Πραγματικός αγρότης και αναδιανεμητική ενίσχυση ξανά στα πλάνα της Ε.Ε.

Παράλληλα, στο έγγραφό της που κοινοποιήθηκε προς Συµβούλιο και Ευρωβουλή εν µέσω διαπραγµατεύσεων για τα κείµενα της νέας ΚΑΠ, η Κοµισιόν, επανέρχεται για τον ορισµό του «πραγµατικού αγρότη» ως τον µοναδικό λήπτη αποσυνδεδεµένων ενισχύσεων. Όπως λέει «η κατανοµή των άµεσων ενισχύσεων πρέπει να στοχεύει καλύτερα στους «πραγµατικούς αγρότες» των οποίων τα προς το ζην εξαρτώνται από τη γεωργία». Τα παραπάνω είναι µερικά από τα κρίσιµα θέµατα που θα κρίνουν εν πολλοίς τις πληρωµές των αγροτών στη νέα περίοδο, µε την κατεύθυνση που εισηγείται η Κοµισιόν να βρίσκεται πιο κοντά στα όσα έχει ψηφίσει η Ευρωβουλή, παρά στα όσα έχει αποφασίσει το Συµβουλίο Υπουργών. Οι διαπραγµατεύσεις µεταξύ των τριών οργάνων (τρίλογος) συνεχίζεται τις επόµενες ηµέρες, µε στόχο να υπάρξει µία τελική συµφωνία εντός της ερχόµενης Άνοιξης. Αναλυτικά, στο έγγραφό της για τη µεταρρύθµιση της νέας ΚΑΠ, που έχει τη µορφή ερωταπαντήσεων, η Κοµισιόν αναφέρει:

«Θα αντιµετωπίσει η νέα ΚΑΠ την άδικη κατανοµή των άµεσων πληρωµών, δηλαδή το γεγονός ότι το 20% των αγροτών λαµβάνει το 80% των πληρωµών;

Αυτή η άνιση κατανοµή της δηµόσιας στήριξης στη γεωργία εγείρει ανησυχίες σχετικά µε την οικονοµική αποδοτικότητα και την κοινωνική ισότητα. Ταυτόχρονα, η κατανοµή της στήριξης αντικατοπτρίζει τη συγκέντρωση της γης καθώς η στήριξη βασίζεται σε µεγάλο βαθµό στην έκταση. Οι άµεσες πληρωµές είναι τόσο συγκεντρωµένες όσο η γη: το 20% των µεγαλύτερων εκµεταλλεύσεων στην ΕΕ συγκεντρώνει το 80% της γεωργικής γης. Αυτές οι µεγαλύτερες εκµεταλλεύσεις αντιπροσωπεύουν το 80% της συνολικής γεωργικής παραγωγής, µε βάση την τυπική απόδοση.

Η αλλαγή στην πολιτική είναι απαραίτητη για την αντιµετώπιση αυτής της ανισότητας και γενικότερα για να εξασφαλιστεί µια πιο δίκαιη, πιο αποτελεσµατική και αποδοτική κατανοµή της στήριξης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή στοχεύει να διασφαλίσει ότι η στήριξη του εισοδήµατος κατανέµεται µε πιο δίκαιο και πιο ισορροπηµένο τρόπο. Η κατανοµή των άµεσων ενισχύσεων πρέπει να στοχεύει καλύτερα στους «πραγµατικούς αγρότες» των οποίων τα προς το ζην εξαρτώνται από τη γεωργία.

Η Επιτροπή πρότεινε τη µείωση της άµεσης στήριξης από 60.000 ευρώ ανά εκµετάλλευση και µε όριο τα 100.000 ευρώ ανά εκµετάλλευση ανά έτος. Αυτό υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώ το Συµβούλιο Υπουργών υποστηρίζει µόνο το ανώτατο όριο που είναι εθελοντικό για τα κράτη µέλη. Η Επιτροπή πιστεύει ότι ο στόχος της δικαιότερης διανοµής επιδοτήσεων παραµένει πολύ σηµαντικός και ως εκ τούτου επιθυµεί να διασφαλίσει µια συµφωνία που συµβάλλει στην καλύτερη στόχευση και τη δικαιότερη κατανοµή της στήριξης.

