Σταθεροποιημένα λιπάσματα με πριμ 6 ευρώ και βέλτιστη αξιοποίηση μονάδων αζώτου
Τα προϊόντα αυτά εξασφαλίζουν παράλληλα τη συµµετοχή των αγροτών στα eco-schemes µε τη συζήτηση για µία κλιµακωτή ενίσχυση µε βάση την προστασία που προσφέρουν στις µονάδες αζώτου να έχει ξεκινήσει ενόψει του έτους ενίσχυσης 2024.
Εγγύηση για τις μονάδες αζώτου τα σταθεροποιημένα λιπάσματα, κλιμακωτή ενίσχυση συζητά η αγορά για τα eco-schemes
*του Γιώργου Κοντονή
Mε τις καιρικές συνθήκες να γίνονται ολοένα και πιο ακραίες, τις ανάγκες για τροφή να αυξάνουν, και τις επιταγές για ένα βελτιωµένο περιβαλλοντικό προφίλ της αγροτικής παραγωγής να υπεισέρχονται στις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, η χρήση σταθεροποιηµένων λιπασµάτων αποτελούν ένα πολύτιµο όπλο στα χέρια του παραγωγού.
Τι είναι τα σταθεροποιηµένα λιπάσµατα
Επειδή ένα σηµαντικό µέρος του Αζώτου χάνεται κατά τη διάρκεια του έτους της εφαρµογής, η εφαρµογή του Αζώτου και η διαχείρισή του από τις καλλιέργειες πρέπει να τελειοποιηθεί, προκειµένου να µεγιστοποιηθεί η αποτελεσµατικότητα χρήσης του. Τα λιπάσµατα µε παρεµποδιστές/αναστολείς είναι προϊόντα λίπανσης (κοκκώδη ή και υγρά), στα οποία έχουν προστεθεί ένας ή και περισσότεροι αναστολείς αζώτου επιβραδύνοντας ή διακόπτοντας τη δραστηριότητα συγκεκριµένων µικροοργανισµών ή ενζύµων και παρατείνοντας µε αυτόν τον τρόπο τον χρόνο κατά τον οποίο το άζωτο του λιπάσµατος θα παραµείνει στο έδαφος σε ουρική και αµµωνιακή µορφή.
Οι τύποι σταθεροποιητών
Υπάρχουν διάφοροι τύποι σταθεροποίησης διαθέσιµοι στην ελληνική αγορά: Στους αναστολείς Νιτροποίησης περιλαµβάνονται ο παρεµποδιστής DCD, o οποίος είναι ο πρώτος που βγήκε στην αγορά και αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 50’ (βλ. διάγραµµα), η νιτραπυρίνη, η DMPP (Φωσφορική 3,4-∆ιµεθυλπυραζόλη) και το µίγµα 1H-1,2,4-Τριαζόλη (Triazol) µε MP (3-Μεθυλπυραζόλη) και ο MPA που αναπτύχθηκε το 2019.
Στους αναστολείς ουρεάσης περιλαµβάνονται ο NBPT (N-(n-βουτυλ) θειφωσφορικό τριαµίδιo), ο 2-NPT (N-(2-νιτροφαινυλο)φωσφορικό τριαµίδιο) και ο LIMUS που είναι ένα µείγµα 75% NBPT και 25% NPPT (Ν-(κ-προπυλ)-θειοφωσφορικό-τριαµίδιο).
Επίσης, κυκλοφορούν προϊόντα ψεκασµού κατά το ήµιση µε παρεµποδιστή νιτροποίησης και κατά το ήµιση µε παρεµποδιστή ουρεάσης. Τελευταία υπάρχει και η διπλή παρεµπόδισηδύο παρεµποδιστών στον κόκκο, ουρεάσης 2-NPT & νιτροποίησης ΜPA.
