Αυξημένη και σταθερή παραγωγή επιφέρει το σωστό κλάδεμα στην Ελιά

Ο βασικός στόχος του κλαδέματος καρποφορίας στην ελιά είναι να ισορροπήσουμε τις δύο βιολογικές λειτουργίες του δέντρου, την ανάπτυξη βλαστών και φυλλώματος και τη δημιουργία καρπών, έτσι ώστε να βελτιωθεί η παραγωγή των ελαιόδεντρων και να μειωθεί το κόστος παραγωγής. Παράλληλα, επιδιώκουμε την εξασφάλιση της καρποφορίας του δένδρου κάθε χρόνο, μειώνοντας κατά το μέγιστο δυνατό τις αρνητικές επιπτώσεις της παρενιευτοφορίας, δηλαδή της φυσικής τάσης των ελαιόδεντρων να παρουσιάζουν ακανόνιστο φορτίο παραγωγής από χρονιά σε χρονιά που συνδέεται με το διετή κύκλο ανάπτυξης.

Το κλάδεμα καρποφορίας της ελιάς δεν είναι τυποποιημένο, καθώς πραγματοποιείται διαφορετικά με βάση παράγοντες όπως:

• Η ηλικία του δέντρου (αλλιώς κλαδεύεται ένα νεαρό δέντρο και αλλιώς δέντρο 50 ετών)
• Η ποικιλία
• Οι περιμετρικές κλιματικές συνθήκες του ελαιώνα
• Η διάταξη των ελαιόδεντρων στο χωράφι
• Το σύστημα άρδευσης (αν υπάρχει στον ελαιώνα)
• Η σύσταση του εδάφους
• Το ύψος της βροχής
• Ο «χαρακτήρας» του δέντρου (είναι υγιές, ζωηρό;)

Το λάθος που μειώνει την παραγωγή και πληγώνει την τσέπη του παραγωγού

Κλάδεμα μαζί με συγκομιδή: Η πρακτική του να πραγματοποιείται παράλληλα κλάδεμα και συγκομιδή του ελαιόκαρπου είναι πολύ συνήθης στην Ελλάδα, καθώς ο παραγωγός είτε λόγω έλλειψης γνώσης, είτε εξαιτίας της λογικής επιθυμίας του να «τελειώνει» με την ελιά γρήγορα, καρατομεί όποιον κλάδο φαίνεται ότι έχει αρκετές ελιές, έτσι ώστε να το περάσει από το μηχάνημα συλλογής που βρίσκεται στο έδαφος, το οποίο ξεχωρίζει ελιές από φύλλα και σπασμένους βλαστούς. Ο λόγος που αυτή η πρακτική είναι επιεικώς καταστροφική, είναι απλός και βιολογικός. Το ελαιόδεντρο είναι ένας ζωντανός οργανισμός, με όργανα που επιτελούν κάποιες βασικές λειτουργίες. Μία από αυτές είναι η παραγωγή καρπών, ενώ μία δεύτερη είναι η βλαστική ανάπτυξη. Όταν λοιπόν, κοπούν ανεξέλεγκτα μεγάλα τμήματα κλάδων από το δέντρο, το ελαιόδεντρο επιχειρεί να τα αναγεννήσει και να τα αποκαταστήσει, μία διαδικασία που απαιτεί μεγάλα ποσά ενέργειας. Αποτέλεσμα είναι η ανάπτυξη εκτενών και «λαίμαργων» βλαστών, οι οποίοι καρποφορούν ελάχιστα, ενώ ταυτόχρονα παρεμποδίζουν καλλιεργητικές εργασίες και αυξάνουν τις ενεργειακές απαιτήσεις του δέντρου, όπως και το καλλιεργητικό κόστος, ενώ παράλληλα καταστρέφεται το παραγωγικό δυναμικό του δέντρου για την επόμενη χρονιά, οδηγώντας σε μικρότερη ή και σχεδόν μηδαμινή παραγωγή.

Κατάλληλη εποχής κλαδέματος καρποφορίας

Το κλάδεμα του ελαιόδενδρου αρχίζει αμέσως μετά την συγκομιδή του καρπού. Έτσι, σε ποικιλίες επιτραπέζιας ελιάς μπορεί να αρχίσει το Νοέμβριο–Δεκέμβριο, αν οι ελιές μαζεύτηκαν πράσινες ή αργότερα, ενώ σε περίπτωση που μαζεύτηκαν μαύρες, από τον Φεβρουάριο–Μάρτιο.