 Η Επιτροπή πρότεινε επίσης µια υποχρεωτική αναδιανεµητική πληρωµή, η οποία θα επέτρεπε την αύξηση της στήριξης για τις µικρές και µεσαίες εκµεταλλεύσεις µε την κατανοµή υψηλότερων επιπέδων εισοδηµατικής στήριξης σε αυτές τις εκµεταλλεύσεις. Προτάθηκε επίσης η δυνατότητα χορήγησης ενός ελκυστικού ποσού στους µικρούς αγρότες για περαιτέρω αναδιανοµή της στήριξης.

Τέλος, αρκετά κράτη µέλη εξακολουθούν να βασίζουν τις πληρωµές τους στα λεγόµενα δικαιώµατα, τα οποία συνδέονται µε τα επίπεδα παραγωγής σε ένα µακρινό παρελθόν (ιστορικά). Η Επιτροπή καλεί τα υπόλοιπα κράτη µέλη που χρησιµοποιούν ένα τέτοιο σύστηµα να αποµακρυνθούν από αυτό το µοντέλο, υπέρ µιας διανοµής στήριξης που συνδέεται περισσότερο µε τις ειδικές αγρονοµικές ή οικονοµικές ανάγκες του γεωργικού τοµέα».

Σύγκλιση ενίσχυσης

Κοµισιόν: Τα κράτη µέλη µεριµνούν ώστε, το αργότερο µέχρι το έτος 2026, όλα τα δικαιώµατα ενίσχυσης να έχουν αξία τουλάχιστον 75% του µέσου προβλεπόµενου µοναδιαίου ποσού για τη βασική εισοδηµατική στήριξη για το έτος υποβολής αιτήσεων 2026, όπως ορίζεται στο στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ.

Συµβούλιο: Κάθε κράτος µέλος µεριµνά ώστε, το αργότερο µέχρι το έτος υποβολής αιτήσεων 2026, όλα τα δικαιώµατα ενίσχυσης να έχουν αξία τουλάχιστον 75% του προβλεπόµενου µέσου µοναδιαίου ή, κατά περίπτωση, του µέγιστου προβλεπόµενου µοναδιαίου ποσού για τη βασική εισοδηµατική στήριξη για το έτος υποβολής αιτήσεων 2026, όπως ορίζεται στο οικείο στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ για το κράτος µέλος ή για την οµάδα των περιοχών.

Ευρωβουλή: Τα κράτη µέλη µεριµνούν ώστε, το αργότερο µέχρι το έτος 2024, όλα τα δικαιώµατα ενίσχυσης να έχουν αξία τουλάχιστον 75% του µέσου

προβλεπόµενου µοναδιαίου ποσού για τη βασική εισοδηµατική στήριξη για το έτος υποβολής αιτήσεων 2024. Το αργότερο κατά το τελευταίο έτος υποβολής αιτήσεων της περιόδου προγραµµατισµού, όλα τα δικαιώµατα ενίσχυσης έχουν αξία 100% του µέσου προβλεπόµενου µοναδιαίου ποσού.

Πραγματικός αγρότης

Κοµισιόν και Ευρωβουλή συµφωνούν για εστίαση ενισχύσεων σε δικαιούχους που το εισόδηµά τους εξαρτάται κυρίως από τη γεωργία. Ωστόσο η Ευρωβουλή, αντί για «πραγµατικό γεωργό», επαναφέρει τον «ενεργό» (βλ. δίπλα). Αναλυτικά:

Κοµισιόν: Οι «πραγµατικοί γεωργοί» ορίζονται µε τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν χορηγείται στήριξη σε εκείνους των οποίων η γεωργική δραστηριότητα αποτελεί απλώς ένα ασήµαντο µέρος των συνολικών οικονοµικών δραστηριοτήτων τους ή των οποίων η κύρια επιχειρηµατική δραστηριότητα δεν είναι γεωργική, χωρίς να αποκλείεται η στήριξη των γεωργών µε πολλαπλές δραστηριότητες.

Ο ορισµός προσδιορίζει ποιοι γεωργοί δεν θεωρούνται πραγµατικοί γεωργοί, βάσει προϋποθέσεων όπως οι δοκιµές εισοδήµατος, οι εισροές εργασίας στις αγροτικές εκµεταλλεύσεις, το αντικείµενο της επιχείρησης ή/και η εγγραφή σε µητρώα.

Συµβούλιο: Τα κράτη µέλη µπορούν να προσδιορίζουν στα οικεία στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ ποιοι γεωργοί θα θεωρούνται «πραγµατικοί γεωργοί».

