Η φον ντερ Λάιεν αναμένεται να παρουσιάσει επίσημα την Τετάρτη 14 Μαΐου το υπερταμείο της, συνοδευόμενο από μια μαζική αναθεώρηση του τρόπου ελέγχου και διάρθρωσης των οικονομικών του μπλοκ, δήλωσαν στο Euractiv αρκετά άτομα κοντά στη διαδικασία. Εάν επιτύχει, κάτι που δεν είναι ακόμη βέβαιο, ο προϋπολογισμός της Ευρώπης δεν θα είναι ποτέ ο ίδιος.
Προς το παρόν, ο επταετής προϋπολογισμός του μπλοκ ύψους 1,2 τρισ. ευρώ, γνωστός στη γλώσσα των Βρυξελλών ως Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο-ΠΔΠ - χωρίζεται σε τρία κύρια μέρη: αγρότες, φτωχές περιοχές και έρευνα, διπλωματία και διοίκηση.
Η φον ντερ Λάιεν υποστηρίζει εδώ και καιρό την προσθήκη μιας τέταρτης σημαντικής κατηγορίας προϋπολογισμού: ενός «Ευρωπαϊκού Ταμείου Κυριαρχίας» σε απάντηση στην επενδυτική δραστηριότητα της Αμερικής το 2022 υπό τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και την υψηλή βιομηχανική πολιτική της Κίνας. Ωστόσο, τα κράτη μέλη της ΕΕ αρνήθηκαν να συμφωνήσουν.
Με την Ευρώπη να αντιμετωπίζει πλέον οικονομική στασιμότητα και ένα επισφαλές περιβάλλον ασφαλείας, η von der Leyen, η οποία πρότεινε για πρώτη φορά το ταμείο το 2022, αρπάζει την ευκαιρία να προσπαθήσει ξανά.
Προχωρώντας, τα κεφάλαια της ΕΕ θα χωριστούν σε «εθνικά σχέδια», συμπιέζοντας περισσότερα από 500 μικρότερα ταμεία σε μόλις 27, ένα για κάθε χώρα του μπλοκ.
Η παρουσίασή της στους 26 επιτρόπους του μπλοκ την Τετάρτη 14 Μαΐου θα θέσει σε ισχύ αυτή τη δομή, αφήνοντας τους γραφειοκράτες να διαμορφώσουν μια τεχνική πρόταση που θα παρουσιαστεί στις χώρες της ΕΕ και στους ευρωβουλευτές τον Ιούλιο, δήλωσαν αξιωματούχοι που βρίσκονται κοντά στη διαδικασία.
Θα ακολουθήσει περισσότερο από ένα έτος διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό.
Μέχρι στιγμής, αμέτρητες δηλώσεις του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν απορρίψει και τις δύο αλλαγές, αλλά το υπερταμείο της von der Leyen φαίνεται ασταμάτητο προς το παρόν.
Δίκτυα σε ετοιμότητα
Το σχέδιο προϋπολογισμού έχει προκαλέσει σημαντική δυσφορία σε ολόκληρο το μπλοκ. Ο τρέχων προϋπολογισμός της ΕΕ περιλαμβάνει 379 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις αγροτών, στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής-ΚΑΠ και 382 δισεκατομμύρια ευρώ σε περιφερειακά ταμεία «συνοχής», που χρησιμοποιούνται συχνά για τη χρηματοδότηση τρένων και υποδομών μεταφορών. Η ιδέα της συγχώνευσης και των δύο σε ένα ενιαίο, κεντρικά ελεγχόμενο ταμείο έχει προκαλέσει αναταραχή στις Βρυξέλλες και σε όλες τις πρωτεύουσες.
Οι αγρότες φοβούνται ότι τα εθνικά σχέδια απειλούν τις μακροχρόνιες γεωργικές επιδοτήσεις της ΕΕ, οι οποίες θα μπορούσαν πιο εύκολα να εκτραπούν μόλις απορροφηθούν από το μεγαλύτερο κονδύλιο. Σε απάντηση, θα φέρουν τα τρακτέρ τους στις Βρυξέλλες στις 20 Μαΐου για να διαμαρτυρηθούν για τη «διάλυση της ΚΑΠ σε ένα ενιαίο ταμείο», δήλωσε το αγροτικό λόμπι Copa-Cogeca την Τρίτη.
