Πιο κοντά στο τέλος των ατομικών δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης

Πιο κοντά στο τέλος των ατομικών  δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης μετά τις  επιλογές των Γερμανών 

Η µετατροπή του συστήµατος βασικής ενίσχυσης από ένα καθεστώς µε ατοµικά δικαιώµατα σε ένα καθεστώς ενιαίου στρεµµατικού ποσού ανά επιλέξιµο εκτάριο, έχει ξεκινήσει να αποτυπώνεται στα στρατηγικά σχέδια των κρατών-µελών της ΕΕ. Στα χέρια του υπουργού Σπύλιου Λιβανού άλλωστε βρίσκεται ήδη ένα τέτοιο σενάριο διαµορφωµένο από τους συµβούλους για την ελληνική ΚΑΠ 2023-2027, και η τελική επιλογή θα γίνει γνωστή µέχρι το τέλος του έτους.

Άλλωστε, µε έναν «σούπερ τρίλογο» όπως χαρακτηρίζεται για τα τελικά σχέδια της ΚΑΠ να έχει προγραµµατιστεί για τις 26 Μαρτίου, η ανακοίνωση της Γερµανίας πως θα εγκαταλείψει εξολοκλήρου τα ατοµικά δικαιώµατα για την περίοδο 2023-2027 αφήνει παράθυρο για σηµαντικές εξελίξεις. Μάλιστα, βάσει εσωτερικού εγγράφου των Βρυξελλών, υπάρχει ήδη συµφωνία να δοθεί στα κράτη-µέλη η δυνατότητα να προχωρήσουν στην εγκατάλειψη των δικαιωµάτων µεσούσης της προγραµµατικής περιόδου όποτε το επιθυµούν, ανεξαρτήτως αν έχει επέλθει ή όχι η πλήρης εσωτερική σύγκλιση των δικαιωµάτων (Οριζόντιος Κανονισµός ΚΑΠ, Άρθρο 19, παράγραφος 2). Παράλληλα οι ευρωπαϊκές αρχές φιλοδοξούν να καταλήξουν τελικώς και στις υποχρεώσεις σύγκλισης των ενισχύσεων που θα έχει το κράτος-µέλος. Οι ελληνικές αρχές έχουν αποφασίσει την πλήρη κατάργηση των ιστορικών δικαιωµάτων, αλλά το ερώτηµα είναι το πότε.

Σηµειώνεται εδώ πως µε την πλήρη σύγκλιση και την κατάργηση της ιστορικότητας παύει και η χρησιµότητα των δικαιωµάτων ως τρόπος ενίσχυσης. Από τη στιγµή µάλιστα που από το 2023 δεν περιµένει τους αγρότες νέα κατανοµή δικαιωµάτων βασικής ενίσχυσης και δεν θα έχουν τρόπο (εκτός αν φυσικά αγοράσουν δικαιώµατα) να «ντύσουν» µε επιδοτήσεις τις εκµεταλλεύσεις τους, ένα καθεστώς που επιδοτεί όλες τις επιλέξιµες εκτάσεις µε το ίδιο ποσό ανά αγρονοµική περιφέρεια (αροτραίες, βοσκοτόπια, δενδρώδεις) κερδίζει θιασώτες.

Σύγκριση της αξίας ενίσχυσης  µε τα δύο καθεστώτα

Με το καθεστώς δικαιωµάτων οι αγρότες κάθε χρόνο λαµβάνουν ενίσχυση που είναι ίση µε την αξία των δικαιωµάτων τους, που συνοδεύουν επιλέξιµη έκταση. ∆ηλαδή ένας αγρότης µε 100 στρέµµατα αρόσιµης γης και 5 δικαιώµατα  (καλύπτουν 50 στρέµµατα), λαµβάνει ενίσχυση για 50 στρέµµατα πολλαπλασιασµένη µε την αξία του κάθε δικαιώµατος που κατέχει. Στην Ελλάδα η µέση περιφερειακή αξία που πληρώνονται οι αγρότες είναι κοντά στα 27,6 ευρώ για τις αροτραίες καλλιέργειες, 34,1 ευρώ για τις δενδρώδεις και 25,7 ευρώ για τον βοσκότοπο. Κάποιοι ως γνωστών λαµβάνουν χαµηλότερη τιµή από την παραπάνω (συνήθως νεοεισερχόµενοι και νέοι γεωργοί) και άλλοι λόγω ιστορικών δικαιωµάτων υψηλότερη.

Με το καθεστώς χωρίς δικαιώµατα, στο παραπάνω παράδειγµα ο αγρότης θα λάβει ενίσχυση για όλα τα επιλέξιµα στρέµµατα που κατέχει, δηλαδή και για τα 100 στρέµµατα αρόσιµη γης. Η αξία της ενίσχυσης ετησίως θα εξαρτάται από τα πόσα στρέµµατα αρόσιµης γης δηλώνονται στο ΟΣ∆Ε και το συνολικό ποσό που διαθέτει η Ελλάδα για τις αροτραίες. Η στρεµµατική ενίσχυση αυξοµειώνεται ετησίως ανάλογα τα επιλέξιµα στρέµµατα.

Κατά µέσο όρο ενισχύσεις για 680 στρέµµατα λαµβάνουν οι µεγάλες εκµεταλλεύσεις της χώρας

Οι γεωργικές εκµεταλλεύσεις µεσαίου και υψηλού οικονοµικού µεγέθους (άνω των 25.000 ευρώ Τυπικής Απόδοσης) αντιπροσωπεύουν το 12% των εκµεταλλεύσεων της χώρας και κατέχουν περίπου το 45% των δικαιωµάτων. Οι εκµεταλλεύσεις οικονοµικού µεγέθους µικρότερου των 2.000 ευρώ, κατά µέσο όρο κατέχουν 1,57 δικαιώµατα (ενισχύσεις
για 15 στρέµµατα περίπου), ενώ εκµεταλλεύσεις οικονοµικού µεγέθους µεγαλύτερου των 500.000 ευρώ, κατέχουν κατά µέσο όρο 68,07 δικαιώµατα (ενισχύσεις για 680 στρέµµατα περίπου).

Παρά τη σύγκλιση στην Ελλάδα η ανισοκατανοµή των ενισχύσεων συνεχώς αυξάνεται κάθε χρόνο

Με την πάροδο των ετών έχει παρατηρηθεί στη χώρα µας πως η ανισοκατανοµή των άµεσων ενισχύσεων συνεχώς αυξάνεται βάσει τον πορισµάτων ενόψει της προετοιµασίας για τη νέα ΚΑΠ. Το 2019, το 10% των εκµεταλλεύσεων συγκεντρώνει το 48% των συνολικών άµεσων ενισχύσεων, ενώ το 45% του συνολικού πληθυσµού των γεωργικών εκµεταλλεύσεων µπορούν να θεωρηθούν ως µικροκαλλιεργητές
(µε βάση τον ορισµό του αντίστοιχου καθεστώτος) και λαµβάνουν
το 10% του συνολικού ύψους των άµεσων ενισχύσεων.