Η σολοµώντεια λύση της στόχευσης του τσεκ µέσω γενναίων προσαυξήσεων στους συνεταιρισµένους αγρότες, φαίνεται να προωθείται από ορισµένα κράτη-µέλη, τα οποία ναι µεν θέλουν να αξιοποιήσουν τα λιγότερα χρήµατα για τη στήριξη των επαγγελµατιών του χώρου, αλλά χωρίς να αποκλείουν εντελώς τους ετεροεπαγγελµατίες στην ΚΑΠ µετά το 2027.
Μια σειρά κρίσιµων ζητηµάτων που τα κράτη-µέλη θέτουν µε έντονο τρόπο, κυρίως ως προς τη δίκαιη µετάβαση, τη νοµική ασφάλεια και τη διαχειριστική συνέχεια, ανοίγει η προτεινόµενη ΚΑΠ 2028-2034, µε την κατάργηση κάθε ρητής αναφοράς στο σύστηµα δικαιωµάτων ενίσχυσης.
Πλήρη παρουσίαση των αλλαγών στις επιδοτήσεις που έρχονται στην επόµενη ΚΑΠ, έκανε ο δηµοσιογράφος της Agrenda, Γιώργος Κοντονής, στο πλαίσιο του πρώτου πάνελ του Αγρότη της Χρονιάς 2026.
Με δύο αλλαγές στον υπολογισµό της επιδότησης για επί µέρους δράσεις των eco-schemes, µε πρώτο έτος εφαρµογής το ΟΣ∆Ε του 2026, εστάλη προς έγκριση στην ΕΕ η 3η τροποποίηση του ελληνικού Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ.
Ένα βήμα πίσω δείχνει να κάνει ξανά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ότι αφορά στη δυνατότητα των συνταξιούχων να εισπράττουν άμεσες ενισχύσεις και ειδικότερα τη λεγόμενη βασική ενίσχυση. Φαίνεται πως η αγωνίες για το πολιτικό κόστος, υπερισχύουν της προσπάθειας εξ ορθολογισμού των ενισχύσεων, προς όφελος των νέων και γνήσιων επαγγελματιών του αγροτικού χώρου, με τις ευρωπαϊκές αρχές να ανοίγουν χαραμάδες για παραμονή των συνταξιούχων στα διάφορα καθεστώτα.
Όταν ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, αποφάσισε να τα κάνει όλα «κεραµιδαριό» στα νέα Βιολογικά, φαίνεται πως λογάριαζε χωρίς τη σύµφωνη γνώµη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Ασφαλείς πληροφορίες της Agrenda αναφέρουν ότι η ΕΕ όχι µόνο δεν έχει δώσει το «πράσινο φως» για την ακύρωση των προκηρύξεων, αλλά είναι πιθανό ακόµη και να δώσει εντολή στις εθνικές αρχές να βρουν τρόπο ώστε να πληρωθούν οι δεσµεύσεις του 2024 για όλους τους δικαιούχους που πέρασαν τους ελέγχους.
To 2026 έχουν προγραµµατίσει οι αρµόδιες αρχές να εκδώσουν την πρόσκληση για την δέσµευση άνθρακα, µία τριετής επιδότηση (31,7 ευρώ/στρµ. ετησίως) που απευθύνεται κυρίως στους βαµβακοπαραγωγούς. Επιλέξιµα θα είναι τα αγροτεµάχια που είχαν δηλωθεί µε βαµβάκι στο ΟΣ∆Ε του 2025 και θα δηλωθούν επίσης µε βαµβάκι στο ΟΣ∆Ε του 2026.
Η Επιτροπή λαμβάνει μέτρα για να επιτρέψει στα κράτη μέλη της ΕΕ να καταβάλλουν υψηλότερες προκαταβολές από τα κεφάλαια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής στους αγρότες, συμβάλλοντας έτσι στην αντιμετώπιση των προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετωπίζουν πολλοί από αυτούς σήμερα.
Ελάχιστο µέσο όρο 13 ευρώ το στρέµµα και µέγιστο 24 ευρώ το στρέµµα στη «Φθίνουσα Στήριξη Εισοδήµατος» που θα αντικαταστήσει το γνωστό τσεκ (βασική ενίσχυση), έθεσε η Κοµισιόν για την ΚΑΠ µετά το 2027. Το όριο αυτό µάλιστα ισχύει λαµβάνοντας υπόψη και τις όποιες προσαυξήσεις µπορεί να δικαιούται ένας αγρότης βάσει κριτηρίων (νέος, µικρός, ορεινός κ.λπ).
