Με 11.5% εκτάσεων σε αγρανάπαυση φουρτούνα σε ζωοτροφές

Εφόσον όµως βγουν 1 εκατ. στρέµµατα από την αγρανάπαυση από τα συνολικά 3,6 εκατ. για συγκαλλιέργεια ψυχανθών - σιτηρών, προβλεφθούν επαρκή κίνητρα για ιδιοπαραγωγή ζωοτροφών, και καταρτιστούν ορθολογικά σιτηρέσια στις εκµεταλλεύσεις που συνεπάγεται µείωση λειτουργικού κόστους 20% ανά µονάδα, τότε η κτηνοτροφία θα µπορούσε υπό όρους να ισορροπήσει σε µία κατάσταση υψηλών προσδοκιών. Τα παραπάνω εξέφρασαν οι συµµετέχοντες στην ηµερίδα «Ορθολογική ∆ιατροφή Παραγωγικών Ζώων» που διοργάνωσε το ∆ΠΜΣ «Επιχειρηµατικότητα & Συµβουλευτική στην Αγροτική Ανάπτυξη», στο Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών τη ∆ευτέρα 11 Απριλίου.

 Όπως αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων καθηγητών του ΓΠΑ, ειδικότερα η συγκαλλιέργεια κτηνοτροφικών ψυχανθών µε σιτηρά, (όπως βίκος ή µπιζέλι µε κριθάρι ή βρώµη), αποτελεί µια καλή λύση για την αξιοποίηση ξηρικών χωραφιών, αλλά και των ποτιστικών κατά τη χειµερινή περίοδο για την εξασφάλιση οικονοµικής ζωοτροφής. Μάλιστα παρουσιάστηκαν παραδείγµατα µε τις τρέχουσες τιµές ζωοτροφών, όπου φαίνεται πώς το µείγµα βίκος-κριθάρι ήταν κατά 7,5 λεπτά πιο οικονοµικό ανά κιλό γάλακτος, λόγω της αυξηµένης µέσης ηµερσήσιας γαλακτοπαραγωγής στην αγελαδοτροφία. Όπως πάντως τονίστηκε, αυτήν την περίοδο για να υπάρξουν άµεσα αποτελέσµατα στα κόστη των κτηνοτροφικών µονάδων, αυτό που έχει προτεραιότητα είναι η οικονοµική αξιολόγηση της κατάρτισης των σιτηρεσίων. Για παράδειγµα, έστω σε µία χοιροτροφική µονάδα µε 400 χοιροµητέρες, το κόστος ζωοτροφής φτάνει σήµερα τα 1,628 εκατ. ευρώ. Έστω 2 λεπτά από το κόστος να αφαιρεθούν µε την ορθολογικότερη κατάρτιση του σιτηρεσίου, εξοικονοµούνται κοντά στα 60.000 ευρώ. Παράλληλα στην ηµερίδα, παρουσιάστηκαν προτάσεις για εναλλακτικές ζωοτροφές όπως είναι τα µικροφύκη, αλλά και νέα είδη µε δυνατότητες καλλιέργειες όπως η Σούλα, η Καµελίνα και η Φεστούκα.

Την ενίσχυση των ιδιοπαραγόµενων ζωοτροφών στην κτηνοτροφική µονάδα, τη µέγιστη αξιοποίηση υποπροϊόντων όπως πίτυρα, κτηνάλευρα και υποπροϊόντα ζυθοποιίας (κριθάρι) και την ένταξη στην παραγωγική διαδικασία του 27% των εκτάσεων που βρίσκονται υπό αγρανάπαυση στη χώρα, πρότειναν στην παρουσίασή τους, οι καθηγήτριες του Εργαστηρίου Γεωργίας του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, Γαρυφαλλιά Οικονόµου και Παναγιώτα Παπαστυλιανού. Όπως αναφέρθηκε κατά την εισήγηση, σε αγρανάπαυση βρίσκονται παραγωγικά αγροτεµάχια στο 17% στην Πελοπόννησο, το 14% στη ∆υτική Ελλάδα, το 15% στη Στερεά Ελλάδα και το 11% στην Κεντρική Μακεδονία. Ένα σύνολο εκτάσεων 3.698.814 στρεµµάτων, µε το 27% να αντιστοιχεί σε 1 εκατ. στρέµµατα.

