και µόλις πήξει, το «ταράζουν», το κόβουν δηλαδή και έτοιµο. Το τρώνε φρέσκο ή για να συντηρηθεί το βάζουν στην άλµη.
Σηµείο αναφοράς τα τυριά του Αιγαίου
Ιδιαίτερη αναφορά στην τυροκόµηση φαίνεται ότι έχει και η Σκύρος, µε τον Μαυρίκο Τζάνο, που φαίνεται ότι γνωρίζει τα πάντα για τη γραβιέρα. «Όταν κάνουµε γραβιέρα, δεν παίρνουνε βούτυρο από το γάλα», θα πει ο καπετάνιος. «Μου έλεγε ο Μαυρίκος Τζάνος: Άκου να δείς, σε όλα τα τυριά όπως και στο κρέας το παν είναι το λίπος, όταν φάµε ένα παχύ αρνί λέµε πωπω τι αρνί είναι αυτό, ενώ όταν είναι αδύνατο το αρνί εεε ντάξει φάγαµε ένα αρνί» αφηγείται ο συνοµιλητής µας.
Πέρα από τα τυριά και τα κρασιά του Αφιανέ ή του οινοποιείου Ουσύρα στη Σύρο, στο αµπάρι του Καπετάνιου θα βρει κανείς αρωµατικά φυτά από την Χίο και την Ικαρία, µέλι και µπύρα επίσης από την Ικαρία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και παραδοσιακές συνταγές από το «Ντουλάπι της Γιαγιάς» στην Τήνο µε αιχµή παραδοσιακά παξιµάδια του νησιού και ορεκτικά. Όλα µαγειρεύονται σε κατσαρόλες των 4 κιλών για να µην χάνεται το µέτρο του σπιτικού.
Μέχρι τέλος Αυγούστου ο δεύτερος φετινός γύρος Aegean Cargo Sailing
Φέτος είναι η 5η χρονιά που το ιστιοπλοϊκό θα περάσει από τα νησιά του Αιγαίου. Σε συνολικά 22 λιµάνια θα δέσει τους επόµενους µήνες το πλήρωµα γι’ αυτήν την ιδιαίτερη «ανταλλαγή» γεύσεων ανάµεσα στις µονάδες και τα καταστήµατα του πελάγους. Ο δεύτερος γύρος Aegean Cargo Sailing προγραµµατίζεται να ξεκινήσει στις 2 Ιουλίου και να διαρκέσει µέχρι το τέλος Αυγούστου.
Η πρωτοβουλία Aegean Cargo Sailing έχει σκοπό να θεµελιώσει σταδιακά, σε µόνιµη βάση και πραγµατική κλίµακα, την ιστιοπλοϊκή µεταφορά προϊόντων στο Αιγαίο και ταυτόχρονα να προωθήσει τον ήπιο οικολογικό τουρισµό που επικεντρώνεται στην ιστιοπλοΐα και τον αγροτουρισµό µε σχεδόν µηδενικό αποτύπωµα άνθρακα. Μάλιστα, η προσπάθεια αυτή έχει ήδη βραβευθεί στους διαγωνισµούς Green Ideas Greece 2021, Climaccelerator Beyond & Venture Impact Awards για την καινοτοµία και την οικολογική δράση των συντελεστών του εγχειρήµατος.
Τόνος Αλοννήσου
Η επεξεργασία, το µαγείρεµα και η διατήρηση του τόνου αποτελούν παράδοση της Αλοννήσου. Στο εργαστήρι θαλασσινών γεύσεων Alelma που έφτιαξαν ο Γιώργος Αναγνώστου και η Αµαλία Καλογιάννη, εξελίσσεται η αλοννησιώτικη παράδοση σε µια ατόφια ελληνική γκουρµέ πρόταση.
Τυροκοµείο ∆ιασέλι
Τα 400 κατσίκια και ένα µητάτο στα ορεινά της Ίου γεµάτο µε συνταγές τυροκόµησης των παλιών ήταν η κληρονοµιά του ∆ηµήτρη Χάρου από την οικογένειά του. Μεγαλωµένος µαζί µε τα ζώα της οικογένειας, έµαθε από µικρό παιδί πώς οι κτηνοτρόφοι των Κυκλάδων στραγγίζουν τις ξερολιθιές για γάλα.
Ελαιόλαδο Τοµπάζη
Οι πρώτες µανταρινιές στην Ελλάδα φυτεύτηκαν εκεί που βρίσκεται ο ελαιώνας του ναύαρχου Τοµπάζη στον Γαλατά. Σήµερα στο ίδιο σηµείο ο Αριστοτέλης Παναγιώταρος έχει ξεκινήσει έναν προσωπικό αγώνα εξαγωγών ελαιολάδου µε έναν ελαιώνα περίπου 30 στρεµµάτων.
