Το ελληνικό ελαιόλαδο και η απουσία θάρρους για συνειδητές επιλογές

Η βελτίωση της θέσης του ελληνικού ελαιόλαδου στη διεθνή αγορά αποδεικνύεται πιο δύσκολη απ’ ό,τι υπολόγιζαν πολλοί εξ όσων ανέλαβαν πρωτοβουλία να δραστηριοποιηθούν στον κλάδο. Η αναδιάταξη από τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας με τη βοήθεια των τεχνολογιών branding και την είσοδο νέων παικτών έχει το ενδιαφέρον της, ωστόσο σ’ αυτήν τη φάση δεν φαίνεται να διαμορφώνει μια δυναμική επαναπροσδιορισμού των δυνατοτήτων της εγχώριας παραγωγής. Αρκετά αξιόλογα σήματα και ετικέτες που έχουν κάνει την εμφάνισή τους στην αγορά τα τελευταία χρόνια αποσπούν σημαντικές διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς. Τα ζήτημα είναι ότι οι ποσότητες τις οποίες αντιπροσωπεύουν είναι πολύ μικρές για να επηρεάσουν τους συσχετισμούς των αγορών.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η θέση των Ισπανών έχει καταστεί, εδώ και καιρό, ηγεμονική. Οι ποσότητες που διαχειρίζονται είναι μεγάλες, το ελαιόλαδο που διαθέτουν, χωρίς να είναι εξαιρετικό, είναι αυτό που μαθαίνει να ζητάει ο κόσμος και σ’ αυτό το πνεύμα, το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα παραμένει ακαταμάχητο. Η εξέλιξη αυτή, πάντως, δεν ευνοεί καθόλου τους παραγωγούς και δη τους Έλληνες, τα καλλιεργητικά κόστη των οποίων διατηρούνται μεγάλα. 

Το προϊόν αναμείξεων και συχνά βιομηχανικής επεξεργασίας, βάσει του οποίου κερδίζουν θέση στα ράφια των μεγάλων αλυσίδων λιανικής οι ισπανικές επιχειρήσεις, κάποιες φορές κινείται έξω από τα όρια του «ευγενούς εμπορίου», δρα υπονομευτικά στη διαφοροποίηση και στο υψηλών προδιαγραφών ποιοτικό αποτέλεσμα, συχνά δε δυσκολεύει τη θέση και των ίδιων των Ισπανών παραγωγών, οι αντιδράσεις των οποίων ήταν εμφανείς στα τέλη του φθινοπώρου.

Πώς απαντά απέναντι σε όλα αυτά το ελληνικό ελαιόλαδο; Κατ’ αρχήν σπασμωδικά. Οι παλιές, μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου, οι οποίες για δεκαετίες είχαν το βλέμμα τους μόνο στην εσωτερική αγορά, αρχίζουν να αναζητούν κάποιες χαραμάδες στον διεθνή χώρο, χωρίς όμως να  διαθέτουν, ούτε τα πλεονεκτήματα της «ενεργητικής τελειοποίησης» που διαθέτουν οι Ισπανοί, ούτε το βάθος της ποιότητας που διεκδικούν οι ντόπιοι μικροί παίκτες.  Την ίδια στιγμή, οι «μικροί», παρότι γνωρίζουν τη σημασία που έχει η αυθεντικότητα της παραγωγής και η ανταμοιβή του καλλιεργητή, πολλές φορές,  ενδίδουν στον πειρασμό των «διεθνών τιμών» παραγωγού, υπονομεύοντας κατά κάποιο τρόπο μακροπρόθεσμα και τη δική τους προσπάθεια.

Η φετινή μοιάζει να είναι μια τέτοια χρονιά. Η παραγωγή, ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες βροχοπτώσεις, προβλέπεται να κινηθεί υψηλότερα του μέσου όρου, η ποιότητα μοιάζει να είναι εξαιρετική, ωστόσο η αγορά δείχνει να «κρύβεται» πίσω από τις «διαθέσεις» των Ισπανών. Η ανωριμότητα των νέων επιχειρηματιών, σε συνδυασμό με την έλλειψη ρευστότητας και το φόβο του εξαγωγικού ρίσκου, καθιστούν ακόμα και τα βήματα που έχουν γίνει επισφαλή.  Η χώρα συνολικά, σε ένα κρίσιμο προϊόν όπως το ελαιόλαδο, δείχνει να μην έχει αποφασίσει με ποιους θα πάει και ποιους θ’ αφήσει. Με τους συνήθεις αγοραστές (χύμα) που προσφέρουν ζεστό χρήμα και χαμηλές τιμές ή με τους αδύναμους διεκδικητές της υπεραξίας, το μέλλον των οποίων προδιαγράφεται αβέβαιο; Ακόμα και η επιλογή δύο δρόμων προϋποθέτει συνειδητό σχέδιο.