Ένας αναστολέας νιτροποίησης, αναστέλλει τη βιολογική οξείδωση του αµµωνιακού αζώτου (NH3 – Ν) προς άζωτο σε µορφή νιτρώδους (NO2-), επιβραδύνοντας έτσι τον σχηµατισµό αζώτου σε µορφή νιτρικού (NO3-). Παράλληλα, εµποδίζει και την µετατροπή των νιτρικών σε αέριες µορφές του αζώτου (ΝΟx) από τα βακτήρια του εδάφους κατά τη διαδικασία της απονιτροποίησης. Αντίστοιχα, ένας αναστολέας ουρεάσης, αναστέλλει την υδρολυτική δράση του ενζύµου ουρεάση επί της ουρίας (CH4N2O), µε κύριο στόχο τη µείωση της πτητικοποίησης της αµµωνίας. Η καθυστέρηση αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιµη όταν η ουρία εφαρµόζεται στην επιφάνεια του εδάφους χωρίς ενσωµάτωση. Τα προϊόντα λίπανσης µε αναστολέα διασφαλίζουν τη διαθεσιµότητα του αζώτου στα φυτά για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα, καθώς περιορίζουν τις απώλειες αζώτου, και εποµένως το καθιστούν διαθέσιµο στο φυτό σύµφωνα µε τις πραγµατικές τους ανάγκες σε θρέψη.
H επιδότηση της ΚΑΠ και το ζήτηµα της περιεκτικότητας σε σταθεροποιηµένες µονάδες
Η χρήση των σταθεροποιηµένων λιπασµάτων επιδοτείται στην τρέχουσα προγραµµατική περίοδο (ΚΑΠ 2023-2027) από τη ∆ράση 6 των eco-schemes µε ποσά ενίσχυσης 4,5 ευρώ ανά στρέµµα για τις αροτραίες και 6 ευρώ το στρέµµα για τις µόνιµες και τα κηπευτικά. Στα λιπάσµατα µε παρεµποδιστή / αναστολέα που δύναται να ενισχυθούν στο πλαίσιο της παρούσας δράσης περιλαµβάνονται οι ακόλουθες κατηγορίες προϊόντων:
■ Κατηγορία 1) Τα λιπάσµατα Ε.Κ 2019/1009 (προϊόντα λίπανσης που φέρουν σήµανση CE).
■ Κατηγορία 2) Τα νέου τύπου λιπάσµατα µε παρεµποδιστή τα οποία κυκλοφορούν στην αγορά βάσει της αριθ. 291180/11034/19-9-2002 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β’ 1274) ΚΥΑ, όπως τροποποιήθηκε µε αριθ. 257921/15-6-2004 όµοια (ΦΕΚ Β’ 955) και ισχύει.
■ Κατηγορία 3) Τα λιπάσµατα Ε.Κ µε αναστολείς
Ο κανονισµός του 2019 της ΕΕ είναι πιο ανεκτικός σε σχέση µε εκείνον του 2003 για την αποτελεσµατικότητα των παρεµποδιστών, χωρίς να ορίζει συγκεκριµένα όρια δραστικής ανά µονάδα αζώτου, και αναφέρει συγκεκριµένα πως «τουλάχιστον το 50 % της συνολικής περιεκτικότητας του προϊόντος λίπανσης της ΕΕ σε άζωτο (N) συνίσταται από άζωτο (Ν) σε µορφή αµµωνίου (NH4 +) και ουρίας (CH4N2O)». Εκτιµάται πάντως, ότι στο µέλλον θα γίνει και ο κανονισµός του 2019 πιο αυστηρός ως προς την περιεκτικότητα µε βάση πάντα τις περιβαλλοντικές επιταγές. Από την άλλη στα νέου τύπου λιπάσµατα (Κατηγορία 2) δεν προβλέπεται κάποιο όριο. Ενώ µέχρι στιγµής δεν υπάρχει δυνατότητα να ελεγχθεί στην Ελλάδα η περιεκτικότητα των παρεµποδιστών, παρα µόνο οι µονάδες αζώτου που περιέχει το λίπασµα, χωρίς κανέναν ελεγκτικό µηχανισµό για την ποιότητα των σταθεροποιηµένων λιπασµάτων.