Αυτές τις εκτάσεις προτείνεται να καλυφθούν µε ζωοτροφές, µε παράλληλη αξιοποίηση ειδών, ποικιλιών και µειγµάτων µε αποδεδειγµένη αποδοτικότητα σε συγκεκριµένες περιοχές. Για να γίνει αυτό βέβαια, απαιτείται µία πλήρης αποτύπωση της πραγµατικής κατάστασης της διατροφικής αλυσίδας των ζωοτροφών µε στόχο τη διερεύνηση της κάλυψης των αναγκών σε ζωοτροφές ανά περιφέρεια. Και αυτό γιατί, η σπορά για το επιθυµητό σιτηρέσιο πρέπει να βασιστεί σε κριτήρια όπως είναι ανάγκες του υφιστάµενου ζωικού κεφαλαίου και τα φυσιογραφικά στοιχεία της περιοχής όπως υψόµετρο, κλίµα και έδαφος.

Συγκαλλιέργεια σιτηρών-ψυχανθών

Σε αυτά τα πλαίσια, οι καθηγήτριες πρότειναν τη συγκαλλιέργεια (χειµερινών σιτηρών/ψυχανθών). Σε αυτό το σύστηµα περιλαµβάνονται η µικτή συγκαλλιέργεια, χωρίς καµία ευδιάκριτη ρύθµιση γραµµών, η συγκαλλιέργεια σε γραµµές µε τουλάχιστον µία καλλιέργεια σπαρµένη σε γραµµές και η συγκαλλιέργεια σε λωρίδες, µε αρκετό εύρος µεταξύ τους. Στους ιδανικούς συνδιασµούς για τη διαδοχική -κλιµακούµενη συγκαλλιέργεια για τις ελληνικές συνθήκες είναι:

• Κριθάρι µε: Βίκο, µπιζέλι, κουκί, σόγια, λαθούρι, τριφύλλι Περσίας.
• Βρώµη µε: Βίκο, µπιζέλι, κουκί, λαθούρι, σόγια.
• Σιτάρι µε: Σόγια, µπιζέλι, κουκό, τριφύλλι λευκό.
• Τριτικάλε µε: Σόγια, µπιζέλι, λαθούρι, κουκιά

Επίσης υπάρχουν νέες προσεγγίσεις όσον αφορά τα ψυχανθή και αυτοί είναι οι συνδυασµοί µε λόλιο, φεστούκα και φεστουκολόλιο. Τη µεγαλύτερη δυναµική στην παραγωγή χλωρής βιοµάζας, το έδωσε το µείγµα λευκού τριφυλιού µε λόλιο (αναλογία 70-30), ενώ στα τριπλά µείγµατα το µείγµα λευκό τριφύλλι, λόλιο, φεστούκα σε αναλογία 60-20-20.

Αξιοποίηση υβριδίων µικρού βιολογικού κύκλου, υδρολίπανσης, στάγδην άρδευσης

Ύψιστης σηµασίας είναι και η αµειψισπορά στα καλλιεργητικά συστήµατα, µε την ολοκληρωµένη αξιοποίησης της καλλιεργήσιµης γης µε διπλές καλλιέργειες µικρού βιολογικού κύκλου. ∆ηλαδή, η µετάβαση από το χειµερινό ψυχανθές σε ανοιξιάτικο σιτηρό. Εδώ, η κα. Οικονόµου, παρουσίασε ένα παράδειγµα εναλλαγής βίκου µε αραβόσιτο µικρού βιολογικού κύκλου, σε συνδυασµό µε στάγδην άρδευση και υδρολίπανση. Εδώ, υπενθύµισε τα οφέλη της αµειψισποράς στη µείωση εισροών, την αποδοτικότητα/ποιότητα προϊόντων και τη µείωση στο κόστος της παραγωγής.

Έµφαση δόθηκε και στα νέα είδη που µπορούν να ενταχθούν στα συστήµατα της Ελλάδας στα οποία περιλαµβάνονται χορτοδοτικά όπως η σούλα και το πολυετές κτηνοτροφικό λάχανο (ονοβρύχις), και καρποδοτικά όπως φασόλια του είδους Vigna subterranea, ο δόλιχος, το φυτό Mucuna Pruriens (βελούδινο φασόλι) και η καµελίνα.

Μείωση τροφής σταθερή όµως παραγωγή

Αν και όχι τόσο διαδεδοµένα στην Ελλάδα, τα µικροφύκη µπορούν να χρησιµοποιηθούν στην διατροφή των παραγωγικών ζώων, εκτίµησε από την πλευρά της η Σοφία Μαυρίκου επίκουρη καθηγήτρια του ΓΠΑ, η οποία, παρουσίασε την συµβολή και την αξία των µικρόφυκων προσθέτοντας νέους εργαλεία για τα ελληνικά δεδοµένα. Ισχυρό πλεονέκτηµα των µικροφυκών σύµφωνα µε την ίδια αποτελεί η υψηλότερη απόδοση της βιοµάζας σε σύγκριση µε εκείνη που δίνουν τα χερσαία φυτά. Πειραµατικά δεδοµένα της τελευταίας 4ετίας έχουν δείξει ότι για παράδειγµα τα µικροφύκη στην διατροφή των βοοειδών µειώνουν την πρόσληψη τροφής αλλά διατηρούν σταθερή την απόδοση και την ποιότητα του γάλακτος. Ακόµη µία εναλλακτική ιδέα που παρουσιάστηκε στην ηµερίδα είναι η εκτροφή των εντόµων για εντοµάλευρο στη διατροφή των ζώων, σύµφωνα µε τον Αντώνιο Τσαγκαράκη, επίκουρο καθηγητή του ΓΠΑ.

Το φθηνό σακί μπορεί να μη συμφέρει οικονομικά

Την άποψη ότι οι αυξήσεις στις τιµές των ζωοτροφών µπορεί να οδηγήσουν σε µία µη αναστρέψιµη κατάσταση οριακής βιωσιµότητας των κτηνοτρόφων στην Ελλάδα, εξέφρασε ο πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου, Σπύρος Κίντζιος. Οπως ανέφερθηκε κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων, εκτιµάται ότι κάθε πέντε ηµέρες οι τιµή στις ζωοτροφές αυξάνεται 5 ευρώ, γεγονός που υποστήριξε ο αναπληρωτής καθηγητής του ΓΠΑ Γιώργος Παπαδοµιχελάκης µε ένα ενδεικτικό παράδειγµα του τι συµβαίνει στη χοιροτροφία. Όπως είπε, σύµφωνα µε τα σηµερινά δεδοµένα µία µονάδα µε 400 χοιροµητέρες θα πρέπει να δαπανήσει µέσα στο χρόνο 1,628 εκατ. ευρώ για τη διατροφή των ζώων, ένα ποσό που χαρακτήρισε «τροµακτικό». Σύµφωνα µε τον καθηγητή, θα πρέπει λοιπόν να αναζητηθούν τρόποι είτε µείωσης της ποσότητας της ζωοοτροφής, είτε στο κόστος του σιτηρεσίου. «Έστω και 2 λεπτά να µειωθεί στο κιλό το κόστος σιτηρεσίου, θα εξοικονοµηθούν 58.850 ευρώ», ποσό που όπως αναγνώρισε µπορεί να µην µοιάζει σηµαντικό σε σχέση µε τη συνολική εικόνα, αλλά προφανώς βοηθάει. Το ζήτηµα εδώ είναι να γίνεται οικονοµική αξιολόγηση του σιτηρεσίου πριν ή κατά τη διάρκεια της κατάρτισής τους και πως ο κτηνοτρόφος δεν πρέπει να κοιτάει την αξία του σακιού αλλά το κόστος ανά θρεπτικό στοιχείο. Για παράδειγµα, ένα σακί σογιάλευρο µπορεί να είναι φθηνότερο στον τόνο, αλλά ανά θρεπτικό που είναι και η ουσία του σιτερισίου να έρχεται λιγότερο οικονοµικά αποτελεσµατικό. «Το φθηνό µπορεί να µην είναι οικονοµικά συµφέρον», συµπλήρωσε ο ίδιος.

Σύγκριση γαλακτοπαραγωγής µε ενσιρώµατα καλαµποκιού και βίκου-κρίθης

Ενδιαφέρον είχε και η τοποθέτηση του αναπληρωτή καθηγητή του Γεωπονικού Αθηνών, Ιωάννη Χατζηγεωργίου, ο οποίος αποτελέσµατα πειράµατος όπου καταγράφηκαν η γαλακτοπαραγωγή και η σύνθεση γάλακτος αγελάδων, όπου συµµετείχε το ενσίρωµα αραβοσίτου στην οµάδα Α και το ενσίρωµα βικο-κριθής στην οµάδα B (βλ. πίνακα). Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα που πειράµατος που διήρκεσε 6 εβδοµάδες, φαίνεται πώς το µείγµα βίκος-κριθάρι ήταν κατά 7,5 λεπτά πιο οικονοµικό ανά κιλό γάλακτος, λόγω της αυξηµένης µέσης ηµερσήσιας γαλακτοπαραγωγής.  Ως εκ τούτου, όπως ανάφερε η συγκαλλιέργεια κτηνοτροφικών ψυχανθών µε σιτηρά, (όπως βίκος ή µπιζέλι µε κριθάρι ή βρώµη), αποτελεί µια καλή λύση για την αξιοποίηση ξηρικών χωραφιών, αλλά και των ποτιστικών κατά τη χειµερινή περίοδο για την εξασφάλιση οικονοµικής ζωοτροφής. Παράλληλα, υποστήριξε πως η παραγωγή αζωτούχων ουσιών (κιλό/στρέµµα) από τη χλωροµάζα της συγκαλλιέργειας βίκου-κριθής ή µπιζελιού-βρώµης είναι σηµαντική και το κόστος παραγωγής τους είναι αρκετά χαµηλότερο από εκείνο της αγοράς τους µε την προµήθεια σογιάλευρου (1,54 ευρώ /κιλό αζωτούχων ουσιών) ή σανού µηδικής (2,72 ευρώ /κιλό αζωτούχων ουσιών).

Η αποτελεσµατικότητα της διατροφής µπορεί επίσης να στηριχθεί στην χρήση νέων τεχνολογιών, υποστήριξε ο Θωµάς Μπαρτζάνας αναπληρωτής καθηγητής του ΓΠΑ. Ανέλυσε τα συστήµατα που χρησιµοποιούνται αυτή την περίοδο, όπως είναι για παράδειγµα η ανίχνευση των προβληµάτων ή η σπατάλη τροφής σε πτηνοτροφία µε την χρήση κάµερας. Οι αισθητήρες δεν εφαρµόζονται πάνω στα ζώα και έτσι δεν δηµιουργούν στρες και η παροχή δεδοµένων καλύπτεται από την ανάλυση εικόνων και ήχου.

Μείωση του αραβοσίτου στο ενσίρωμα όπως το 2007-2008

Στην ανάγκη η τιµή παραγωγού στο γάλα να ακολουθεί από κοντά την τάση στις τιµές ζωοτροφών, γεγονός που δεν συµβαίνει στο βαθµό που πρέπει σήµερα, στάθηκε ο οµότιµος καθηγητής και πρώην Πρύτανης του Γ.Π.Α, Γιώργος Ζέρβας. Όπως ανέφερε ο συντονιστής της στρογγυλής τράπεζας που ξεκίνησε µετά τις παρουσιάσεις, θα πρέπει αυτή η κρίση να αντιµετωπιστεί όπως εκείνη του 2007-2008, µε µείωση του αραβοσίτου στο ενσίρωµα και στροφή σε άλλα προϊόντα. Αυτές οι εναλλακτικές, οι οποίες είχαν παρουσιαστεί και στο παρελθόν στο πλαίσιο του Σχεδίου ∆ράσης ΓΑΙΑ που υλοποιεί η γαλακτοβιοµηχανία ∆ΕΛΤΑ, σε συνεργασία µε το Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών και το Ινστιτούτο Επιστήµης Ζωικής Παραγωγής Γιαννιτσών του ΕΛΓΟ ∆ήµητρα, περιλαµβάνουν:

Συγκαλλιέργεια ψυχανθών (π.χ. βίκου) – σιτηρών (π.χ. κριθής, βρώµης) για βόσκηση(αιγοπροβάτων), ενσίρωση (για βοοειδή) ή παραγωγή σανού (αιγοπρόβατα-βοοειδή). Η συγκαλλιέργεια βίκου (10 κιλά/στρέµµα) µε κριθή (5-6 κιλά/στρέµµα) έδωσε χλωροµάζα η οποία, κατόπιν µάρανσης, ενσιρώθηκε και αντικατέστησε πλήρως το ενσίρωµα του αραβοσίτου σε σιτηρέσιο ολικής ανάµειξης αγελάδων γαλακτοπαραγωγής, χωρίς να επηρεαστεί τόσο η ποσότητα του παραγόµενου γάλακτος όσο και η χηµική του σύσταση.