Ενεργός αγρότης

Ευρωβουλή: Οι «ενεργοί γεωργοί» ορίζονται µε τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν χορηγείται στήριξη σε εκείνους των οποίων η γεωργική δραστηριότητα αποτελεί απλώς ένα ασήµαντο µέρος των συνολικών οικονοµικών δραστηριοτήτων τους, χωρίς να αποκλείεται η στήριξη των γεωργών µε πολλαπλές δραστηριότητες, ιδίως των γεωργών µερικής απασχόλησης, των γεωργών ηµιεπιβίωσης και της γεωργίας υψηλής φυσικής αξίας.

Τα κράτη µέλη: i) εφαρµόζουν, βάσει αντικειµενικών κριτηρίων που δεν εισάγουν διακρίσεις, ένα ή περισσότερα στοιχεία, όπως εισόδηµα, εισροές εργασίας στην εκµετάλλευση, εταιρικό αντικείµενο, ελάχιστα κριτήρια γεωργικής δραστηριότητας, κατάλληλη πείρα, κατάρτιση και/ή συµπερίληψη των γεωργικών δραστηριοτήτων τους στα εθνικά µητρώα· ii) καθορίζουν ποσό άµεσων ενισχύσεων, που δεν υπερβαίνει τα 5.000 ευρώ, βάσει των οποίων οι γεωργοί, που ασκούν τουλάχιστον ένα ελάχιστο επίπεδο γεωργικής δραστηριότητας και παρέχουν δηµόσια αγαθά, θεωρούνται σε κάθε περίπτωση «ενεργοί γεωργοί».

Περιφέρειες ενισχύσεων

Κοµισιόν: Τα κράτη µέλη µπορούν να αποφασίσουν να διαφοροποιήσουν το ποσό της βασικής εισοδηµατικής στήριξης ανά εκτάριο µεταξύ των διαφόρων οµάδων περιοχών που αντιµετωπίζουν παρόµοιες κοινωνικοοικονοµικές ή αγρονοµικές συνθήκες

Συµβούλιο: Τα κράτη µέλη µπορούν να αποφασίσουν να διαφοροποιήσουν το ποσό της βασικής εισοδηµατικής στήριξης ανά εκτάριο µεταξύ διαφορετικών οµάδων περιοχών που αντιµετωπίζουν παρόµοιες κοινωνικοοικονοµικές ή γεωπονικές παραµέτρους, συµπεριλαµβανοµένων παραδοσιακών µορφών γεωργίας, όπως η εκτατική βόσκηση.

Ευρωβουλή: Τα κράτη µέλη µπορούν να αποφασίσουν να διαφοροποιήσουν το ποσό της βασικής εισοδηµατικής στήριξης ανά εκτάριο ανάλογα µε τις διάφορες οµάδες περιοχών, σύµφωνα µε τις κοινωνικοοικονοµικές, περιβαλλοντικές ή αγρονοµικές συνθήκες. Τα κράτη µέλη µπορούν να αποφασίζουν να αυξήσουν τα ποσά για τις περιφέρειες µε φυσικά ή ειδικά µειονεκτήµατα ανά περιοχή, και τις ερηµωµένες περιοχές, καθώς και για τη στήριξη για µόνιµους βοσκότοπους.

Τα κράτη µέλη µπορούν να  θεσπίζουν µηχανισµούς που περιορίζουν τον αριθµό των εθνικών επιλέξιµων εκταρίων που µπορούν να τύχουν στήριξης, βάσει µιας περιόδου αναφοράς η οποία αποφασίζεται από το κράτος µέλος.

Πριμ εξόδου

Κοµισιόν: Σε περίπτωση συνεργασίας στο πλαίσιο της κληρονοµικής διαδοχής των γεωργικών εκµεταλλεύσεων, τα κράτη µέλη µπορούν να χορηγούν στήριξη µόνο στους γεωργούς που έχουν συµπληρώσει την ηλικία συνταξιοδότησης, όπως ορίζει η νοµοθεσία.

Συµβούλιο: Σε περίπτωση συνεργασίας στο πλαίσιο της κληρονοµικής διαδοχής γεωργικών εκµεταλλεύσεων, τα κράτη µέλη µπορούν να χορηγούν στήριξη µόνο στους γεωργούς που έχουν συµπληρώσει την ηλικία συνταξιοδότησης ή τους γεωργούς που θα φθάσουν την ηλικία αυτή έως το τέλος της πράξης.