Σηµειώνεται επίσης πως µε βάση την εγκύκλιο ΟΠΕΚΕΠΕ για την ενίσχυση των παρεµποδισµένων λιπασµάτων από τα eco-schemes (Εγχειρίδιο ∆ιαδικασιών Χορήγησης Ενισχύσεων για τα Οικολογικά Προγράµµατα έτους 2023 της 21ης Ιουλίου 2023) «σε περίπτωση που τα προϊόντα λίπανσης µε παρεµποδιστή νιτροποίησης ή ουρεάσης περιέχουν άζωτο σε νιτρική µορφή (η οποία δεν παρεµποδίζεται), αυτή δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 25% του συνολικού αζώτου που περιέχεται στο προϊόν». Ωστόσο µε την τροποποίηση της εγκυκλίου η οποία και δηµοσιεύτηκε στις 14 Αυγούστου του 2023, η παραπάνω παράγραφος απαλείφθηκε για τις φετινές ενισχύσεις και δεν υπάρχει ανώτερο όριο. Το όριο ίσως επανέλθει σε κάποιο από τα επόµενα έτη δεσµεύσεων.
Στην αγορά υπάρχουν λοιπόν προϊόντα διαφόρων ποσοστών προστασίας του αζώτου και παρατηρείται µία διελκυστίνδα για το ποια από αυτά πρέπει να επιδοτούνται αλλά και σε ποιο βαθµό. ∆ηλαδή, όταν ένα λίπασµα προστατεύει το 75% των µονάδων και ένα το 100% των µονάδων, εκφράζεται η άποψη πως πρέπει να λαµβάνουν διαφορετικού ύψους επιδότηση, µε βάση πάντα τα περιβαλλοντικά οφέλη που προσφέρει η χρήση τους. Αυτή η λογική έχει ενσωµατωθεί στους δείκτες της νέας ΚΑΠ και στα eco-schemes, δηλαδή στη µέτρηση της αποτελεσµατικότητας των δράσεων, η οποία είναι απαραίτητη για την οµαλή χρηµατοδότηση. Από την άλλη, υπάρχει και η άποψη πως όλα όσα είναι σταθεροποιηµένα σε οποιοδήποτε βαθµό, θα πρέπει να λαµβάνουν επιδότηση, που είναι και αυτό που ισχύει σήµερα.
Οι λειτουργιές των αναστολέων νιτροποίησης και ουρέασης
Ένας αναστολέας νιτροποίησης, αναστέλλει τη βιολογική οξείδωση του αµµωνιακού αζώτου (NH3 – Ν) προς άζωτο σε µορφή νιτρώδους (NO2), επιβραδύνοντας έτσι τον σχηµατισµό αζώτου σε µορφή νιτρικού (NO3-). Παράλληλα, εµποδίζει και την µετατροπή των νιτρικών σε αέριες µορφές του αζώτου (ΝΟx) από τα βακτήρια του εδάφους κατά τη διαδικασία της απονιτροποίησης.
Αντίστοιχα, ένας αναστολέας ουρεάσης, αναστέλλει την υδρολυτική δράση του ενζύµου ουρεάση επί της ουρίας (CH4N2O), µε κύριο στόχο τη µείωση της πτητικοποίησης της αµµωνίας. Η καθυστέρηση αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιµη όταν η ουρία εφαρµόζεται στην επιφάνεια του εδάφους χωρίς ενσωµάτωση. Τα προϊόντα λίπανσης µε αναστολέα διασφαλίζουν τη διαθεσιµότητα του αζώτου στα φυτά για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα, καθώς περιορίζουν τις απώλειες αζώτου, και εποµένως το καθιστούν διαθέσιµο στο φυτό σύµφωνα µε τις πραγµατικές τους ανάγκες σε θρέψη.