Το ενσίρωµα της βικο-κριθής είχε υψηλότερη περιεκτικότητα σε αζωτούχες ουσίες (πρωτεϊνες) κατά 14,8 γραµµ./κιλό, γεγονός που επέτρεψε τη µείωση του σογιαλεύρου, στο µείγµα που συνδυάστηκε µε το ενσίρωµα βικο-κριθής στο ολικό σιτηρέσιο των αγελάδων, από 35 % στο 10 %. Η αντικατάσταση αυτή εξοικονόµησε τελικά 1,8 κιλά σογιαλεύρου ηµερησίως ανά αγελάδα µε το αντίστοιχο οικονοµικό όφελος για τον παραγωγό. Το κόστος της ενσιρωθείσας χλωροµάζας της βικο-κριθής ήταν 0,044 ευρώ/κιλό, δηλαδή αρκετά συγκρίσιµη µε αυτό του αραβοσίτου. Τα επιπλέον, όµως, πλεονεκτήµατα της βικο-κριθής ήσαν τα εξής:

α. Αποτελεί φθινοπωρινή καλλιέργεια που δεν απαιτεί άρδευση, επιτρέποντας να ακολουθήσει εαρινή καλλιέργεια στην ίδια έκταση.

β. Έχει ικανοποιητική στρεµµατική απόδοση και υψηλότερη περιεκτικότητα σε αζωτούχες ουσίες (38,8 γραµµ./κιλό) από τον αραβόσιτο (24,0 γραµµ./κιλό).

γ. Τα σιτηρά (κριθή) αξιοποιούν το άζωτο που δεσµεύουν τα ψυχανθή (βίκος) και γι’ αυτό απαιτείται ελάχιστη ή µηδενική λίπανση, και

δ. Μειώνονται τα ζιζάνια στην καλλιεργούµενη έκταση.

Καλλιέργεια πολύσπορου (µείγµα ψυχανθών - σιτηρών) για παραγωγή χλωράς νοµής ή/και σανού µετά από ξήρανση. Καλλιεργήθηκαν διαφορετικά µείγµατα πολύσπορου για παραγωγή σανού, µε διαφορετικές αναλογίες και είδη ψυχανθών-σιτηρών, και έγινε σύγκριση µε τη µηδική. Η απόδοση του πολύσπορου, σε Kg ξηρής ουσίας/στρέµµα, ήταν στο 60 – 90 % της αντίστοιχης της µηδικής µε περιεκτικότητα σε αζωτούχες ουσίες 12,2 % στη ξηρή ουσία έναντι 16,3 % της µηδικής. Αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι 1,6 Kg σανού πολύσπορου αντιστοιχούσαν, από πλευράς διατροφής, σε 1,0 Kg µηδικής. Το κόστος του πολύσπορου ανήλθε στα 13,8 ευρώ/στρέµµα (δαπάνες λίπανσης) ενώ της µηδικής στα 72,6 ευρώ/στρέµµα (δαπάνες λίπανσης 19,1 ευρώ, άρδευσης 48,0 ευρώ, φυτοπροστασίας 5,5 ευρώ).

Καλλιέργεια σόγιας:  Απόδοση της καλλιέργειας: 582 κιλά σογιόσπορου/στρέµµα, µε χηµική σύσταση: υγρασία 9,8%, αζωτούχες ουσίες (πρωτεΐνες) 34,8%, λιπαρές 20,7%. Με χρήση καταλληλότερου µηχανήµατος συγκοµιδής η απόδοση θα έφθανε τα 700 κιλά. Σηµαντική ποσότητα αχύρου µε 5,7% αζωτούχες ουσίες. 582 κιλά/στρέµµα X 0,60 ευρώ/κιλό = 350 ευρώ/στρέµµα, συνεπώς καθαρό κέρδος 50% = 175 ευρώ/στρέµµα. Συµπέρασµα: Είναι εφικτή, αποδοτική και συµφέρουσα η καλλιέργεια της σόγιας στην Ελλάδα.