Ο φυσικός κόλπος των Καταπόλων διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον ερχομό των πρώτων κατοίκων της Αμοργού στην ευρύτερη περιοχή ήδη από τα τέλη της 5ης χιλιετίας π.Χ., ενώ στην κορυφή του λόφου της Μουντουλιάς, νότια και πίσω ακριβώς από το λιμάνι, άκμασε το 1100 π.Χ. η Αρχαία Μινώα, τμήματα της οποίας σώζονται έως τις μέρες μας.
Η Αμοργός είναι το ανατολικότερο νησί των Κυκλάδων. Στην προνομιακή γεωγραφική της θέση και στο προστατευμένο από τους βόρειους ανέμους φυσικό λιμάνι της, τα Κατάπολα στη βόρεια ακτή, χρωστά την πολιτιστική της ανάπτυξη στην αρχαιότητα. Από την 3η χιλιετία π.Χ., μαζί με τις Μικρές Κυκλάδες, και κυρίως την ακατοίκητη σήμερα Κέρο, η Αμοργός ήταν ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα του κυκλαδικού πολιτισμού.
Τα Κατάπολα διαθέτουν εύφορη κοιλάδα, η οποία καλλιεργείται από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα, και φαίνεται να αξιοποιείται ιδανικά, καθώς υπάρχουν φάρμες που τροφοδοτούν με ποιοτικές πρώτες ύλες τα εστιατόρια και προσδίδουν συγκριτικό πλεονέκτημα στο τουριστικό προϊόν του νησιού. «Οι δυνατότητες του τόπου είναι μεγάλες, καθώς η γη είναι εύφορη, και τόσο οι ταξιδιώτες όσο και οι μόνιμοι κάτοικοι είναι πολύ πιο συνειδητοποιημένοι σε σχέση με τη διατροφή τους. Η δουλειά στη φάρμα είναι σκληρή, αλλά σου ανταποδίδει πολλαπλάσια, και όχι μόνο υλικά, την αγάπη σου γι’ αυτήν», μας λέει ο Νώντας, που άφησε πριν από αρκετά χρόνια την Ιατρική για να ασχοληθεί με το κτήμα του στα Κατάπολα.
Ανεβαίνοντας το υπέροχο σοκάκι που ξεκινάει από το κέντρο περίπου του λιμανιού, για την Παναγία την Καταπολιανή, ακολουθήστε τις ξύλινες πινακίδες, με την ένδειξη «Βοτανικό Πάρκο», και σε πολύ λίγο θα βρεθείτε σε μια μικρή όαση με εκατοντάδες αρωματικά φυτά και βότανα. Αποτέλεσμα του οράματος πέντε νέων με καταγωγή από το νησί, άρχισε να λειτουργεί το καλοκαίρι του 2018. Όπως μας είπε ο Θοδωρής Αποστολάκης, συνιδιοκτήτης του κτήματος, «θέλαμε όχι μόνο να μη φύγουμε στο εξωτερικό, αλλά να επιστρέψουμε στην Αμοργό. Με σεβασμό στη μοναδική στον κόσμο ενδημική μας χλωρίδα και σε συνεργασία με ερευνητές του ΕΛΓΟ-Δήμητρα, από όπου προμηθευτήκαμε πιστοποιημένα φυτά, δημιουργήσαμε το Βοτανικό Πάρκο, με σκοπό αφενός να τροφοδοτούμε τις επιχειρήσεις του νησιού και αφετέρου να απολαμβάνουν οι επισκέπτες τα αφεψήματά μας σε ένα καλαίσθητο περιβάλλον με ποιοτικές πολιτιστικές εκδηλώσεις».
Περπατώντας στον όρμο, απέναντι ακριβώς από το λιμάνι βρίσκεται η ήσυχη συνοικία Ξυλοκερατίδι, με λίγα εστιατόρια και μπαράκια δίπλα στη θάλασσα. Ακολουθήστε το μονοπάτι που οδηγεί στις Πλάκες και κάντε από εκεί μια βουτιά. Έτσι, η Αμοργός θα σας καλωσορίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Καθώς ο ήλιος δύει, πλησιάζει προς το λιμάνι ο «Σκοπελίτης», το πλοίο-σύμβολο για τη ναυτοσύνη των Κυκλάδων. Όταν σβήσουν τα φώτα της τουριστικής περιόδου, το μικρό πλοίο, με την τεράστια κοινωνική προσφορά, συνεχίζει καθημερινά τα δρομολόγιά του όλο τον χρόνο με μπονάτσες και φουρτούνες, πιάνοντας τα λιμάνια της Νάξου, της Δονούσας, της Σχοινούσας, των Κουφονησίων και της Ηρακλειάς, έχοντας ως έδρα τα Κατάπολα. Ο καπετάν Γιάννης Φωστιέρης, τριάντα χρόνια στο πηδάλιο, νιώθει τον «Σκοπελίτη» σπίτι του. «Μόλις ξυπνήσω το πρωί, θα ανέβω στο γεφυράκι του βαποριού για να πιω τον καφέ μου. Εκεί θα γεννηθούν οι πρώτες σκέψεις, εκεί θα καλημερίσω τη θάλασσα».