Πέραν των θετικών αποτελεσµάτων για την παραγωγή, τα προϊόντα λίπανσης µε παρεµποδιστή/αναστολέα έχουν βελτιωµένο περιβαλλοντικό προφίλ σε σχέση µε τα αντίστοιχα κοινά λιπάσµατα δεδοµένου ότι η εφαρµογή τους συµβάλει αφενός στη µείωση της διάχυτης ρύπανσης εδάφους και υδάτων λόγω µειωµένης επιφανειακής απορροής των ευκίνητων νιτρικών αλάτων και στη µείωση της εκποµπής αερίων του θερµοκηπίου λόγω µειωµένων εκποµπών υποξειδίου του αζώτου (Ν2Ο) (για τα προϊόντα λίπανσης µε αναστολέα νιτροποίησης και απονίτρωσης), αφετέρου στη µείωση της ρύπανσης του αέρα λόγω των µειωµένων εκποµπών πτητικής αµµωνίας (για τα προϊόντα λίπανσης µε αναστολέα ουρεάσης).
EUROCHEM
Πρωτοπόρος η EUROCHEM στα λιπάσματα με αναστολείς
Τα λιπάσματα ENTEC & UTEC® αποτελούν κυρίαρχα εργαλεία στα χέρια των επαγγελματιών παραγωγών
*του Βασίλη Τσουκανά
Έπειτα από 22 χρόνια ζωής (ιδρύθηκε το 2001), η EuroChem µεγάλωσε και συγκαταλέγεται πλέον στις 5 µεγαλύτερες δυνάµεις της βιοµηχανίας των λιπασµάτων, αλλά και στις ελάχιστες εταιρείες οι οποίες παράγουν και τα 3 βασικά συστατικά των λιπασµάτων (άζωτο, φώσφορο και κάλιο). Η είσοδος της EuroChem στις 5 µεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου, επιτεύχθηκε µέσω της δηµιουργίας ορυχείων, µονάδων φυσικού αερίου, εργοστασίων παραγωγής αµµωνίας, καλίου, φωσφορικών λιπασµάτων, NPK λιπασµάτων κτλ., αλλά και µέσω της δηµιουργίας υποδοµών για την µεταφορά των τελικών προϊόντων στους καταναλωτές (λιµάνια, δίκτυα σιδηροδροµικών γραµµών κτλ.). Σήµερα, στη EuroChem εργάζονται πάνω από 26.000 άνθρωποι σε περισσότερες από 25 χώρες. Μεγάλο πλεονέκτηµα αποτελεί η ιδία παραγωγή και επάρκεια πρώτων υλών, η οποία εξασφαλίζει την ανώτερη ποιότητα των λιπασµάτων µας.
Από τις πρώτες κιόλας ηµέρες ύπαρξής της, η εταιρεία EuroChem επένδυσε στην τεχνολογία και πιο συγκεκριµένα στους αναστολείς (παρεµποδιστές). Όπως όλες οι τεχνολογικά καινοτόµες ιδέες, στην αρχή αντιµετωπίστηκαν µε καχυποψία, κάτι που διήρκεσε όµως πολύ λίγο. Τα λιπάσµατα ENTEC® µε αναστολέα νιτροποίησης DMPP καθώς και τα UTEC® µε τον νέο αναστολέα ουρεάσης UTEC® liquid plus, πλέον αποτελούν κυρίαρχα εργαλεία στα χέρια των επαγγελµατιών παραγωγών, που αξιολόγησαν τα οφέλη από τη χρήση τους όλα αυτά τα χρόνια και παραµένουν πιστοί στην ποιότητα και αποτελεσµατικότητα που αυτά τους προσφέρουν. Με τα λιπάσµατα ENTEC® & UTEC® στο πορτοφόλι της, η EuroChem λογίζεται πλέον ως πρωτοπόρος στα λιπάσµατα µε αναστολείς, µε την εµπειρία χρόνων και την ανώτερη ποιότητα των πρώτων υλών να αποτελούν εγγύηση για τον παραγωγό.
