Η βιοποικιλότητα αναφέρεται στην ποικιλία της ζωής στη Γη, περιλαμβάνοντας όλα τα είδη φυτών, ζώων και μικροοργανισμών, καθώς και τα οικοσυστήματα στα οποία ανήκουν, συμβάλλει στην σταθερότητα των οικοσυστημάτων, στην ανθεκτικότητα στις αλλαγές του κλίματος, στην επικονίαση των φυτών, στον καθαρισμό του νερού και του αέρα, και την διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους.
Ωστόσο, αντιμετωπίζει σοβαρές απειλές λόγω ανθρώπινων δραστηριοτήτων, όπως η αποψίλωση των δασών, η ρύπανση, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η κλιματική αλλαγή. Οι απώλειες της βιοποικιλότητας οδηγούν σε ανισορροπία των οικοσυστημάτων, μειώνοντας την ικανότητά τους να υποστηρίζουν τη ζωή και να προσαρμόζονται στις αλλαγές. Δεκάδες χιλιάδες πληθυσμοί άγριας ζωής μειώθηκαν κατά 69% σε από το 1970 στους 31.821 πληθυσμούς που μελετήθηκαν.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, σε καθεστώς απειλής ανήκει το 28% των ειδών που έχει αξιολογήσει η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν προκαλέσει την απώλεια του 83% όλων των άγριων θηλαστικών και των μισών φυτικών ειδών, ενώ ο αριθμός των εκτρεφόμενων ζώων έχει εκτοξευθεί σε μια εκπληκτική τεχνητή ανισορροπία. Tα εκτρεφόμενα πουλερικά αποτελούν σήμερα το 71% όλων των πτηνών στον πλανήτη, με μόλις το 31% να είναι άγρια. Η εικόνα είναι ακόμη πιο τραγική για τα θηλαστικά – το 62% όλων των θηλαστικών στη Γη είναι κυρίως αγελάδες και γουρούνια. Το 34% αποτελούν οι άνθρωποι και μόλις το 4% τα άγρια ζώα.
Στην Ελλάδα ένα στα πέντε είδη απειλείται με εξαφάνιση
Στην περίπτωση της Ελλάδας, το ποσοστό εξαφάνισης στο σύνολο των ειδών που αξιολογήθηκαν στο πλαίσιο του Κόκκινου Καταλόγου ανέρχεται στο 21,5%. Όσον αφορά στις επιμέρους ταξινομικές ομάδες, σε καθεστώς απειλής ανήκουν το 18,7% των φυτών, το 22,6% των ζώων και το 34,8% των μυκήτων που αξιολογήθηκαν. Ειδικότερα το 28,3% των πουλιών, το 31,3% των θηλαστικών, το 13,3% των ερπετών, το 34,6% αμφιβίων και το 21,5% των ασπόνδυλων απειλούνται με εξαφάνιση. Ο Κόκκινος Κατάλογος, που συνέταξε ο ΟΦΥΠΕΚΑ περιλαμβάνει τα 11.500 απειλούμενα είδη ζώων, φυτών και μυκήτων της Ελλάδας. Κάποια είδη, χάρη στην εφαρμογή μέτρων προστασίας και διατήρησης, δεν απειλούνται άμεσα, πλέον, με εξαφάνιση στην χώρα και έχουν μετακινηθεί στην κατηγορία του χαμηλού κινδύνου (LC), όπως η θαλάσσια χελώνα Caretta caretta και το κιρκινέζι (Falco naumanni).
Η συμφωνία του Κουνμίνγκ – Μόντρεαλ για τη βιοποικιλότητα
Η φετινή θεματική της παγκόσμιας ημέρας βιοποικιλότητας, «Γίνε Μέρος του Σχεδίου», εστιάζει στη σημασία της συλλογικής δράσης και της παγκόσμιας συνεργασίας για την προστασία της βιοποικιλότητας, υποστηρίζοντας την εφαρμογή του Παγκόσμιου Πλαισίου Βιοποικιλότητας του Κουνμίνγκ - Μόντρεαλ, το οποίο αναφέρεται επίσης ως το Σχέδιο για την Βιοποικιλότητα. Αποτελεί μια διεθνή προσπάθεια να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που σχετίζονται με την απώλεια βιοποικιλότητας και καλεί όλους – κυβερνήσεις, οργανισμούς, κοινότητες και άτομα – να συμμετάσχουν ενεργά στην υλοποίηση αυτών των στόχων.
Το σχέδιο υιοθετήθηκε κατά τη διάρκεια της COP15 και θέτει φιλόδοξους στόχους για την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας μέχρι το 2030 συμπεριλαμβανομένων την προστασία του 30% της ξηράς και των θαλάσσιων περιοχών, τη μείωση της ρύπανσης, την προώθηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών και την ενίσχυση της συμμετοχής των αυτόχθονων πληθυσμών στη διαχείριση της βιοποικιλότητας. Περιλαμβάνει 23 στόχους που πρέπει να επιτευχθούν μέχρι το 2030, όπως:
- Ανάληψη δράσεων για την προστασία και την αποκατάσταση φυσικών οικοσυστημάτων, με στόχο την επίτευξη του 30% προστατευόμενων περιοχών. Αποκατάσταση τουλάχιστον 20% των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων, με έμφαση στις περιοχές που είναι κρίσιμες για τη βιοποικιλότητα.
- Μείωση της ρύπανσης, της χρήσης πλαστικών, των χημικών ουσιών και άλλων ρυπογόνων παραγόντων που βλάπτουν τη βιοποικιλότητα.
- Προώθηση βιώσιμων γεωργικών και αλιευτικών πρακτικών που δεν επιβαρύνουν τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα.
- Προώθηση της συμμετοχής των αυτόχθονων πληθυσμών στη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Σχετικά με την Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας ο ΥπΑΑΤ, Λευτέρης Αυγενάκης έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«H δημιουργία ενός νέου βιώσιμου μοντέλου παραγωγής που προστατεύει τα τοπικά οικοσυστήματα και διασφαλίζει την τροφική επάρκεια, είναι ο διπλός στόχος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Εργαζόμαστε σκληρά, για μια αγροτική παραγωγή που θα εξασφαλίζει την επιβίωση του πλανήτη για τις επόμενες γενιές. Στηρίζουμε τους αγρότες, κτηνοτρόφους και αλιείς μας! Χτίζουμε την ελληνική αγροτική οικονομία του αύριο.
Η Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας, είναι ημέρα αφύπνισης για την προστασία της πλούσιας ζωής του πλανήτη μας. Η βιοποικιλότητα είναι βασικό χαρακτηριστικό για την υγεία του περιβάλλοντος. Κάθε είδος της χλωρίδας και της πανίδας, όσο μικρό και αν είναι έχει τον δικό του πολύτιμο ρόλο στην αλυσίδα της ζωής.
Η κλιματική αλλαγή δεν είναι απειλή του αύριο. Οι πιο σοβαρές επιπτώσεις της βρίσκονται προ των πυλών, ήδη σημαντικό ποσοστό των ειδών ζώων και φυτών του πλανήτη απειλούνται με εξαφάνιση».
