Και φέρνουν τα πάνω κάτω στις κοινωνικές εξελίξεις. Με αποτελέσµατα συχνά απροσδόκητα, και όχι πάντα αρνητικά. Η πιο σηµαντική, από ιστορικής και οικονοµικής πλευράς, σχετική εργασία είναι το βιβλίο του Walter Scheidel («The Great Leveler: Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty First Century», Princeton, 2017).
Εκεί ο Scheidel εξηγεί πως στην πορεία της ανθρωπότητας οι συνθήκες για τους απλούς πολίτες ήταν σκληρές και συχνά απάνθρωπες. Ακραίος πλούτος και ακραίες καταστάσεις φτώχειας χαρακτήριζαν τις κοινωνίες των ανθρώπων. Αυτό άλλαξε κάποιες εποχές. Οχι όµως λόγω επικράτησης διαφορετικών ιδεών και φωτισµένων ηγεσιών. Αυτό που προκάλεσε τις αλλαγές ήταν συνθήκες δυστυχίας. ∆ηλαδή εκδηλώσεις γενικευµένης βίας, όπως ο πόλεµος, οι φονικές επιδηµίες, οι επαναστάσεις και η κατάλυση του όποιας κρατικής οντότητας υπήρχε. Οι συνέπειες τέτοιων γεγονότων επιδρούσαν καταλυτικά στην τότε κοινωνική δοµή ανατρέποντας οικονοµικές ισορροπίες και οδηγούσαν σε περισσότερη ισότητα. Η ανατροπή των δοµών και οι βίαιες ανακατατάξεις, όπως κι ο µεγάλος αριθµών των θυµάτων, οδηγούσε σε νέες πραγµατικότητες. Λιγόστευαν τα εργατικά χέρια, αυξάνονταν συνακόλουθα οι αµοιβές, κατέρρεαν οικονοµικά οι άρχουσες τάξεις, τη φεουδαρχία ακολουθούσε η εµφάνιση ισχυρών εµπορικών στρωµάτων και αναγκαστικά ανακαλύπτονταν νέα εργαλεία και τεχνικές. Οι αλλαγές αυτές προκαλούσαν σηµαντικές ανατροπές µε αποτέλεσµα µεγαλύτερη οικονοµική ισότητα και συµµετοχή του λαού στη διευθέτηση του µέλλοντός του.
Σε µια βαθύτερη ιστορική επισκόπηση ο David Keys στο έργο του «Catastrophe: An Investigation into the Origins of the Modern World», Century, 1999, υποστηρίζει πως οι δραµατικές αλλαγές σε όλον τον κόσµο που µετέβαλαν άρδην τον ρου της Ιστορίας, οδηγώντας στον Μεσαίωνα και µετά στην Αναγέννηση, ξεκίνησαν από µια καταστρεπτική έκρηξη ενός ηφαιστείου µεταξύ Σουµάτρας και Ιάβας, το 536 µ.Χ. Συνταρακτικές αλλαγές σηµειώθηκαν σταδιακά παντού, επηρεασµένες από ένα νέφος που σκέπασε όλον τον γνωστό τότε κόσµο. Από αυτή την έκρηξη τέθηκαν σε κίνηση συγκλονιστικές αλλαγές που τελικά οδήγησαν στον σχηµατισµό του σύγχρονου κόσµου.
Πολιτικός, πανεπιστηµιακός