Τα πλεονεκτήµατα βέβαια από τη χρήση αυτών των λιπασµάτων, δεν περιορίζονται µόνο στα οφέλη του παραγωγού, αλλά επεκτείνονται ακόµα περισσότερο. Ένας άλλος τοµέας υπεροχής αυτών, είναι και η προστασία του περιβάλλοντος µέσω των µειωµένων απωλειών αζώτου. Η ΕΕ αναγνωρίζοντας πλέον την επιτακτική ανάγκη για την προστασία του υδάτινου ορίζοντα αλλά και της ατµόσφαιρας, θέσπισε τη νέα ΚΑΠ, η εφαρµογή της οποίας εστιάζει στην υιοθέτηση νέων και περισσότερων φιλοπεριβαλλοντικών καλλιεργητικών δεσµεύσεων και γεωργικών πρακτικών, συνδεόµενη άµεσα µε τους στόχους οι οποίοι έχουν τεθεί στην πράσινη συµφωνία της (Green Deal) και το Farm to Fork. Πιο συγκεκριµένα µεταξύ των διαφόρων eco schemes τα οποία µπορεί ο παραγωγός να χρησιµοποιήσει, επιβραβεύει τη χρήση αυτών των λιπασµάτων επιδοτώντας τα µε 4,5€/στρ. για τις αροτραίες και 6€/στρ. για κηπευτικά και µόνιµες καλλιέργειες αντίστοιχα.
Την περίοδο που διανύουµε, στο προσκήνιο βρίσκεται η βασική λίπανση των σιτηρών, η οποία λόγω των καιρικών συνθηκών που επικράτησαν στη χώρα µας το µήνα Σεπτέµβριο, θα µεταφερθεί χρονικά λίγο πίσω. Τα λιπάσµατα ENTEC®, µέσω του αναστολέα νιτροποίησης DMPP, παρατείνουν τη διαδικασία της νιτροποίησης, επιµηκύνοντας έτσι τη διάρκεια παραµονής του αµµωνιακού αζώτου στο έδαφος για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο από 10 εβδοµάδες. Επιτυγχάνουν µε αυτό τον τρόπο την αρµονική θρέψη των καλλιεργειών και µε τις δύο µορφές αζώτου, αυξάνοντας σηµαντικά τις στρεµµατικές αποδόσεις και την ποιότητα της παραγωγής. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η παροχή του αζώτου προσαρµόζεται αυτόµατα στις εκάστοτε απαιτήσεις των φυτών και το άζωτο προστατεύεται από απώλειες λόγω έκπλυσης και εξάχνωσης. Εκτός λοιπόν από την επιδότηση που δικαιούνται, τα λιπάσµατα ENTEC® έχουν κάποια χαρακτηριστικά τα οποία τα καθιστούν πολύτιµα στα χέρια του επαγγελµατία παραγωγού, όπως:
■ Αξιόπιστη παροχή αζώτου σε όλες τις καιρικές συνθήκες (εξαιρετικά σηµαντικό στις περιόδους που διανύουµε).
■ Καλύτερη εκµετάλλευση του αζώτου λόγω της προσαρµοσµένης παροχής του στις ανάγκες του φυτού.
■ Υψηλή περιεκτικότητα σε νιτρικό άζωτο για άµεση διαθεσιµότητα στα φυτά
■ Υψηλότερες αποδόσεις και ποιοτικότερα προϊόντα από την ταυτόχρονη εφαρµογή νιτρικού και αµµωνιακού αζώτου.
■ Εξοικονόµηση εργασίας και µείωση κόστους µέσω του µειωµένου αριθµού εφαρµογών.
■ Μειωµένη έκπλυση και απορροή του αζώτου στον υδροφόρο ορίζοντα.
■ Σηµαντική µείωση των απωλειών αζώτου από εξάχνωση.
*∆ιευθυντής marketing Eurochem