Είναι εκτυφλωτική και απλόχερη η ομορφιά της Χώρας. Από τον 7ο αιώνα π.Χ. μετακινήθηκαν οι άνθρωποι του νησιού σε αυτόν τον δύσβατο, απροσπέλαστο και κυρίως μη ορατό από τη θάλασσα τόπο, την οποία όργωναν τότε οι πειρατές. Το κάστρο που κυριαρχεί γύρω από τον επιβλητικό βράχο, στο κέντρο της Χώρας, οχυρώθηκε με την έλευση των Ενετών, στις αρχές του 13ου αιώνα. Όλα τα στενά σε αυτό οδηγούν. Σύμφωνα με την ακάματη Αμοργιανή αρχαιολόγο Λίλα Μαραγκού: «Χαρακτηριστική σύνδεση με την αρχαιότητα αποτελεί η Μέση Οδός, το κεντρικό στενό της Χώρας που εξακολουθεί να ονομάζεται Μέση (παραλείπεται πλέον η οδός) και αποτελούσε την αγορά, τον πλέον ζωτικό χώρο του οικισμού». Τη σημερινή εικόνα συμπληρώνουν μεζεδοπωλεία, γλυκοπωλεία και μπαράκια – τις βραδινές ώρες, η διασκέδαση έχει την τιμητική της. Εάν βρεθείτε στη Χώρα στις 19 Αυγούστου, θα έχετε την τύχη να παρακολουθήσετε τη γιορτή του παστελιού στη Λόζα (πλατεία), με παραδοσιακές φορεσιές, λαούτα, βιολιά και χορούς που θα σας συμπαρασύρουν έως το πρωί. Αν σας βρει το ξημέρωμα, ανεβείτε μέχρι τους μύλους. Δεκατρείς εναπομείναντες ανεμόμυλοι, που άλεθαν σιτάρι και κριθάρι, δεσπόζουν πάνω από τον οικισμό.
Μονή Παναγίας Χοζοβιώτισσας
Μόλις δύο χιλιόμετρα απέχει η περίφημη μονή της Χοζοβιώτισσας από τη Χώρα. Δέος προκαλεί το μοναστήρι που ξεπροβάλλει από τον κάθετο βράχο, 300 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, και θαυμασμό η πίστη των ανθρώπων που το έχτισαν με πενιχρά μέσα τον 11ο αιώνα. Δέος αισθάνεσαι και όταν αγναντέψεις από ψηλά την απεραντοσύνη του Αιγαίου. Αλλά και όταν κολυμπάς στα βαθυγάλανα νερά κάτω από το εκκλησάκι της Αγίας Άννας, με την ομώνυμη παραλία. Από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνεις στο νησί είναι ότι εδώ έγιναν μερικά από τα σημαντικότερα γυρίσματα της ταινίας «Το απέραντο γαλάζιο» του Γάλλου σκηνοθέτη Λικ Μπεσόν, που έκανε παγκοσμίως γνωστή την Αμοργό. Όπως και να το δεις, έχει ιδιαίτερη αξία η βουτιά εδώ, και ας μην είσαι ο Ζακ Μαγιόλ.
Κάτω Μεριά
Με ανοιχτό αυτοκίνητο τύπου μπάγκι, η παρέα δέχεται καλύτερα την αίσθηση ελευθερίας που δημιουργεί η απεραντοσύνη της Αμοργού, καθώς οι δρόμοι σκαρφαλώνουν ψηλά στα βουνά και από κάτω απλώνεται «το μπλε που ξόδεψε ο Θεός για να μην τον βλέπουμε», κατά τον Οδυσσέα Ελύτη. Ξεχάστε βέβαια τη γρήγορη οδήγηση. Οι ξαφνικοί αέρηδες και τα κατσίκια που ξεπηδούν στον δρόμο δεν αφήνουν περιθώρια. Κατευθυνθείτε με χαμηλή ταχύτητα από τη Χώρα προς την Κάτω Μεριά, όπου η ζωή εξακολουθεί να έχει τους ρυθμούς αγροτοκτηνοτροφικής κοινότητας. Στη διασταύρωση, στο Καμάρι, κάντε αριστερά προς την παραλία του Μούρου. Αφήστε το αυτοκίνητο στο πάρκινγκ, ακολουθήστε το κατηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στην παραλία, και όποιος το πάρει απόφαση να βγει από τη θάλασσα κερδίζει... παγωμένη μπίρα στο μοναδικό εστιατόριο που βρίσκεται πιο πάνω.
Με κατεύθυνση νότια, απλώνεται μπροστά σας ένα τοπίο πιο ήρεμο από της υπόλοιπης Αμοργού. Τα βουνά χαμηλώνουν, αφήνοντας ανάμεσά τους μικρές κοιλάδες, που συχνά καταλήγουν σε μικρές αμμουδιές. Αξίζει τον κόπο η επίσκεψη στην ακρόπολη της Αρχαίας Αρκεσίνης, όπου κυριαρχεί ο πύργος της Αγίας Τριάδας, κτίσμα του 4ου αιώνα π.Χ., που χτίστηκε για να προστατεύσει μία από τις τρεις αρχαίες πόλεις της Αμοργού. Συνεχίστε μέχρι εκεί που δεν πάει άλλο, και από τον κάβο της Καλοταρίτισσας περάστε με το βαρκάκι του Ρούσου (5 ευρώ με επιστροφή) σε 10 λεπτά απέναντι, στην αμμώδη παραλία που στολίζει το ακατοίκητο νησάκι της Γραμβούσας. Ίσως είναι καλύτερα να διανυκτερεύσετε στην παραλία και να επιστρέψετε την επόμενη μέρα…
Αιγιάλη
Ο όρμος της Αιγιάλης, στα βόρεια, αν και δέχεται τα πλοία της γραμμής, διατηρεί περισσότερο τα χαρακτηριστικά του παραλιακού οικισμού παρά του λιμανιού. Γι’ αυτό «ευθύνεται» η μεγάλη άσπρη αμμουδιά με τα γαλάζια νερά. Μια σειρά από μεγάλα αρμυρίκια προσφέρουν τη σκιά τους στους πρωινούς τύπους, ενώ οι υπόλοιποι βρίσκουν καταφύγιο στα καφέ και στα μπαράκια ακριβώς από πίσω. Η αλήθεια είναι ότι η εικόνα μοιάζει τελείως διαφορετική σε σχέση με λίγα χρόνια πριν. Η χαλαρότητα που επικρατούσε με τις αιώρες και τις ταιριαστές καλοκαιρινές μουσικές έχει παραχωρήσει τη θέση της σε αδιάφορα μπαρ, που προσπαθούν να επιβληθούν με δυνατά μπιτ, πράγμα που συμβαίνει και στη διπλανή παραλία της Λεβρωσού. Πόσο κρίμα, ενώ διαθέτεις ελκυστική προσωπικότητα, να θέλεις να την αλλάξεις με κάτι που δεν είσαι. Ευτυχώς υπάρχουν ακόμη μικρές οάσεις, όπως το μπαρ «Q», που εναρμονίζεται με το τοπίο και τον κόσμο της Αμοργού. Η μικρή εύφορη κοιλάδα και το λιμάνι με τα γραφικά του σοκάκια, που ξεδιπλώνονται από πίσω, μαζί με το χωριό Ποταμός που αγναντεύει από ψηλά τον γιαλό, και βέβαια το υπέροχο ανάγλυφο της νήσου Νικουριάς, συνθέτουν το τοπίο της Αιγιάλης που, παρά την τουριστική ανάπτυξη, διατηρεί την ταυτότητά του – αυτή για την οποία αγαπήθηκε από χιλιάδες Έλληνες και αλλοδαπούς, οι οποίοι επιστρέφουν ξανά και ξανά.
Θολάρια
Πάνω από την Αιγιάλη, σε απόσταση μόλις 3,5 χλμ., βρίσκονται τα Θολάρια, ένα πάλλευκο κυκλαδίτικο στολίδι, που οφείλει την ονομασία του στους ρωμαϊκούς θολωτούς τάφους που βρέθηκαν στην περιοχή. Άλλωστε, στον γειτονικό λόφο, τη Βίγλα, υπήρξε η ακρόπολη της Αρχαίας Αιγιάλης, μιας εκ των τριών αρχαίων πόλεων της Αμοργού (Μινώα και Αρκεσίνη οι άλλες δύο). Είναι ακόμη ευδιάκριτα τα αρχαία σπαράγματα, όπως απομεινάρια του αρχαίου τείχους ή ίχνη από βάσεις αγαλμάτων. Θα τα βρείτε στο διάβα σας, αν ακολουθήσετε το μονοπάτι από το χωριό που οδηγεί στην ήσυχη παραλία της Μικρής Βλυχάδας. Ιδανική ώρα για να επισκεφτείτε τα Θολάρια είναι το απόγευμα, προκειμένου να αποφύγετε τη ζέστη και να απολαύσετε τις ομορφιές τους. Άλλωστε, από εδώ πάνω το ηλιοβασίλεμα γαληνεύει. Κλείστε την επίσκεψή σας με μια στάση στο Πανόραμα. Δεν είναι μόνο το εξαιρετικό φάβα (ουδέτερου γένους στην Αμοργό) που έχει ξεδιαλέξει με τα χεράκια της η Μαρία Θεολογίτου ή έχει μαγειρέψει ο γιος της Παρασκευάς, μαζί με άλλα παραδοσιακά πιάτα, που θα σας κάνουν να γλείφετε τα δάχτυλά σας. Είναι που ο καλύτερος εν ζωή διασκεδαστής της Αμοργού, ο 86χρονος σήμερα Νίκος Θεολογίτης, θα σας παρασύρει στο γλέντι χωρίς να το καταλάβετε. Ενώ παίζουν λαούτα και βιολιά, τραγουδάει, λέει ανέκδοτα και πάντα θα βρει τον χρόνο να σας χορέψει έναν μπάλο.
Λαγκάδα
Δεν γίνεται να μην ξεχαστείς στο τρίστρατο της Λαγκάδας, όπου όλα ξεκινούν με έναν πρωινό καφέ στα σκαλάκια έξω από το Παγκάλη. Η κυρα-Ρήνη καθαρίζει φασολάκια καθώς κουβεντιάζουμε για τα μεταλλεία στον Ξόδοντο, που, σε πείσμα του χρόνου, στέκουν ακόμη στη βορειοανατολική μύτη της Αμοργού. Απέναντι ακριβώς, το κατάστημα του Βαγγέλη Βασάλου με τα βοτάνια «συνομιλεί» με τις ευωδιές του φούρνου από πάνω, ενώ η Βασιλική, η αγιογράφος, βγαίνει από το ατελιέ της, για να μου δωρίσει ένα καραβάκι σε σκαρί από καρυδότσουφλο. «Πάμε στο κτήμα;» με ρωτάει ο Νίκος Βασάλος, που διατηρεί το παρακείμενο καλαίσθητο ξενοδοχείο και εστιατόριο. Κι έτσι βρισκόμαστε να μαζεύουμε ντομάτες, ξυλάγγουρα, μελιτζάνες και κολοκύθια, αφήνοντας τα αυγά για τη μικρή του κόρη, Άννα-Μαρία, που αγαπάει τις κοτούλες.
Η Λαγκάδα, αυτό το σπάνιο για τις Κυκλάδες κατάφυτο χωριό με την καλοδιατηρημένη αρχιτεκτονική, αποτελεί τόπο διαρκούς επιστροφής. Όταν λοιπόν έμαθα ότι η Σεμέλη και η Άλιξ ένωσαν τις δυνάμεις τους για να προσφέρουν αυθεντικές ταξιδιωτικές εμπειρίες στους επισκέπτες του νησιού μέσα από το www.findingreece.com, χάρηκα ιδιαίτερα. Έχοντας περπατήσει μαζί τους στο παρελθόν στα υπέροχα μονοπάτια της Αμοργού, είμαι σίγουρος ότι θα προσδώσουν αξία στο τουριστικό προϊόν του τόπου. Όπως άλλωστε κάνει εδώ και πολύ καιρό ο παθιασμένος βοτανολόγος Βαγγέλης Βασάλος. Η επίσκεψη στο εργαστήριό του, που βρίσκεται σε ένα ανακαινισμένο παλιό κτίριο στο κεντρικό στενό της Λαγκάδας, αποτελεί ξεχωριστή εμπειρία. Μέσω των αποστακτήρων που διαθέτει, μετατρέπει τα τοπικά βότανα σε αιθέρια έλαια και βάμματα.
Όλη η περιοχή γύρω από τη Λαγκάδα, όπου κυριαρχεί ο Κρούκελος, η ψηλότερη κορυφή της Αμοργού, με τη μεταβυζαντινή εκκλησία Παναγία Επανωχωριανή (μη χάσετε το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου), το εγκαταλελειμμένο χωριό Στρούμπος, όπου δειλά δειλά φτιάχνονται ξανά κάποια σπίτια, χωρίς ρεύμα, και το φαράγγι του Αρακλού, συνθέτουν έναν υπέροχο μικρόκοσμο, που όμως φτάνει και περισσεύει. Το βραδάκι, στα μεζεδοπωλεία ανάμεσα στις μπουκαμβίλιες ή στην περίφημη Λόζα, την πλατεία στην κορυφή της Λαγκάδας, μουσικοί παίζουν ρεμπέτικα και νησιώτικους σκοπούς, τα γέλια των θαμώνων διαδέχονται τα τραγούδια και όλοι μαζί υμνούν την αγάπη και τη θάλασσα.
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΓΙΑ FOODIES
Η μεγάλη αλλαγή που συντελέστηκε την τελευταία πενταετία στην Αμοργό, όσον αφορά το τουριστικό της προϊόν, σχετίζεται με τη γαστρονομία, και συγκεκριμένα με το ότι αυξάνονται τα κτήματα που τροφοδοτούν με αγνές πρώτες ύλες τα εστιατόρια και τις ταβέρνες.
Κατά την παραμονή μας στο νησί δοκιμάσαμε πιάτα που μας θύμισαν ξεχασμένες γεύσεις. Η στροφή στη βιολογική καλλιέργεια και, αντίστοιχα, η βιολογική εκτροφή των ζώων κάνουν τη διαφορά.
Τα κατσίκια βρίσκονται παντού. Το μοσχαρίσιο κρέας, πρωταγωνιστής ενός εκπληκτικού πιάτου που ήρθε στο τραπέζι μας σε εστιατόριο της Λαγκάδας, προερχόταν από βιολογική φάρμα της Κοζάνης. Αν προσθέσουμε τα τυροκομικά προϊόντα, το ντόπιο μέλι, τα παραδοσιακά παστέλια και τα ξεροτήγανα, για τα οποία φημίζονται οι Αμοργιανοί, είναι σαφές πως όσοι θεωρούν το καλό φαγητό αφορμή για επιλογή προορισμού θα πρέπει να προσθέσουν την Αμοργό στην ατζέντα τους.
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ
Όταν ο Γάλλος σκηνοθέτης Λικ Μπεσόν επισκέφτηκε την Αμοργό το 1987 για τα γυρίσματα της ταινίας «Απέραντο γαλάζιο», κανείς δεν φανταζόταν τι θα ακολουθούσε. Η Αμοργός μπήκε στον ταξιδιωτικό χάρτη, και άνθρωποι από όλο τον κόσμο, κυρίως Γάλλοι, συρρέουν από τότε εδώ. Σχεδόν 18 χρόνια από την προβολή της ταινίας, άνοιξε η πρώτη και μοναδική έως τώρα Σχολή Κατάδυσης στο νησί (amorgos-diving.com), με έδρα την Αιγιάλη. «Η Αμοργός διαθέτει μοναδική θαλάσσια βιοποικιλότητα και διαυγή νερά με εντυπωσιακή μορφολογία, καθώς τα απότομα βουνά της στεριάς συναντούν τη θάλασσα, συνεχίζοντας προς τον βυθό», εξηγεί ο Δημήτρης Συνοδινός, ιδιοκτήτης και εκπαιδευτής της σχολής.
Ακριβώς τριάντα χρόνια μετά τα γυρίσματα της ταινίας, τον Σεπτέμβριο του 2017, διοργανώθηκαν στην Αμοργό οι διεθνείς αγώνες ελεύθερης κατάδυσης Authentic Deep Blue, αξιοποιώντας επί της ουσίας το ισχυρό brand. Φέτος θα πραγματοποιηθούν για τρίτη χρονιά, από τις 22 έως τις 28 Σεπτεμβρίου, με συμμετοχή περίπου 60 διεθνών αθλητών και με την παρουσία παγκόσμιων πρωταθλητών ελεύθερης κατάδυσης.
Πηγή: kathimerini.gr