Γενικώς το κλάδεμα μπορεί να γίνει σε όλη την περίοδο από το φθινόπωρο ως τους πρώτους μήνες της άνοιξης, όμως δεν θα πρέπει να γίνεται πριν και κατά την περίοδο του χειμώνα σε περιοχές που πλήττονται συχνά από παγετούς.

Μέθοδος και στόχευση του κλαδέματος καρποφορίας

Η ελιά καρποφορεί σε βλαστούς του προηγούμενου έτους. Οι πολύ ζωηροί βλαστοί δεν είναι καρποφόροι (έχουν μόνο βλαστοφόρους οφθαλμούς), ενώ οι αδύνατοι βλαστοί δίνουν ελάχιστους καρπούς (έχουν λίγους καρποφόρους οφθαλμούς). Για το λόγο αυτό, σκοπός του κλαδέματος καρποφορίας είναι η δημιουργία βλαστών μέτριου μήκους και η διατήρηση της καρποφόρας ζώνης σε καλή ζωηρότητα και με καλό φωτισμό.

Ο καρπός της ελιάς παραμένει πάνω στο δένδρο για πολύ μακρό χρονικό διάστημα και αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ καρπών και βλάστησης καθ’ όλη την βλαστική περίοδο. Το δένδρο πρέπει να είναι ικανό να αυξήσει τους καρπούς, να παράγει νέα βλάστηση που θα δώσει την καρποφορία του επομένου έτους και να διαφοροποιήσει ανθοφόρους οφθαλμούς και γι’ αυτό χρειάζεται ενέργεια ή με άλλα λόγια περίσσεια υδατανθράκων. Επομένως, κύριο μέλημα του κλαδευτή πρέπει να είναι η εξασφάλιση νέας ήπιας βλάστησης καθώς και η εξασφάλιση αρκετού φωτισμού της κόμης αφαιρώντας λαίμαργους, πυκνούς και εμφανώς προσβεβλημένους βλαστούς. Το δένδρο πρέπει να έχει μορφή ανεστραμμένης ομπρέλας έτσι ώστε να δέχεται το μέγιστο δυνατό φως. Η δημιουργία ποδιών πρέπει να είναι επιδίωξη του κλαδευτή διότι οι ποδιές εκτός του ότι καρπίζουν ικανοποιητικά, επιτρέπουν η συγκομιδή να γίνεται ευκολότερα από το έδαφος.

Στα σχετικά νεαρά δένδρα το κλάδεμα καρποφορίας που εφαρμόζεται είναι ελαφρύ, δηλαδή γίνονται περισσότερες αφαιρέσεις βλαστών παρά βραχύνσεις. Αντίθετα σε γηραιά ή αδύνατα δένδρα γίνονται τόσο βραχύνσεις όσο και αφαιρέσεις βλαστών για να οδηγηθεί το δένδρο σε παραγωγή νέων βλαστών. Σε δένδρα μεγάλης ηλικίας μπορεί να γίνει (και αυτό εφαρμόζεται) μία μερική ανανέωση της κόμης. Δηλαδή, κάθε χρόνο γίνεται αφαίρεση ενός βραχίονα και έτσι μέσα σε 5-6 χρόνια ανανεώνεται η κόμη του δένδρου. Αυτή η εργασία μπορεί να επαναλαμβάνεται κάθε 10 περίπου χρόνια.

Ενδεδειγμένη είναι επίσης και η χρήση σκεύασματος χαλκού, καθώς μετά το κλάδεμα, είναι σημαντικό να διαβρέχουμε το φύλλωμα των ελαιόδεντρων για απολύμανση από μυκητολογικές και βακτηριακές ασθένειες.

Εξίσου χρήσιμη είναι και η πάστα κλαδέματος, με την οποία αλείφουμε τις τομές που γίνονται σε μεγάλα κλαδιά για να προστατέψουμε τα ελαιόδεντρα από τους ίδιους κινδύνους.

Mε πληροφορίες από: 

Μιλτιάδης Δ. Βασιλακάκης, Γενική και Ειδική Δενδροκομία, Εκδόσεις Γαρταγάνης, 2016
Βασιλακάκης Αθανάσιος, Γεωπόνος ΑΠΘ