Η πιο σηµαντική επίπτωση του να βιαστεί η γεωργία να µπει στην εποχή των δεδοµένων είναι η ακούσια δηµιουργία µίας νοοτροπίας «πυρετού του χρυσού» που οδηγεί τους µεγαλύτερους και δυνατότερους παίχτες να µονοπωλήσουν ουσιαστικά την αγορά δεδοµένων και να χρησιµοποιήσουν τη δύναµή τους για να εξάγουν ένα απίθανο ενοίκιο από την υπόλοιπη αλυσίδα αξίας.
Οι µικρές εκµεταλλεύσεις κινδυνεύουν να είναι οι µεγαλύτεροι χαµένοι καθώς πρώτον, παράγουν τα περισσότερα δεδοµένα στην αλυσίδα αγροδιατροφής, δεύτερον, πιθανός να έχουν τη λιγότερη γνώση ως προς την πραγµατική αξία ή για τα δικαιώµατά τους όσον αφορά τα δεδοµένα, και είναι ένα σύνολο κατακερµατισµένο µε περιορισµένη οικονοµική και πολιτική επιρροή.
Τα παραπάνω αναφέρει µεγάλη έρευνα του ιδρύµατος Barilla Center for Food and Nutrition, µε θέµα την ψηφιοποίηση της γεωργίας, η οποία και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε αγροτικούς φορείς και πολιτικούς θεσµούς, για την ανάγκη να προστατευτούν τα αγροτικά δεδοµένα.
Το όχι και τόσο αθώο «Internet of Farming»
Μία από τις πιο σηµαντικές τάσεις, και µάλιστα δυνητικά, κίνδυνος για τη γεωργία που βασίζεται στα δεδοµένα όπως αναφέρει η έρευνα, είναι η αρπαγή της γης για τον έλεγχο των δεδοµένων που παράγονται από τα δισεκατοµµύρια των συνδεδεµένων και έξυπνων συσκευών στο νέο οικοσύστηµα που είναι γνωστό ως «Internet of Farming». Οι µεγάλοι παίκτες που είναι τεχνολογικά µυηµένοι στην αλυσίδα αξίας έχουν ήδη καταλάβει ότι η ιδιοκτησία και ο έλεγχος των αγρονοµικών δεδοµένων και των στοιχείων εξοπλισµού έχουν µεγάλη αξία. Η ικανότητα να γνωρίζουµε µε µεγάλη σιγουριά ποιες εισροές εκτελούν το καλύτερο υπό συγκεκριµένες συνθήκες και ποιες αποδόσεις επιτεύχθηκαν και σε ποια ποσότητα δεν ήταν ποτέ δυνατή µέχρι πρόσφατα και αυτή η γνώση έχει απτή αξία.
∆ηµιουργία ανισορροπιών σε προσφορά-ζήτηση
Επιπλέον, επειδή τα πρότυπα και οι κανονισµοί σχετικά µε την ιδιοκτησία και τον έλεγχο των δεδοµένων είναι αδιαφανή, οι πιθανότητες οι αγρότες να αποζηµιωθούν επαρκώς είναι χαµηλές. Αυτή η ασάφεια υπόκειται σε παραµέληση από εκείνους που επωφελούνται περισσότερο, τις µεγάλες πολυεθνικές, τους µεσίτες δεδοµένων, τις επιχειρήσεις επενδύσεων και τις συµβουλευτικές υπηρεσίες, επειδή κανείς δεν θέλει να υποχρεωθεί να πληρώσει για κάτι που ήταν πάντα δωρεάν. Αυτή η ασυµµετρία πληροφόρησης αναµφίβολα θα συµβάλει στη διατάραξη των αγορών γεωργικών προϊόντων, θα προωθήσει τις ανισορροπίες της προσφοράς και της ζήτησης και θα συµβάλει στη συνέχιση των γεωργικών πρακτικών που δεν υποστηρίζουν τη βιωσιµότητα.