Το 2023, µπήκε στη ζωή των αγροτών και των κτηνοτρόφων το καθεστώς των οικολογικών σχηµάτων το οποίο µετά από δύο χρόνια εφαρµογής, πάσχει από πολύ σοβαρές παθογένειες. Στατιστικά φαίνεται πως το σύνολο των δικαιούχων διαµορφώθηκε στους 409.910, δηλαδή 150.000 περίπου ΑΦΜ δεν έλαβαν ούτε ένα σεντ επιδότηση eco-schemes.
Συνολικά 65.865.917 ευρώ άµεσων ενισχύσεων από το έτος 2023 δεν έφτασε ποτέ στις τσέπες των Ελλήνων αγροτών, ενώ για το έτος ενίσχυσης 2024, 84.152.267,42 ευρώ, εφόσον δεν καταβληθούν έως τις 15 Οκτωβρίου 2025, παροµοίως θα χαθούν οριστικά.
Σε περίπου 47 εκατοµµύρια ευρώ ανέρχονται τα αδιάθετα κονδύλια από την ειδική ενίσχυση βάµβακος για τα έτη 2023 και 2024, εξαιτίας της µη κάλυψης της εκτάσεως αναφοράς των 2,5 εκατ. στρεµµάτων από τις δηλώσεις ΟΣ∆Ε. Η εξέλιξη αυτή δηµιουργεί εύλογους προβληµατισµούς για τη συνέχεια, αλλά και νέες ευκαιρίες διαπραγµάτευσης για την επόµενη ΚΑΠ µετά το 2027.
Οι άμεσες ενισχύσεις, σε αντίθεση με τα προγράμματα του δεύτερου πυλώνα της ΚΑΠ, χρηματοδοτούνται μέχρι σήμερα αποκλειστικά από κοινοτικούς πόρους. Ωστόσο, αυτό ενδέχεται να αλλάξει, καθώς οι ευρωπαϊκές αρχές φαίνεται να εξετάζουν το ενδεχόμενο να επιτραπεί στα κράτη-μέλη να χρηματοδοτούν τις άμεσες ενισχύσεις (βασική, συνδεδεμένες κ.λπ.) και από εθνικούς πόρους.
Μία νέα κατηγορία άµεσων ενισχύσεων µε τίτλο «Συµπληρωµατική Ενίσχυση Κρίσης», προστέθηκε στην τρέχουσα ΚΑΠ 2023-2027, µέσω της οποία θα πιστώνονται ετησίως χρήµατα στους παραγωγούς που έχασαν το 30% της παραγωγής τους λόγω φυσικών καταστροφών. Πρόκειται για την 6η κατηγορία άµεσων ενισχύσεων, την οποία προέβλεψε η Κοµισιόν καθώς το Αποθεµατικό Κρίσης πλέον παύει να αποζηµιώνει ζηµιές για κλιµατικά φαινόµενα και θα ανοίγει τα ταµεία του µόνο για «κινδύνους αγοράς».
Στο δεύτερο 15νθήµερο του Μαΐου αναµένεται η πληρωµή για συνολικά δέκα καθεστώτα συνδεδεµένων ενισχύσεων, µε µεγάλες διαφορές σε σχέση µε το 2023 να αναµένονται σε όσπρια, µήλα, πορτοκάλια χυµοποίησης. Παράλληλα, για τις ζωοτροφές (µηδική-τριφύλλια, ψυχανθή) εκδόθηκε τροποποιητική απόφαση βάση της οποίας γίνονται δεκτά παραστατικά µε απευθείας παραδόσεις σε κτηνοτρόφους, µόνο για την καλλιεργητική περίοδο 2024, λόγω της πανώλης.
Οι καινούργιοι κανόνες υπολογισµού επιδοτήσεων οικολογικών σχηµάτων, η περαιτέρω σύγκλιση δικαιωµάτων και τα όρια ±15% στις συνδεδεµένες ενισχύσεις, αναµένεται να δηµιουργήσουν µεταβολές σε σχέση µε το 2023, στις φετινές πληρωµές άµεσων ενισχύσεων των αγροτών.
Τη χρυσή τοµή στο πεδίο που είναι σε θέση να δώσει αρκετά κιλά, υψηλή ποιότητα και το πριµ της συνδεδεµένης καλούνται να βρουν οι δεκάδες χιλιάδες παραγωγοί σκληρού σίτου. Στις ιδιόµορφες συνθήκες του σήµερα, καµία παράµετρος που δύναται να βοηθήσει στο τελικό εισόδηµα δεν µπορεί να παραληφθεί.
Η αναπροσαρµογή του προϋπολογισµού στα καθεστώτα συνδεδεµένων ενισχύσεων ενόψει του νέου έτους, είναι κάτι που αναµένεται να απασχολήσει τις αρµόδιες αρχές της χώρας.
