Από έναν εφ’ όλης της ύλης διάλογο µε στελέχη του ΣΠΕΛ, προκύπτει πως θα ήταν λάθος µια συνολική απόσυρση της λεγόµενης Πράσινης Συµφωνίας. Φυσικά, µε την προϋπόθεση ότι η προσπάθεια µετασχηµατισµού της θα φέρει στο τραπέζι κίνητρα αντί περιορισµών. «Είναι µια χρυσή ευκαιρία οι Βρυξέλλες να στρέψουν το ενδιαφέρον των αγροτών σε λύσεις που ήδη προσφέρει η αγορά» λένε. Αύξηση των κονδυλίων και αύξηση του ορίου στον χρόνο εφαρµογής της µετάβασης θα πρέπει να αποτελέσουν το νερό στο κρασί που καλείται να βάλει η Ε.Ε για να κάµψει τις αντιστάσεις των αγροτών.
Ξεφυλλίστε και κατεβάστε σε υψηλή ανάλυση το Fertilizer Management 2024
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµα της δράσης 6, που πριµοδοτεί την αξιοποίηση παρεµποδισµένων προϊόντων θρέψης και βιοδιεγερτών, η οποία στάθηκε αφορµή ώστε οι πωλήσεις των εταιρειών του κλάδου να διαµορφωθούν το 2023 σε µια αναλογία 80-20, δηλαδή το 80% των πωλήσεων αφορούσε σε λιπάσµατα νέας τεχνολογίας και το 20% σε συµβατικά. Θα µπορούσαν επίσης οι Βρυξέλλες να διευκολύνουν το Μέτρο παρέχοντας τη δυνατότητα µεταφοράς κονδυλίων µεταξύ των δράσεων, ώστε µέτρα eco-schemes που δεν µπορούν να απορροφήσουν τα κατανεµηµένα κονδύλια, να δώσουν «περιθώρια» σε πιο δηµοφιλείς ενέργειες.
Γιάννης Bεβελάκης, γενικός γραμματέας του ΣΠΕΛ
Είναι κάτι για το οποίο ο κλάδος πιέζει, αφού µε δεδοµένο και το «ανάγλυφο» της ελληνικής αγροτικής παραγωγής και συγκεκριµένα µε την παρουσία αρκετών υψηλής προσόδου καλλιεργειών, τέτοιες ενέργειες έχουν έναν σηµαντικό αντίκτυπο στην αγορά, ενώ βάζουν στο επίκεντρο και τον αγρότη, υπό το νέο πρόσταγµα «No Farmer – No Food» που εδραιώθηκε τους τελευταίους µήνες.
Ως προς το κανονιστικό πλαίσιο κυκλοφορίας των λιπασµάτων, το αίτηµα του κλάδου για απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης έχει φτάσει στα αυτιά του υπουργείου και ο ΣΠΕΛ βρίσκεται κοντά στο να επιτύχει το πάγιο αίτηµά του περί ενός εθνικού κανονιστικού πλαισίου που θα είναι περιεκτικό, συγκεντρωτικό, λειτουργικό και απλό.
Ως προς το χρόνιο ζήτηµα υπολίπανσης που εµφανίζει η εγχώρια αγροτική παραγωγή, ο ΣΠΕΛ εκτιµά πως έπειτα από µια χρονιά ραγδαίας µείωσης της χρήσης προϊόντων θρέψης, φαίνεται πως πλέον η ζήτηση επιστρέφει, ωστόσο υπάρχει ακόµα απόσταση από τα ιδανικά µεγέθη. Ως προς ζητήµατα αγοράς, φαίνεται πως αυτή έχει εισέλθει σε µια περίοδο κανονικότητας, µε τις τιµές να βρίσκονται εντός ενός φυσιολογικού εύρους. Παράλληλα και η ζήτηση, µε αιχµή την καλλιέργεια της ελιάς, δείχνει να ανακάµπτει.