Όταν ο νόµος είναι ασαφής ή ανύπαρκτος, οι µεγαλύτεροι πιο τεχνολογικά εξελιγµένοι παίκτες κινούνται ήδη και διεκδικούν δικαιώµατα στα δεδοµένα των εκµεταλλεύσεων, τονίζουν οι ερευνητές. Ακόµα χειρότερο είναι ότι σε ορισµένες περιπτώσεις θολώνουν σκόπιµα τις νόµιµες γραµµές ανάµεσα στην κυριότητα και τον έλεγχο στο όνοµα του µισθώµατος που επιδιώκει να χρησιµοποιεί τα δεδοµένα των αγροτών χωρίς άδεια, στοιχηµατίζοντας ότι, ελλείψει σαφών νόµων, δεν θα λογοδοτούν.
Απαραίτητο να µπει ένα «χαλινάρι»
Οι κυβερνήσεις, ως τελικοί διαιτητές της εθνικής πολιτικής ανταγωνισµού, του δικαίου, της φορολογίας, της οικονοµικής πολιτικής και της πνευµατικής ιδιοκτησίας και του δικαίου ευρεσιτεχνιών, δεν πρέπει να αποφύγουν να κάνουν τις δύσκολες επιλογές για το πότε και πώς να δηµιουργήσουν πολιτική και νοµοθεσία σχετικά µε τον τρόπο δηµιουργίας δεδοµένων, ελέγχου, πρόσβασης, ιδιοκτησίας και χρήσης.
Για να µπορέσουν οι µικροκαλλιεργητές να επωφεληθούν από την αξία που παράγεται από τα δεδοµένα που ανήκουν σε µια νέα κατηγορία περιουσιακών στοιχείων, πρέπει να ενηµερωθούν καλύτερα για τον τρόπο µε τον οποίο τα δεδοµένα παράγονται, συλλέγονται, χρησιµοποιούνται και, κυρίως, αποτιµώνται, σύµφωνα µε το ίδρυµα Barilla. Αυτός ο τύπος δηµιουργίας ικανοτήτων πρέπει να περιλαµβάνει τα βασικά στοιχεία των αγορών και των κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων, την αποτίµηση των περιουσιακών στοιχείων, τις αγορές πιστώσεων, τη βαθµολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας και τη διαχείριση του χρηµατοοικονοµικού κινδύνου. Ωστόσο, προκειµένου τα δεδοµένα αυτά να έχουν πραγµατική αξία που µπορεί να διαπραγµατεύεται ή να χρησιµοποιείται από µια τράπεζα για εγγύηση σε αντάλλαγµα πρόσβαση σε χρηµατοπιστωτικά προϊόντα όπως δάνεια ή κεφάλαιο κίνησης, οι κυβερνήσεις και οι φορείς χρηµατοοικονοµικής εποπτείας πρέπει πρώτα να λάβουν θέση και να εκδώσουν κατευθυντήριες γραµµές, και τελικά νοµοθεσία, για τον τρόπο µε τον οποίο τα δεδοµένα αντιµετωπίζονται στους λογαριασµούς εταιρειών.
Στην περίπτωση των µικροκαλλιεργητών, πολλοί έχουν ελάχιστη κατανόηση για τον τρόπο µε τον οποίο οι άλλοι κάνουν χρήση και εκµεταλλεύονται τα δεδοµένα τους, εποµένως δεν συνειδητοποιούν το βαθµό στον οποίο υπονοµεύουν τα δικά τους δικαιώµατα και ευκαιρίες όταν υπογράφουν αδιαφανείς συµφωνίες µε εταιρείες που τους δίνουν εξαιρετικό περιθώριο για τη χρήση των δεδοµένων που παράγουν. Ενώ τα δυνητικά οφέλη λοιπόν της γεωργίας ακριβείας µοιάζουν ξεκάθαρα, ακόµα και αν δεν µπορούν ακόµα να ποσοτικοποιηθούν, υπάρχουν κίνδυνοι, που αν δεν αντιµετωπιστούν επαρκώς, απειλούν να υπονοµεύσουν τις υποσχέσεις που αφήνουν οι υψηλές τεχνολογίες οδηγούµενες από τα δεδοµένα στην αλυσίδα τροφίµων, καταλήγει η σχετική έρευνα.
Η ψηφιοποίηση ενδέχεται να επεκτείνει την περιθωριοποίηση
Μια άλλη µορφή αρνητικής εξωτερικότητας που µπορεί να προκύψει από την εφαρµογή σε µεγάλη κλίµακα ψηφιακών τεχνολογιών στην αλυσίδα των γεωργικών προϊόντων όπως σηµειώνουν οι ερευνητές του ιδρύµατος Barilla, είναι η απώλεια της απασχόλησης, ιδίως της εργασίας χαµηλής ειδίκευσης. Η εικόνα, ωστόσο, δεν είναι µαύρη και άσπρη. Η ιστορία της µηχανοποίησης στη γεωργία περιλαµβάνει ορισµένα θετικά παραδείγµατα θέσεων εργασίας που δηµιουργούνται στον τοµέα της µεταποίησης και των υπηρεσιών. Ωστόσο, ο ρυθµός και η έκταση της αυτοµατοποίησης και η έλλειψη επαρκών δεξιοτήτων είναι πιθανό να δηµιουργήσουν εντάσεις στην αγορά εργασίας τα προσεχή έτη και να ενισχύσουν τη µετάβαση από την ένταση εργασίας στην ένταση κεφαλαίου. Για παράδειγµα, αναλυτές υπογραµµίζουν τρεις βασικές εντάσεις: αύξηση του κόστους γης, ανάπτυξη µιας διακλαδισµένης αγοράς εργασίας υψηλής ειδίκευσης / χαµηλής εξειδίκευσης και ζητήµατα σχετικά µε τον έλεγχο των ψηφιακών δεδοµένων. Τονίζουν ότι «ο σηµερινός ενθουσιασµός για την ψηφιακή γεωργία δεν πρέπει να µας τυφλώνει ως προς τους τρόπους που η νέες τεχνολογίες εντείνουν την εκµετάλλευση και εµβαθύνουν τόσο την εργασιακή όσο και τη χωρική περιθωριοποίηση».
Οι αγρότες όλο το ρίσκο, οι εταιρείες δεδοµένων τα πολλά οφέλη
Μια άλλη πρόκληση που ενδέχεται να χρειαστεί να αντιµετωπίσουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προκειµένου να διασφαλιστεί ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες παράγουν βιώσιµα οφέλη είναι η συγκέντρωση της αγοράς. Οι τεχνολογικές λύσεις στη γεωργία από τη φύση τους απαιτούν µεγάλη ένταση κεφαλαίων µπορεί να οδηγήσουν σε άνοδο των οικονοµιών κλίµακας, ιδίως στη συγκέντρωση δεδοµένων. Αναλυτές παρατηρούν ότι οι τεχνολογίες παραγωγής δεδοµένων όπως τα «έξυπνα» τρακτέρ απαιτούν ένα σύστηµα διαχείρισης δεδοµένων για τη µετατροπή τους σε χρήσιµα αποτελέσµατα για τους αγρότες. Η άνοδος των πλατφόρµων διαχείρισης γεωργικών δεδοµένων, υποδηλώνει ότι «ενώ οι αγρότες εξακολουθούν να κατέχουν τα αγροτεµάχια, ουσιαστικά ενοικιάζουν τα δεδοµένα τους». Παρατηρούν ότι «οι αγρότες και οι εργαζόµενοι στον αγροτικό τοµέα συνεχίζουν να φέρουν τους σηµαντικούς κινδύνους του επαγγέλµατος, ενώ τα κεφαλαιακά κέρδη της ψηφιοποίησης εξάγονται σε µεγάλο βαθµό από εταιρείες διαχείρισης δεδοµένων».
Εν τω µεταξύ, οι µεγαλύτεροι αγρότες, ειδικότερα, σηµείωσαν την µόχλευση που παρέχουν τα δεδοµένα αγοράς και µετεωρολογικών δεδοµένων σε πραγµατικό χρόνο για τις διαπραγµατεύσεις τους στα σιτηρά, αφήνοντας τις «υπερ-µεγάλες εκµεταλλεύσεις» πιο ενδυναµωµένες από ποτέ. Σε αυτό το πλαίσιο, η µελλοντική έρευνα θα µπορούσε να εξετάσει τις πιθανές συνέπειες αυτών των αλλαγών στην εξουσία για περιθωριοποιηµένους συντελεστές στο σύστηµα.