Επίσης, απειλητικό για το σχέδιο της von der Leyen είναι ότι 26 από τους 27 υπουργούς Γεωργίας της ΕΕ έχουν απορρίψει την ενοποίηση των ταμείων, ζητώντας μια αυτόνομη ΚΑΠ. Τα ταμεία συνοχής έχουν τους δικούς τους υπερασπιστές.
Ο Βάσκο Κορντέιρο, ο οποίος κατάγεται από την Πορτογαλία, την κύρια δικαιούχο χώρα, και χειρίζεται την πολιτική συνοχής στο περιφερειακό όργανο εκπροσώπησης της ΕΕ, απέρριψε το σχέδιο παρά τον «φυσικό πειρασμό» του, που βασίζεται στην αρχή του τοπικού ελέγχου του μπλοκ, γνωστή στους κύκλους της ΕΕ ως «επικουρικότητα».
Τα εθνικά σχέδια κινδυνεύουν να «αποδυναμώσουν την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, να υπονομεύσουν τη συνοχή των πολιτικών και να δημιουργήσουν ανισότητες στην εφαρμογή μεταξύ των περιφερειών», δήλωσε ο συντηρητικός ευρωβουλευτής Ζίγκφριντ Μουρεσάν, επικεφαλής διαπραγματευτής του Κοινοβουλίου για τον προϋπολογισμό.
Οι ευρωβουλευτές, μαζί με όλους τους 27 υπουργούς έρευνας της ΕΕ, απέρριψαν επίσης το υπερταμείο της φον ντερ Λάιεν. Αλλά οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η αντίθεσή τους μέχρι σήμερα δεν πρέπει να εκληφθεί πολύ κυριολεκτικά.
«Είναι μια άσκηση τοποθέτησης», εξήγησε η Αντρέα Ρέντα από το Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPS). Ωστόσο, λίγες μη δεσμευτικές δηλώσεις επιβιώνουν από τις παρατεταμένες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό.
Το υπερταμείο ανταγωνιστικότητας της φον ντερ Λάιεν καταπίνει κεφάλαια που δεν προστατεύονται από ισχυρά λόμπι αγροτών και περιφερειακών επιδοτήσεων.
Ο διάδοχος του Horizon, του ερευνητικού ταμείου της ΕΕ ύψους 96 δισεκατομμυρίων ευρώ, θα ενταχθεί στο νέο υπερταμείο, παρά την αντίσταση του επιτρόπου έρευνας της Ένωσης.
Οι ακαδημαϊκοί, οι οποίοι επωφελούνται από το ερευνητικό ταμείο της Ένωσης, φοβούνται ότι η υποστήριξη για τη βασική επιστήμη θα πρέπει να υποχωρήσει σε βραχυπρόθεσμες πολιτικές προτεραιότητες ως αποτέλεσμα.
Το υπερταμείο «είναι φονιάς της βασικής έρευνας», δήλωσε η Conny Aerts, μέλος της ομάδας εμπειρογνωμόνων αναθεώρησης του Horizon, όταν η ακαδημαϊκή κοινότητα συσπειρώθηκε για πρώτη φορά κατά του ταμείου της von der Leyen. «Δεν θέλουμε να μας λένε από πάνω προς τα κάτω τι να κάνουμε», είπε.
Άλλα υπάρχοντα προγράμματα πολλών δισεκατομμυρίων αντιμετωπίζουν παρόμοια μοίρα.
Ένας πίνακας από το γραφείο του επιτρόπου προϋπολογισμού, που κοινοποιήθηκε στην Euractiv τον Μάρτιο, βλέπει όλα τα προγράμματα άμυνας, διαστήματος, υγείας και καθαρής μετάβασης, συνολικού ύψους άνω των 200 δισεκατομμυρίων ευρώ, να εντάσσονται στο νέο ταμείο.
Πολιτικό περιθώριο
Οι δύο σημαντικότερες χώρες της ΕΕ δεν αντιτίθενται κατ' αρχήν στην κίνηση. Η νέα κυβέρνηση του Βερολίνου θέλει να «εκσυγχρονίσει τον [μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό και να τον καταστήσει]... απλούστερο, πιο διαφανή και πιο ευέλικτο», ενώ η Γαλλία θέλει να μεταβεί από έναν προϋπολογισμό «βασισμένο σε προγράμματα» σε έναν «βασισμένο σε πολιτικές».
Και οι δύο βλέπουν την ανάγκη για νέα κεφάλαια για την άμυνα και τις εταιρείες, αλλά περιορίζονται από τον αυστηρό επόμενο προϋπολογισμό του μπλοκ. Αποπληρωμές ύψους 806 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Πηγή: Euractiv
