Τα χριστουγεννιάτικα έθιμα της Σουηδίας

Στην επαρχία και ιδιαίτερα στον Βορρά όπου τα χιόνια είναι άφθονα, παίρνει την μορφή λαϊκού πανηγυριού που κρατάει πάνω από μήνα.
Οι γιορτές ξεκινούν την τέταρτη Κυριακή πριν τα Χριστούγεννα όπου αρχίζουν τα Advent που κρατούν μέχρι την παραμονή.  Αdvendus (Domini) είναι η έλευση του Κυρίου, στα λατινικά, Advent στα Σουηδικά. Τα Advent έχουν σχέση και με την πορεία των τριών μάγων. Ξεκίνησαν οι τρεις μάγοι με τα δώρα από την Περσία, το Ιράκ, την Λιβύη, την Συρία, ποιος άλλωστε ξέρει, κι η Σουηδική εκκλησία και η κοινωνία στις μικρές πόλεις της επαρχίας ετοιμάζεται! Όλα αυτά συνδυάζονται και με την έλευση της Αγίας Λουτσίας στις 13 Δεκεμβρίου, μιας εισαγόμενης από την Ιταλία Αγίας, χωρίς ιδιαίτερες περγαμηνές, κάτι σαν την αγία Φωτεινή που θα φέρει το φως. Το ποια ή ποιος θα στεφτεί Λουτσία είναι αποτέλεσμα διαγωνισμού και ψηφοφορίας.

Η πρώτη Λουτσία στέφτηκε το 1928 στην Στοκχόλμη μετά από διαγωνισμό που παρέμεινε σαν τρόπος επιλογής μέχρι και σήμερα και όπου προβλήθηκε σαν το πρότυπο της Σουηδικής, βόρειας φυλής, η ξανθιά, ψηλή, γαλανομάτα, όμορφη.

Η εικόνα αυτή είχε προβληθεί από τους Σουηδούς ανθρωπολόγους της τότε εποχής και ακολούθησε τα φυλετικά πρότυπα των Σουηδών μέχρι και την δεκαετία του 50. Πολλές φορές έχει κατηγορηθεί η επιλογή της Λουτσίας σαν εθνικιστικό, ακόμη και ρατσιστικό γεγονός.

Μέχρι και σήμερα επιλέγεται στον παιδικό σταθμό, στο νηπιαγωγείο, στο δημοτικό, στο Γυμνάσιο κάποιο κοριτσάκι για να στεφθεί Λουτσία και θα έχει και 5-6 ακόλουθες με κεριά στα κεφάλια που θα φέρουν το φως. Στο Λύκειο επιλέγονται 6 με 7 νεαρές για να διαγωνιστούν στο σχολείο αλλά και στα σόσιαλ μίντια και στο δρόμο, και γίνεται ψηφοφορία για το ποια θα νικήσει και θα είναι η επικεφαλής Λουτσία. Οι άλλες γίνονται συνοδοί της. Τραγουδάνε και τραγούδια που δοξάζουν την έλευση του φωτός. Τα τελευταία χρόνια έχουν ψηφιστεί και αρκετά αγόρια που ντύνονται Λουτσία στα πλαίσια της ισότητας και του θολού προσδιορισμού του φύλου όπως το θέλει η ΕΕ.

Στα σχολεία, ακόμη και στις μικρές ηλικίες, μπαίνουν στον σχολικό προγραμματισμό οι πρόβες για την εκμάθηση των τραγουδιών. Πρέπει να μάθουν τα παιδιά καμιά δεκαριά τραγούδια που θα τα τραγουδήσουν στην εκκλησία στη 1 η ώρα το μεσημέρι αφού η Λουτσία του Λυκείου και οι ακόλουθες πρώτα θα περιδιαβούν όλες τις κεντρικές υπηρεσίες για να φέρουν το φως. Στην εκκλησία θα μαζευτούν όλες οι Λουτσίες όλων των σχολικών βαθμίδων και οι ακόλουθοί τους με πρωταγωνίστρια ή πρωταγωνιστή την/τον Λουτσία του Λυκείου. Η ανακήρυξη Λουτσίας δεν μένει μόνο στα σχολεία και στην επαρχία. Στις μεγάλες επιχειρήσεις, σε συλλόγους, στα εργοστάσια, στους Δήμους, στα Νοσοκομεία παντού σε όλους τους μεγάλους χώρους δουλειάς γίνεται ενθουσιώδης διαγωνισμός για την ανάδειξη και την στέψη της(δικής τους) Λουτσίας.

Παράλληλα έχει κάθε σπίτι 4 κόκκινα κεριά που τα ανάβουν με την σειρά ένα κάθε Κυριακή (Advent) και φυσικά το τελευταίο τα Χριστούγεννα. Τα κεριά συνήθως τα έχουν στα παράθυρα, μαζί με τα άλλα Χριστουγεννιάτικα στολίδια, αφού τα Σουηδικά σπίτια έχουν το περβάζι στα παράθυρα από μέσα. Στο πρώτο Advent(4 Κυριακές πριν τα Χριστούγεννα) γίνεται λαϊκή μάζωξη στην πλατεία με υπαίθρια αγορά και χορούς, και οι υποψήφιες Λουτσίες είναι στην πρόχειρη εξέδρα για να δείξουν τα κάλλη τους και την ικανότητα τους στο τραγούδι με μαλλιά κομμωτηρίου ώστε οι επισκέπτες να ψηφίσουν την πιο εντυπωσιακή που θα γίνει η Λουτσία της χρονιάς! Κανονικά καλλιστεία!

Ανάβουν τα φαναράκια στους δρόμους και στολίζουν πλατείες, δέντρα, δρόμους και πεζοδρόμια. Στολίζεται ιδιαίτερα η κεντρική πλατεία και μικροπωλητές στρώνουν πάγκους για να πουλήσουν τοπικά προϊόντα, κασέρια γίδινα και σαλάμια ταράνδου! Ζεστό ρόφημα και χριστουγεννιάτικα μπισκοτάκια μοιράζει κάποιος τοπικός Σύλλογος. Εμφανίζεται κι ο Χριστούγεννος της Κόκα Κόλα να μοιράσει καραμέλες στους μικρούς που βρίσκουν ευκαιρία για τσουλήθρα στο λοφάκι χιονιού που υπάρχει στημένο. Ανοιχτά και τα εμπορικά της πλατείας. Τα φαναράκια συμβολίζουν το άστρο που οδηγούσε τους Μάγους. Κι επειδή στην Παλαιστίνη αποκλείεται να τους αφήσουν οι Σιωνιστές να περάσουν, μπορεί να έρθουν στην Σουηδία να ζητήσουν άσυλο! Πού ξέρεις;

Έτσι μέσα από όλα αυτά καταλαβαίνει κανείς την μεγάλη αξία που έχουν τα Χριστούγεννα για τον Σουηδό. Η παράδοση πρέπει να τηρηθεί και στο σπίτι. Γεμίζει άγχος και αγωνία τις οικογένειες για να πάνε όλα καλά.

-Έχω φοβερό άγχος λέει ο Χένρικ στην δουλειά. Να πετύχει το χοιρομέρι, να μην ξεχάσω κάνα δώρο, να στολιστούν όλα στο σπίτι όπως πρέπει.

-O αδερφός μου, λέει η Καρίνα, από τότε που χώρισαν οι γονείς μας έρχεται σε μένα να τα γιορτάσουμε γιατί έχασε την ρουτίνα που είχαμε πριν. Να σκεφτείς ότι ερχόταν επί εφτά χρόνια που ήμουν στην Πορτογαλία για να αποφύγει να τα γιορτάσει με διαφορετικές παραδόσεις και με άλλους ανθρώπους.

Τα σπίτια αυτές τις μέρες είναι σαν λατέρνες, φώτα λαμπάκια μέσα και έξω, αστέρια μάγους κ α. Κάθε ενήλικας Σουηδός ξοδεύει για τα Χριστούγεννα, ιδιαίτερα την παραμονή των Χριστουγέννων κατά μέσο όρο 7.000κρ, γύρω στα 700 ευρώ!

Την παραμονή κάποιος παππούς η ενήλικας θα ντυθεί Χριστούγεννος και θάρθει με το σακούλι των δώρων μόλις πέσει το σκοτάδι. Επειδή είναι από τις ελάχιστες φορές που θα βρεθούν όλοι μαζί παιδιά και εγγόνια , θα ανταλλάξουν δώρα όλοι για όλους! Στις τρεις το απόγευμα της παραμονής βλέπουν όλοι τα ίδια κινούμενα σχέδια που κλασσικά προβάλλονται από την τηλεόραση εδώ και 50 χρόνια με τις ίδιες πάντα χαρούμενες αντιδράσεις. Μετά στρώνεται το τραπέζι. 33 πιάτα έχει το παραδοσιακό τραπέζι μαζί με το απαραίτητο πρωινό ρυζόγαλο, από 3-4 είδη μαριναρισμένης ρέγγας, αλλαντικών, τυριών, σαλάτας. 4 είναι όμως τα κλασικά! Χοιρομέρι, κεφτεδάκια σαν αυτά του ΙΚΕΑ , μικρά τηγανητά λουκάνικα και σολομός!

Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι δεν περιορίζεται στο σπίτι μόνο. Οργανώνεται και στη δουλειά, συνήθως το προσφέρει ο εργοδότης και ή θα στηθεί εκεί ή θα βγουν οι συνάδελφοι έξω για Χριστουγεννιάτικο. Και οι συμμαθητές, ακόμη και ο σύλλογος της γειτονιάς ή ο αθλητικός οργανώνει ένα γιορτινό τραπέζι. Τρια με τέσσερα τραπέζια μπορεί να προκύψουν για τον καθένα τις προηγούμενες μέρες μέχρι την παραμονή. Στην επαρχία του Βορρά τα περισσότερα θάναι φτιαγμένα σπιτικά και η ετοιμασία αρχίζει από δέκα μέρες πριν, μια που θάρθουν παιδιά και εγγόνια να χαρούν τα σίγουρα χιόνια, που πολλές φορές δεν υπάρχουν στην νότια και κεντρική Σουηδία και έτσι οι περισσότεροι ψάχνουν συγγενείς και φίλους στο Βορρά για να γιορτάσουν! Γεμάτες οι μέρες με τσουλήθρες, σκούτερ και σκι και ευχές στο δρόμο από γνωστούς και άγνωστους για χαρούμενα Χριστούγεννα. Κάλαντα δεν έχει! Χορό γύρω από το δέντρο στην αυλή και Χριστουγεννιάτικα τραγούδια γι αυτούς που κρατούν την παράδοση. Κάποιοι άλλοι θα τα αγοράσουν έτοιμα και όχι όλα! Κάποιοι άνεργοι, χαμηλοσυνταξιούχοι και γυναίκες σε μονογονεϊκές οικογένειες θα πάρουν δύο-τρία από τα κλασικά πιάτα για να γιορτάσουν. Κάποιοι άλλοι -που κρατούν την δική τους παράδοση τα Χριστούγεννα, ίδια κάθε χρόνο- αν δεν θάναι στην Ελβετία, θα απολαύσουν το χριστουγεννιάτικο τραπέζι στην Βεράντα του Grand Hotell με 130 ευρώ το άτομο, χωρίς τα ποτά μέσα! Αυτοί δεν χρειάζονται ευχές…