Το παραδοσιακό όργωμα με άροτρο και η εναλλακτική του μη οργώματος

Οι ερευνητές εξέτασαν εμπειρικά δεδομένα από 100 διαφορετικούς αγρούς, στους οποίους ελέγχθηκε η ποσότητα χούμου και διοξειδίου του άνθρακα στο έδαφος, η στρεμματική απόδοση και η εξέλιξη της εδαφικής διάβρωσης σε συνάρτηση με την χρήση αρότρου και την ένταση των καλλιεργητικών εργασιών.

Τα αποτελέσματα των ερευνών ανατρέπουν μία εδραιωμένη άποψη στον ευρωπαϊκό αγροτικό κόσμο, πως αρκεί μία σπορά σε μη οργωμένο έδαφος με παράλληλη χρήση μη εκλεκτικών ζιζανιοκτόνων, προκειμένου να επιτευχθεί  αύξηση του χούμου, υψηλή στρεμματική απόδοση και παράλληλα μία περιβαλλοντικά βιώσιμη γεωργία. Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν αποδεικνύουν πως δεν παρατηρείται στατιστικά σημαντική αύξηση της ποσότητας χούμου στο έδαφος, ενώ οι εκκλήσεις νιτρικών και διοξειδίου του άνθρακα από τα ζιζανιοκτόνα αποδομούν το αφήγημα της «βιώσιμης» σποράς. Τα αποτελέσματα αυτά, βρίσκονται σε αντιδιαστολή με τις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, ο οποίος σε στοιχεία που παρουσίασε το 2016, ανέφερε πως «το όργωμα επιταχύνει την αποσύνθεση και τη μετατροπή σε ανόργανες ουσίες, έχοντας ως συνέπεια την απελευθέρωση περισσότερου CO2 στην ατμόσφαιρα». Πλέον φαίνεται πως τόσο το όργωμα όσο και η έλλειψη αυτού, εκλύουν αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

Στην περίπτωση όμως της μη χρήσης αρότρου, είναι ιδιαίτερα σημαντική να αναφερθεί η μείωση καύσης καυσίμου λόγω της μη χρήσης τρακτέρ, στοιχείο που γέρνει την ζυγαριά της πιο περιβαλλοντικά φιλικής μεθόδου προς την μεριά της απουσίας οργώματος, με τους γερμανούς ερευνητές να αναφέρουν επίσης πως σε περίπτωση μη χρήσης αρότρου, είναι απαραίτητη η χρήση μη εκλεκτικών ζιζανιοκτόνων (όπως π.χ η αμφιλεγόμενη Γλυφοσάτη), προκειμένου ένας αγρότης να μπορεί να πετυχαίνει αποδόσεις.

Η ενσωμάτωση των υπολειμμάτων σοδειάς ίσως καταστήσει την χρήση αρότρου περιττή

Σύμφωνα με τους καθηγητές από την Βασιλεία, εδώ και αρκετά χρόνια, οργανισμοί διεθνούς εμβέλειας όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και ο FAO, συστήνουν σε αγρότες να ακολουθούν τρεις σημαντικές αρχές στην κατεργασία των χωραφιών τους. H πρώτη είναι η μη χρήση αρότρου, η δεύτερη η ενσωμάτωση άχυρου στο έδαφος και η τρίτη η εστίαση στην λεγόμενη «εναλλακτική γεωργία».

Η πιο ευρέως προτεινόμενη από φορείς μέθοδος εφαρμογής των ανωτέρω σε αροτραίες καλλιέργειες είναι η εφαρμογή «άμεσης σποράς». Με την χρήση αυτής, ο αγρότης σπέρνει την επόμενη σοδειά, δίχως όργωμα και ιδιαίτερη κατεργασία του εδάφους πάνω στα φυσικά υπολείμματα της προηγούμενης. Στόχος αυτής της μεθόδου είναι η προστασία του εδάφους από φαινόμενα διάβρωσης, ο εμπλουτισμός του εδαφικού κεφαλαίου με διοξείδιο του άνθρακα και άλλα χημικά στοιχεία ώστε να αυξηθεί η ποσότητα χούμου, μέσω της αποσύνθεσης και απορρόφησης των υπολειμμάτων προηγούμενων σοδειών και τελικώς η αύξηση των στρεμματικών αποδόσεων. Επίσης, η μη κατεργασία του εδάφους, βοηθάει στην συρρίκνωση του συνολικού καλλιεργητικού κόστους, καθώς το όργωμα αποτελεί μία αργή, ενεργοβόρα και δαπανηρή εργασία, που απαιτεί επίσης και ένα ισχυρό τρακτέρ.

Η ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου του Thunen το 2019, συμπεραίνει επίσης πως μόνο η ταυτόχρονη εφαρμογή των τριών προτεινόμενων μέτρων, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του χούμου στο έδαφος, πιο επιτυχημένη φυτοπροστασία και παράλληλη αύξηση των στρεμματικών αποδόσεων. Ταυτόχρονα, ισχυρίζεται πως η ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείων με την ενσωμάτωση των παλαιών υπολειμμάτων στο χωράφι, μπορεί να μειώσει τις αναγκαίες εισροές (λίπασμα, ζιζανιοκτόνα), περιορίζοντας ακόμα περισσότερο τα καλλιεργητικά κόστη και μειώνοντας τις εκροές νιτρικών και διοξειδίου στην ατμόσφαιρα. Η ομάδα προειδοποιεί όμως, πως η εστίαση σε ένα ή δύο από τα τρία προτεινόμενα μέτρα (π.χ. σπορά δίχως άροση χωρίς την ενσωμάτωση υπολειμμάτων και πλεονάζον εισροές), δεν προσφέρει κανένα θετικό αποτέλεσμα στον αγρότη, δεν αυξάνει την ποσότητα χούμου στο έδαφος, κοστίζει περισσότερο από το αναγκαίο, ενώ μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει και σε σοβαρή μείωση παραγωγής.

Κλείνοντας, ο καθηγητής Νίκλας Κουν αναφέρει πως ο μεγάλος αριθμός μελετών που διεξήχθησαν τα προηγούμενα χρόνια πάνω στο ζήτημα της εδαφικής κατεργασίας, οδήγησε σε παρανοήσεις αγρότες και θεσμικούς φορείς, οι οποίοι εφάρμοζαν και πρότειναν καλλιεργητικά μέτρα καθολικά για όλους, δίχως να είναι σε θέση να αποδώσουν ορισμό, να τα εξηγήσουν και να τα εξειδικεύσουν ανά περιοχή. Δίνεται ως παράδειγμα η ενσωμάτωση υπολειμμάτων αχύρου σε καλλιέργειες δημητριακών στο έδαφος πριν την σπορά, η οποία δεν θεωρούνταν τυπικά μέρος της κλασικής διαδικασίας σποράς, πάραυτα όμως προτεινόταν ως ενδεδειγμένη μέθοδος αύξησης των οργανικών στοιχείων του εδάφους. Αποτέλεσμα αυτής της παρανόησης, πολλές μελέτες να παρουσιάζουν διαφορετικά αποτελέσματα για το ίδιο θεωρητικά θέμα, δίχως να αναφέρονται όμως στις ίδιες καλλιεργητικές πρακτικές. Κοινώς, δεν υπάρχει καμία ασημένια σφαίρα που να λύνει όλα τα προβλήματα, ιδίως όταν δεν μιλούν όλοι για το ίδιο πρόβλημα(!).

με πληροφορίες από agrarheute.com