Ευρωβουλή: Σε περίπτωση συνεργασίας στο πλαίσιο της κληρονοµικής διαδοχής των γεωργικών εκµεταλλεύσεων και µε σκοπό την ενίσχυση της ανανέωσης µεταξύ των γενεών σε επίπεδο γεωργικής εκµετάλλευσης, τα κράτη µέλη µπορούν να χορηγούν στήριξη µόνο στους γεωργούς στους οποίους αποµένουν έως και πέντε έτη κατ’ ανώτατο όριο για να συµπληρώσουν την ηλικία συνταξιοδότησης, όπως ορίζει η εθνική νοµοθεσία.

Αναδιανεμητική ενίσχυση

Κομισιόν: 1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν συμπληρωματική στήριξη αναδιανεμητικού εισοδήματος.

2. Τα κράτη μέλη μεριμνούν για την ανακατανομή της στήριξης από μεγαλύτερες σε μικρότερες ή μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις με τη μορφή ετήσιας αποσυνδεδεμένης ενίσχυσης ανά επιλέξιμο εκτάριο στους δικαιούχους γεωργούς [...].
3. Τα κράτη μέλη καθορίζουν ένα ποσό ανά εκτάριο ή διαφορετικά ποσά για διαφορετικής κλίμακας εκτάρια, καθώς και τον ανώτατο αριθμό εκταρίων ανά γεωργό για τον οποίο θα καταβληθεί η ενίσχυση.
4. Το ποσό ανά εκτάριο που προβλέπεται για ένα δεδομένο έτος υποβολής αιτήσεων δεν πρέπει να υπερβαίνει τον εθνικό μέσο όρο των άμεσων ενισχύσεων ανά εκτάριο για το εν λόγω έτος.

Συμβούλιο:

1) Τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν συμπληρωματική αναδιανεμητική εισοδηματική στήριξη.

2. Τα κράτη μέλη μεριμνούν για την αναδιανομή των άμεσων ενισχύσεων από τις μεγαλύτερες στις μικρότερες ή σε μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις υπό τη μορφή ετήσιας αποσυνδεδεμένης ενίσχυσης ανά επιλέξιμο εκτάριο.
3. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν αναδιανεμητική εισοδηματική στήριξη καθορίζουν, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, το οποίο μπορεί να συνίσταται στις ομάδες περιοχών, ένα ποσό ανά εκτάριο ή διαφορετικά ποσά ανά εύρος εκταρίων, καθώς και τον ανώτατο αριθμό εκταρίων ανά γεωργό για τον οποίο θα καταβληθεί η αναδιανεμητική εισοδηματική στήριξη. [...] (σ.σ παράγραφοι 4 όπως της Κομισιόν)

Ευρωβουλή:

1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν συμπληρωματική στήριξη του αναδιανεμητικού εισοδήματος.
2. Τα κράτη μέλη μεριμνούν για τη δίκαιη ανακατανομή της στήριξης από μεγαλύτερες σε μικρότερες ή μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις με τη μορφή ετήσιας αποσυνδεδεμένης ενίσχυσης ανά επιλέξιμο εκτάριο.
3. Τα κράτη μέλη καθορίζουν ενίσχυση ισοδύναμη με ένα ποσό ανά εκτάριο ή διαφορετικά ποσά για διαφορετικής κλίμακας εκτάρια. Μπορούν να διαφοροποιήσουν τα ποσά αυτά σύμφωνα με τις περιοχές.

3α. Το ποσό της αναδιανεμητικής ενίσχυσης ανά εκτάριο δεν υπερβαίνει το 65 % της βασικής ενίσχυσης.

3β. Ο αριθμός των επιλέξιμων εκταρίων ανά γεωργό δεν υπερβαίνει το εθνικό μέσο μέγεθος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων ή το μέσο μέγεθος σύμφωνα με τις περιοχές που ορίζονται στο άρθρο 18 παράγραφος 2. Τα κράτη μέλη παρέχουν πρόσβαση στην εν λόγω ενίσχυση αρχίζοντας από το πρώτο επιλέξιμο εκτάριο της εκμετάλλευσης

3γ. Τα κράτη μέλη καθορίζουν επίσης ένα χρηματοδοτικό ανώτατο όριο πάνω από το οποίο οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις δεν θα δικαιούνται την αναδιανεμητική ενίσχυση. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν υπόψη το μέσο επίπεδο εισοδήματος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο.