Η εικόνα του σύγχρονου μελισσοκόμου αντανακλά την ανάγκη άμεσης αντίδρασης στα ερεθίσματα των αγορών. Νέα κανάλια ζήτησης. νέες καταναλωτικές τάσεις και παράλληλα μια νέα γενιά παραγωγών που ανανεώνουν την εικόνα του μελιού, όσο η διεθνής αγορά βάζει μπρος για ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 4% με τζίρους 11,9 δισ. για τα επόμενα χρόνια. Κι αν κάποιος αναζητήσει αυτό που λείπει από την εγχώρια μελισσοκομία, θα μπορούσε να είναι η ορμή που θα καθιερώσει το ελληνικό μέλι στην παγκόσμια ελίτ. Θα του δώσει, με άλλα λόγια, ένα «καλό όνομα».
Σε αυτό το νέο περιβάλλον, η ακτινογραφία της ελληνικής μελισσοκομίας μαρτυρά μια αδράνεια, ειδικά σε ζητήµατα διαφήµισης, µάρκετινγκ, οργάνωσης και ολοκληρωµένης έρευνας αγοράς από την πλευρά των συντελεστών της παραγωγικής αλυσίδας του μελιού. Αυτοί είναι που απέχουν ακόμα από το να πλαισιώσουν τη δραστηριότητά τους με όρους επιχειρηματικότητας. Είναι ενδεικτικό ότι κατά μέσο όρο «ένας τόνος μελιού ανά μελισσοκόμο φεύγει σε χέρι με χέρι συναλλαγές» όπως σχολιάζει στο Honey Insider o Βασίλης Ντούρας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας.
Το τρένο του εκσυγχρονισμού και του νέου επενδυτικού κύματος, που έφερε ο κύκλος της πανδημίας και των κατ’ οίκον περιορισμών, κινδυνεύει τώρα να τα χάσει ξανά η ελληνική μελισσοκομία. Στην καλύτερη, να επωφεληθεί από αυτά μόνο μια μικρή μερίδα παραγωγών, καλά μελετημένων, που όμως δεν αρκεί για να εδραιώσει ένα παγκόσμιο brand για το ελληνικό μέλι.
Οι ρομαντικοί ερασιτέχνες κι οι ονειροπόλοι επαγγελματίες
Όσο οι προβολείς των οικονομικών, κοινωνικών και εμπορικών σφαιρών πέφτουν πάνω στο μέλι, ο κλάδος στην Ελλάδα, στον οποίο δραστηριοποιούνται 25.000 περίπου μελισσοκόμοι, καλείται σε βιαστικά αλλά καλά ζυγισμένα βήματα προόδου ώστε να προλάβει να καθιερωθεί ως σημείο αναφοράς το εγχώριο μέλι.
Σε πρώτη φάση, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη θέσπισης του ψηφιακού μελισσοκομικού μητρώου, μια υπόθεση που έχει μαραθεί στα χέρια δύο κυβερνήσεων την τελευταία τετραετία και που ωστόσο θα μπορούσε να δώσει επίσημα και αδιάτρητα δεδομένα αναφορικά με το μέγεθος της παραγωγής, το πλήθος των μελισσουργών, τον αριθμό των κυψελών. Αναμένεται σύμφωνα με πληροφορίες για το επόμενο διάστημα, ενώ κάτι τέτοιο θα άνοιγε με τη σειρά του και το δρόμο για το ελληνικό σήμα στο μέλι, μια ομπρέλα που θα κάλυπτε τον πλούτο που έχει να επιδείξει ο ελληνικός κόσμος της μέλισσας.
Το αφιέρωμα βρίσκεται διαθέσιμο στο τεύχος του περιοδικού Honey insider που κυκλοφορεί
Η καθυστέρηση και ο αποκλεισμός των μελισσοκόμων από αναπτυξιακά προγράμματα μέχρι σήμερα, δείχνει ότι εν πολλοίς ο κλάδος λειτουργεί ερασιτεχνικά. Άλλωστε και η πληθώρα των μελισσοκόμων είναι είτε ετεροεπαγγελματίες, είτε ερασιτέχνες και ρομαντικοί -10.000 άτομα έκαστη κατηγορία- τη στιγμή που οι κατ΄επάγγελμα δεν υπερβαίνουν τους 5.000. Ενδεικτικό της ανοργανωσιάς, το γεγονός ότι άλλα μεγέθη δίνει το υπουργείο και άλλα ο επίσημος φορέας των Μελισσοκόμων, κάτι που σύμφωνα με τον κ. Ντούρα, στοίχισε σε ευρωπαϊκά κονδύλια, αφού η Βάθη παρουσίασε στην Κομισιόν έναν κλάδο μικρότερο του πραγματικού, με αποτέλεσμα όσες ενισχύσεις και προγράμματα εκπονήθηκαν, να αφορούν μικρότερο των ενδιαφερομένων αριθμό.
«Η δυναμική του κλάδου δεν είναι αυτή που φαίνεται. Είναι σαφώς καλύτερη και πρέπει επιτέλους να αποτυπωθεί σε επίσημα στοιχεία» αναφέρει ο κ. Ντούρας, που χαρακτηρίζει τη δουλειά του ως «δουλειά της ελπίδας και του ονείρου».
Μεταξύ των 25 κρατών - µελών της ΕΕ όπου αναφέρεται μελισσοκομική δραστηριότητα, η Ελλάδα είναι δεύτερη στον αριθµό των µελισσιών και έχει την πρωτιά στην πυκνότητα των µελισσιών ανά τ. χλµ. Μάλιστα η πυκνότητα αρκετών περιοχών της, όπως της Χαλκιδικής ή της Θάσου φτάνει τα 85 µελίσσια /τ.χλµ., ενώ οι περισσότερες χώρες έχουν κάτω από 6 µελίσσια /τ.χλµ. Από αυτά τα 1,5 εκατ. με 2 εκατ. μελίσσια προκύπτουν και επτά βασικές κατηγορίες μελιών, συνολικού όγκου από 15.000 έως 30.000, ανάλογα με την πηγή των στοιχείων.
Καλύτερο από το Manuka
Ενδεικτικό της ιδιαίτερης θέσης που καταλαµβάνει το ελληνικό προϊόν είναι ότι το 90% των προϊόντων µελιού που κυκλοφορούν στο παγκόσµιο εµπόριο είναι µονοανθοφορικής παραγωγής, ενώ το ελληνικό µέλι είναι από φυσικού του 100% πολυανθοφορικό. Σημειώνεται ότι το μέλι χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, αυτό που παράγεται από το νέκταρ των λουλουδιών (θυμαριού, πορτοκαλιάς, βαμβακιού, ηλίανθου, ερείκης, ακακίας, μηλιάς, κερασιάς, λεμονιάς κ.ά.) και αυτό που παράγεται από μελιτώματα, που παράγεται από εκκρίματα κοκκοειδών (εντόμων) που απομυζούν φυτά (πεύκου, ελάτης και άλλων δασικών φυτών).
Περισσεύει το καπνιστήρι στα ελληνικά μελίσσια
Η πιο αναγνωρίσιμη διεθνώς φιγούρα από τον κόσμο της μέλισσας είναι ο μοναχός Άνταμ, ο οποίος τον περασμένο αιώνα έβαλε στόχο να αποκαταστήσει τον πληθυσμό μελισσών στην Αγγλία, όταν μια ασθένεια εξαφάνισε την ντόπια ποικιλία. Έφτιαξε την φυλή Buckfast, όπως ονομάστηκε προς τιμήν του Μοναστηριού στο οποίο βρέθηκε από τα παιδικά του χρόνια. Θέλοντας να «ηρεμήσει» τις μέλισσες της φυλής, ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο με μια στάση στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1960. Εδώ, βρήκε την πολυπόθητη αβρότητα στην Κεκρόπια και τη Μακεδονική μέλισσα και έγραψε για αυτές: «Οι υπερέχουσες καλές ιδιότητες της ελληνικής μέλισσας είναι η ημερότητα, η γονιμότητα, και η μικρή τάση σμηνουργίας. Δεν έχω ποτέ συναντήσει επιθετικές μέλισσες στην Ελλάδα εκτός μερικών στην Κρήτη. Ο Έλληνας μελισσοκόμος δεν έχει ανάγκη να χρησιμοποιεί σχεδόν ποτέ καπνιστήρι, αλλά του φτάνει ένα μικρό κομμάτι αναμμένης ίσκας που είναι τοποθετημένη από πάνω από τις κηρήθρες εκεί που εργάζεται. Η ένταση της γέννας είναι εκπληκτική. Τείνω να πιστέψω ότι καμία ράτσα δεν μπορεί να εξισωθεί με τη δύναμη της αναπτύξεως του ελληνικού μελισσιού».
Τζίρος 12 δισ. για το μέλι σε μια πενταετια
Ενδεικτικό της στροφής της κατανάλωσης στο μέλι, είναι η αύξηση τζίρου κατά 240% που πέτυχε μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Βρετανίας μέσα σε διάστημα 15 μηνών. Πλέον πλαταίνει και το κανάλι από εργαστήρια ζαχαροπλαστικής και φούρνους που αξιοποιούν το μέλι ως υποκατάστατο των συντηρητικών και των γλυκαντικών ουσιών, για να κρατάνε τα προϊόντα τους τον ισχυρισμό της φυσικότητας. Οι εκτιμήσεις άλλωστε λένε ότι η επιμονή των καταναλωτών για ποιοτικότερο τρόφιμο ήρθε για να μείνει μετά την πανδημία και πλέον οι έρευνες δίνουν ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης στον κλάδο του μελιού που υπερβαίνουν το 4%, όσο ο παγκόσμιος τζίρος στην εν λόγω αγορά αναμένεται να φτάσει τα 11,9 δισ. δολάρια από τα 9,5 δισ. που είναι σήμερα μέχρι το 2026. Επιπλέον 4,7 δισ. έρχεται να συμπληρώσει ο κλάδος της βιομηχανίας, που σύμφωνα με την ίδια έρευνα, του οργανισμού οικονομικών μελετών Global Industry Analyst, αναζητά νέες πρώτες ύλες για να αντικαταστήσει τη ζάχαρη. Ειδικά στην Ευρώπη, το κανάλι αυτό αναμένεται να διευρύνεται με CAGR 3,8%, με τον Καναδά, τις ΗΠΑ και την Κίνα να ακολουθούν με τον ίδιο βηματισμό.
