του Γιώργου Παπαδημητρίου*
Πληρωµές σε δικαιούχους που δεν πληρούσαν τα κριτήρια, έλλειψη επαρκούς επαλήθευσης στοιχείων, διασταλτική ερµηνεία των προϋποθέσεων και αδύναµη εποπτεία αποτέλεσαν συχνό φαινόµενο. Το αποτέλεσµα; Επιστροφές χρηµάτων προς τις Βρυξέλλες, διοικητικά πρόστιµα και καχυποψία προς το ελληνικό σύστηµα.
Η ίδια αδυναµία επαρκών ελέγχων έχει αποθρασύνει όλους εκείνους που δεν έχουν καµία σχέση µε την πρωτογενή παραγωγή. Εκµεταλλευόµενοι την ανυπαρξία µηχανισµών εποπτείας, καρπώνονται επιδοτήσεις που δεν δικαιούνται, στερώντας τες από το υγιές κοµµάτι του αγροτικού κόσµου. Η ατιµωρησία καλλιεργεί τη διαφθορά και αποδυναµώνει κάθε ανασυγκρότηση.
Οι συνεπείς παραγωγοί, που επενδύουν στην καλλιέργειά τους και προσπαθούν να παραµείνουν βιώσιµοι µέσα σε ένα περιβάλλον υψηλού κόστους και διαρκώς αυξανόµενων υποχρεώσεων, είναι τα πρώτα θύµατα αυτής της κατάστασης. Η ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης του ΟΣ∆Ε ήρθε να προσθέσει ένα ακόµη επίπεδο δυσλειτουργίας. Το σύστηµα χαρακτηρίζεται από τεχνικές δυσκολίες, γραφειοκρατική ακαµψία και ανεπαρκή διαφάνεια, που αφήνουν τον αγρότη χωρίς πληροφόρηση για τις αιτήσεις, τις ενστάσεις ή τις καταβολές των ενισχύσεων. Η ασάφεια µετατρέπεται σε καθηµερινότητα, και η σχέση εµπιστοσύνης µε τον οργανισµό διαρρηγνύεται πλήρως. Πελατειακές σχέσεις, πολιτικές παρεµβάσεις και αθέµιτες πρακτικές συνεχίζουν να δηλητηριάζουν τη λειτουργία του φορέα.
Οι επιλεκτικοί έλεγχοι, οι «συµπτωµατικές» παραλείψεις και οι καθυστερήσεις που εξυπηρετούν ορισµένα συµφέροντα ενισχύουν την αίσθηση ότι κάποιοι αγρότες είναι πιο «ίσοι» από άλλους. Η έλλειψη λειτουργικού πληροφοριακού συστήµατος και σταθερού διοικητικού προσανατολισµού, σε έναν οργανισµό που διαχειρίζεται δισ. ευρώ σε ευρωπαϊκούς πόρους, δεν είναι απλώς αδυναµία. Είναι θεσµική ανεπάρκεια. Η ίδια αυτή ανεπάρκεια οδήγησε σε απανωτές καταδίκες της χώρας από την ΕΕ, µε καταλογισµούς που ξεπέρασαν το 1,5 δισ. ευρώ για πληρωµές χωρίς επαρκή έλεγχο ή µε πλαστά στοιχεία. Αντί να προχωρά ο ΟΠΕΚΕΠΕ σε ουσιαστικές διασταυρώσεις στοιχείων µεταξύ δηλώσεων ΟΣ∆Ε και φορολογικών δεδοµένων, επέλεγε διαχρονικά να «κλείνει τα µάτια», µε αποτέλεσµα χιλιάδες περιπτώσεις «φανταστικών καλλιεργειών», ανύπαρκτων αγροτεµαχίων, ακόµα και επιδοτήσεων σε µη επιλέξιµα είδη ζώων, να µην εντοπίζονται εγκαίρως.
ΈΝΑ ΑΠΛΌ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ: Αγρότης δηλώνει 150 στρέµµατα µε βαµβάκι στο ΟΣ∆Ε. Στην Εφορία, δηλώνει εισόδηµα από 90 στρέµµατα και παραδίδει προϊόν που αντιστοιχεί σε 60. Ούτε ο ΟΠΕΚΕΠΕ, ούτε η ΑΑ∆Ε, ούτε το ΥπΑΑΤ φαίνεται να θεώρησαν ότι υπάρχει θέµα. Ή αλλιώς: ο κτηνοτρόφος που διατηρεί – στα χαρτιά – 200 αιγοπρόβατα. Οι επιδοτήσεις καταβάλλονται κανονικά, αλλά η φορολογική δήλωση δεν εµφανίζει κανένα σχετικό εισόδηµα, ούτε αγορά ζωοτροφών, ούτε πωλήσεις γάλακτος. Που είναι τα ζώα; Ποιος ελέγχει; Ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν πλήττεται – έχει ήδη πληγεί. Και µαζί του, το κύρος κάθε σοβαρού επαγγελµατία που αγωνίζεται να κρατήσει τη γεωργική του εκµετάλλευση βιώσιµη, αλλά βλέπει να επιβραβεύονται οι σκιές.Το κράτος πρέπει να προστατεύσει τους συνεπείς. Όχι να επιδοτεί τους επιτήδειους.
Η διαχείριση των ενισχύσεων έχει πλέον περάσει στην ΑΑ∆Ε, µε τον ΟΠΕΚΕΠΕ να τελεί υπό αυστηρή ευρωπαϊκή εποπτεία. Αυτό δεν σηµατοδοτεί µόνο την απώλεια ρόλου για έναν θεσµικό φορέα, αλλά κυρίως την απώλεια εµπιστοσύνης των ευρωπαϊκών θεσµών στην ικανότητα της Ελλάδας να διαχειριστεί µε διαφάνεια και αποτελεσµατικότητα τους κοινοτικούς πόρους.
Η επανεκκίνηση του συστήµατος δεν µπορεί να γίνει χωρίς σοβαρές δοµικές αλλαγές: αναβάθµιση του ελεγκτικού µηχανισµού, πλήρης ψηφιοποίηση της διαδικασίας, αυτόµατες διασταυρώσεις, κατάργηση των µεσαζόντων και καθιέρωση ουσιαστικής λογοδοσίας. Ο αγρότης πρέπει να γνωρίζει πότε και γιατί πληρώνεται. Ο αγροτικός κόσµος δεν ζητά χάρη. Ζητά δικαιοσύνη. Ζητά ισονοµία. Ζητά ένα κράτος που θα λειτουργεί χωρίς εξυπηρετήσεις και χωρίς παραθυράκια.
Το πρόβληµα µε το ιδιωτικό συµφωνητικό στη συµβολαιακή
Έχει υπάρξει σύµβαση στο παρελθόν στην οποία «πάτησε» ο αγοραστής και δεν έδωσε στον παραγωγό, την επιπλέον τιµή που προέκυψε στην αγορά για τα προϊόντα του. Η ∆ιοίκηση πρέπει να καταργήσει την υποχρέωση υπογραφής προκαταβολικά. ∆ιαφορετικά, ένας παραγωγός µπορεί να µην κάνει συµβολαιακή, ρισκάροντας να πληρώσει παραπάνω φόρο, από το να έχει υπογράψει και να µην λάβει την επιπλέον τιµή για τα προϊόντα του.
Γάγγραινα η άρνηση των εργατών γης να πληρωθούν µε εργόσηµα
Η µαζική αγορά εργοσήµων στο τέλος του χρόνου είναι µια πρακτική που δικαιώθηκε δικαστικά, αλλά οι εργάτες γης αρνούνται να δεχτούν εργόσηµο, φοβούµενοι την απώλεια επιδοµάτων. Το αποτέλεσµα είναι η «µαύρη» εργασία και η στέρηση δικαιωµάτων όσων τηρούν τη νοµιµότητα.
*Φοροτεχνικός – Πρόεδρος Σ.Ε.Ε.Λ.Φ.Ο.Κ. (Σύλλογος Ελευθέρων Επαγγελµατιών Λογιστών Φοροτεχνικών Οικονοµολόγων Νοµού Καρδίτσας
