Ξεχασμένες ποικιλίες οσπρίων κάνουν μπάρκο από τη Λήμνο ως τα πλέον σύγχρονα διατροφικά προϊόντα

 Ο παππούς Παναγιώτης συνέχισε το εµπόριο σιτηρών, µε εξαγωγές στην Αίγυπτο, στέλνοντας παράλληλα στον Πειραιά προϊόντα από τη Λήµνο, επεκτείνοντας το εµπόριο σε φασολάκια ασπροµύτικα, τον περίφηµο αφκό, άλλα όσπρια και σουσάµι, που τότε παραγόταν σε µεγάλες ποσότητες στο νησί.

Η ενασχόληση αυτή, που ξεκίνησε το 1945 έδωσε έµπνευση στον γιό του Χρήστο, να επιχειρήσει την αναβίωση των τοπικών παραδοσιακών ποικιλίων, οι οποίες άλλωστε έπαιξαν σηµαντικό ρόλο στην ιστορία αλλά και στην κοινωνική και οικονοµική ζωή του τόπου του.


Τα προϊοντα της οικογενειακής επιχείρησης τα βρίσκει κανείς σε "καταστήματα που σέβονται τον κόπο του παραγωγού", όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Στέργιος Σαλαμουσάς.

Το 2012 βγήκαν για πρώτη φορά στην αγορά όσπρια και αλεύρι από ντόπιες ποικιλίες, χρειάστηκαν όµως ακόµα πέντε περίπου χρόνια, ώσπου το 2017 ο Παναγιώτης και ο Στέργιος, οι δυο γιοί του Χρήστου, αποµάκρυναν την παραγωγή τους από τη λογική της χύµα διάθεσης σε δεκάκιλα σακιά, και έβγαλαν τον κόπο τους στην αγορά ως «σύγχρονα διατροφικά προϊόντα», όπως αφηγείται στην Agrenda ο νεότερος γιος Στέργιος. 

Άφκος, ρεβύθι, ασπροµυτικό Φασολάκι, κουκί και κίτρινο αλεύρι της ποικιλίας Λήµνος, είναι τα προϊόντα της εταιρείας, τα οποία «απευθύνονται σε ένα κοινό που αναζητά αυθεντικές γεύσεις», σύµφωνα µε τον Στέργιο, ο οποίος συµπλήρωσε πως «τα προϊόντα αυτά τα προωθούµε σε delicatessen της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης, που και παραδοσιακά παντοπωλεία που σέβονται τον παραγωγό».


Πριν από µερικά χρόνια, ο Χρήστος Σαλαµουσάς αποφάσησε να ασχοληθεί με την αναβίωση χαμένων παραδοσιακών ποικιλιών.

Από σπόρια σε ένα πιθάρι στο Άγιον Όρος προέκυψε ο σίτος Μαυραγάνι

Το έργο της αναβίωσης των τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών δεν ήταν µια εύκολη υπόθεση, αφού στο µεταξύ αρκετοί παραγωγοί είχαν εγκαταλείψει την καλλιέργεια ορισµένων εξ αυτών. Αυτό γιατί πολλοί επικεντρώθηκαν σε επιδοτούµενες ποικιλίες.

Σε ένα παλιό καλύβι κοντά στην αρχαία Ηφαιστεία εντοπίστηκε ο Άφκος, η φάβα της Λήµνου, ενώ η ποικιλία «Λήµνος» ήταν διαθέσιµη από το Ινστιτούτο Σιτηρών του ΕΘΙΑΓΕ. Για καλή τους τύχη, το  µαυροµύτικο φασολάκι δεν είχε σταµατήσει να καλλιεργείται από αγρότες µεγάλης ηλικίας. Το Μαυραγάνι, είναι µια από τις πιο περιζήτητες και δυσεύρετες ποικιλίες σκληρού σίτου πανελλαδικά. Την έφεραν στο νησί το 1930 Ιταλοί αρχαιολόγοι και στην  πορεία χάθηκε. Πριν από µερικά χρόνια, ο Χρήστος Σαλαµουσάς βρέθηκε στην µονή Καρακάλου στο Άγιον Όρος, όπου µέσα σε ένα πιθάρι  βρήκε µια µικρή ποσότητα σπόρου από την ποικιλία αυτή. Φυσικά το Πανεπιστήµιο Αιγαίου συνέβαλλε σε όλη αυτήν την προσπάθεια.

Από ‘κει και πέρα, αφού αναλύθηκαν, ξεκίνησε η διαδικασία πολλαπλασιασµού τους. «Τις πρώτες χρονιές τις καλλιεργήσαµε σε µικρά χωράφια και σιγά σιγά τις καλλιεργούσαµε πιο εκτεταµένα και να βγάλουµε παραγωγή προς πώληση», αναφέρει ο Στέργιος. Σήµερα η οικογένεια Σαλαµουσά καλλιεργεί 150 στρέµµατα Άφκου, 100 στρέµµατα από τα υπόλοιπα όσπρια και επιπλέον 500 στρέµµατα για σιτάρι Μαυραγάνι και Λήµνος. Περίπου το 80% των τελικών προϊόντων καλύπτεται από την παραγωγή αυτή, ενώ το υπόλοιπο 20% συµπληρώνουν τοπικοί παραγωγοί που συνεργάζονται µε την επιχείρηση µέσω συµβολαιακής γεωργίας.


Σήµερα η οικογένεια Σαλαµουσά καλλιεργεί 500 στρέµµατα σιτάρι.

«Πλέον όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιχειρούν στο τοπικό προϊόν» αναφέρει ο Στέργιος, ο οποίος µαζί µε τον αδερφό του, «συνειδητά γύρισαν στο νησί για να συνεχίσουν το έργο της επιχείρησης», όπως ο ίδιος µας είπε. Μάλιστα, µόλις φέτος τον Οκτώβριο, η επιχείρηση έκανε τις πρώτες δυο εξαγωγές σε Πολωνία και Γερµανία».