Ξεκινώντας από τα όρη Ρίλα της Βουλγαρίας και αφού περάσει τα ελληνικά σύνορα, ο ποταµός Νέστος διαγράφει µία πορεία 130 χλµ., ως φυσικό σύνορο µεταξύ Καβάλας και Ξάνθης, µέχρι να εκβάλλει «µεγαλοπρεπώς» στο Θρακικό Πέλαγος. Αναµφίβολα, το πιο µαγευτικό κοµµάτι της πορείας του δεν είναι άλλο από τα Στενά, τα επονοµαζόµενα και Θρακικά Τέµπη. Εκεί ο ποταµός δηµιούργησε έναν βοτανικό κήπο χιλιάδων στρεµµάτων, που έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή αισθητικού δάσους. ∆ιασχίζοντας τα βουνά µεταξύ Ορβήλου και Ροδόπης, σχηµατίζει υδάτινους µαιάνδρους, ενώ πλαισιώνεται από απόκρηµνες πλαγιές.
Πρώτη στάση στην πορεία του κάθε ταξιδιώτη είναι το χωριό Τοξότες. Στα στενά του συναντιούνται και ενώνονται δύο διαφορετικοί πολιτισµοί, ο µουσουλµανικός και ο χριστιανικός. Φεύγοντας από τους Τοξότες, πριν τις γραµµές του τρένου, που οδηγούν στο χωριό Γαλάνη, στρίβοντας δεξιά και προχωρώντας πιο ψηλά, µετά το εκκλησάκι του Πρ. Ηλία, θα ανακαλύψετε την πιο ψηλή κορυφή, απ’ όπου µπορείτε να απολαύσετε τη θέα.
Κατευθυνόµενοι προς τον βορρά θα συναντήσετε πολλά ακόµα γραφικά χωριά της Θράκης. Κάποια από αυτά µπορεί να έχουν σχεδόν ερηµώσει, αλλά δεν παύουν να προσφέρουν εκπλήξεις στους επισκέπτες τους. Στο Κρωµνικό αξίζει να επισκεφθεί κανείς το ξωκλήσι του Άγ. Παντελεήµονα. Παρατηρώντας δε τις πλαγιές της περιοχής, πολύ πιθανόν να εντοπίσει τα άγρια άλογα που βόσκουν σε αυτές. Στα Λίβερα, επίσης, θα βρει το Σπήλαιο των ∆ρυάδων και στα Κοµνηνά τον Μακεδονικό Τάφο.
Η διαδροµή των Στενών καταλήγει στη Σταυρούπολη. Το κέντρο καλλιέργειας καπνού µέχρι τη δεκαετία του ‘60, που διατηρεί έντονα τα σηµάδια της οικονοµικής ευηµερίας του παρελθόντος, στην πολεοδόµηση και στα κτίσµατά της.
Σε µικρή απόσταση, δυτικά της Σταυρούπολης, βρίσκεται το χωριό του ∆αφνώνα. Κάθε χρόνο στις αρχές Αυγούστου το χωριό «βουλιάζει», λόγω του φεστιβάλ µουσικών και θεατρικών εκδηλώσεων, «∆ηµήτρεια».
Προσεγγίζοντας περισσότερο τα σύνορα θα βρει κανείς το ∆ασικό Χωριό του Ερύµανθου, µια κατάφυτη έκταση 100 στρεµµάτων µε λιθόστρωτα καλντερίµια και χώρους αναψυχής. Από το ∆ασικό Χωριό, ο επισκέπτης µπορεί να φτάσει στον επιβλητικό καταρράκτη του Λειβαδίτη, τον µεγαλύτερο των Βαλκανίων µε ύψος 40 µ.
Το ∆έλτα του Νέστου
Φυσικά, τελικός προορισµός κάθε ταξιδιώτη είναι το σηµείο όπου ο Νέστος συναντά τη θάλασσα. Το ∆έλτα του ποταµού αποτελεί έναν από τους σηµαντικότερους ευρωπαϊκούς υγρότοπους, µιας και διαθέτει τέσσερα διαφορετικά οικοσυστήµατα και πολλούς βιότοπους. Σε µία έκταση 550.000 στρεµµάτων, που εκτείνεται από τη Νέα Καρβάλη µέχρι τα Άβδηρα, το σκηνικό στήνουν αµµοθίνες, καλαµιώνες, µικρές και µεγάλες λίµνες και τα υγρά λιβάδια.
Στις εκβολές του Νέστου, στο δυτικό τµήµα της Ξάνθης, θα συναντήσει κανείς και το Κοτζά Ορµάν («Μεγάλο ∆άσος» στα ελληνικά), που κάποτε ξεπερνούσε τα 125.000 στρέµµατα, ενώ σήµερα έχει περιοριστεί σε µόλις 4.600, καθώς ένα µεγάλο του µέρος εκχερσώθηκε τη δεκαετία του ’50. Στο µεγάλο ∆έλτα και η λίµνη Βιστωνίδα. Σε αυτή έρχονται παρατηρητές πουλιών από όλο τον κόσµο για να µελετήσουν τα µεταναστευτικά πουλιά που περνούν από τη λίµνη. Τα αβαθή νερά της προσφέρονται για παραλίµνιες ιχθυοτροφικές εγκαταστάσεις, δραστηριότητα µε ιστορικές καταβολές, για τους κατοίκους της περιοχής.
Τέλος, χτισµένο επάνω στη χερσόνησο που χωρίζει τη Βιστωνίδα από τη θάλασσα το ψαροχώρι Πόρτο Λάγος. Ένα ήσυχο χωριουδάκι, γνωστό για τα φρέσκα ψάρια στα ταβερνάκια του και ειδικά για τον τοπικό λυκουρίνο.