Αριστερά ο Νίκος Κουτσούγερας, επί σειρά ετών πρόεδρος και τακτικό μέλος, και στα δεξιά ο συνεργάτης του Fertilizer Management Πέτρος Γκόγκος
Με 80% νέας τεχνολογίας και 20% συµβατικά λιπάσµατα
Πώς λειτούργησε η δράση 6 των eco-schemes που επιδοτεί τη χρήση λιπασµάτων νέας τεχνολογίας και βιοδιεγερτών και πώς αυτή επηρέασε το µερίδιο αγοράς τους;
Είχαµε εντυπωσιακή συµµετοχή στη δράση 6 η οποία ήταν τριπλάσια από ό,τι είχε προβλεφθεί. Εταιρεία µέλος του ΣΠΕΛ, εκεί που είχε µία αναλογία πωλήσεων 50-50, δηλαδή 50% παρεµποδισµένα και 50% απλά λιπάσµατα, µε την εφαρµογή της δράσης 6 η αναλογία πήγε 80% παρεµποδισµένα και 20% απλά. Αυτό επιβεβαιώθηκε και σε σχετική ηµερίδα που διοργανώσαµε όπου ανεξάρτητοι γεωπόνοι ανέφεραν πως το 85% βλέπει ότι αυξήθηκε η χρήση αυτών των προϊόντων σε σχέση µε το 2022. Αλλά αυτό που επίσης νοµίζω πρέπει να τονιστεί είναι ότι πολύ µεγάλο µέρος των αγροτών αγκαλιάστηκε µε αυτό το µέτρο.
Αριστερά Γιώργος Κοντονής, συνεργάτης του Fertilizer Management και ο αντιπρόεδρος του ΣΠΕΛ, Κωνσταντίνος Ωραιόπουλος
Αυτό δηµιουργεί και µία ανάγκη να υπάρξει δυνατότητα µεταφοράς κονδυλίων. Αλλιώς, κάποιες δράσεις θα µείνουν αναξιοποίητες ενώ κάποιες άλλες, που έχουν µεγάλη συµµετοχή, ίσως να µην έχουν την απόδοση που πρέπει.
Ποιος είναι λοιπόν ο λόγος της µαζικότητας;
Ο κύριος λόγος είναι πως είναι η πρώτη φορά που µια φιλοπεριβαλλοντική πολιτική της Ευρώπης δεν συνδέθηκε µε µείωση ποσοτήτων εισροών και υποχρεώσεων αλλά µε χρήση τεχνολογιών. Αυτό είναι το µεγαλύτερο κέρδος από τα eco-schemes. Καλό θα ήταν λοιπόν και η επίσηµη πολιτεία να το έχει αυτό σαν στρατηγική για το πώς θα µπορούσε να υπηρετηθεί η πιο πράσινη γεωργία, µε το λιγότερο αρνητικό αποτύπωµα όσον αφορά τον παραγωγό. Πολύ περισσότερο όταν στην Ελλάδα η χρήση λιπασµάτων δεν είναι τέτοια που να εξασφαλίζεται η γονιµότητα σε υψηλά επίπεδα. Θα ήταν εγκληµατικό, ενώ είµαστε σε µια περίοδο δεκαπενταετίας τουλάχιστον όπου γίνονται υπολιπάνσεις, να µειωθούν περισσότερο.
Με τη συζήτηση για δοµικές αλλαγές στην ΚΑΠ να έχει ξεκινήσει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, προς τα πού πιστεύετε ότι κινείται η αναδιαµόρφωση του κοινοτικού πλαισίου;
Πάει να γίνει µια µετατόπιση του σχεδιασµού µε βάση τις συνθήκες που επικρατούν στη Ν. Ευρώπη. Και αυτό γιατί, ειδικά εκεί σε µικρούς παραγωγούς και σε µικρές αγροτικές µονάδες εµφανίζει µια δυσλειτουργία και αχρείαστη γραφειοκρατία. Ειδικά στην Ελλάδα έχει σηµασία να διατηρηθούν αυτές οι µορφές εκµετάλλευσης. Είναι συνδεδεµένες µε κοινωνικά στοιχεία και ιστορικά στοιχεία και πρέπει να παραµείνουν. Αλλιώς δεν θα είναι βιώσιµες. Μας έχει ζητηθεί από το υπουργείο η συµβολή µας στην τροποποίηση της ΚΑΠ, και µας έχει αποσταλεί ένα έντυπο µε τα σηµεία που είναι υπό εξέταση. Σίγουρα το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι τα ποσά τα οποία έχουν κατανεµηθεί στις δράσεις να αναθεωρηθούν. Πάντως, εκτιµάµε πως από το 2025 η κατάσταση θα ισορροπήσει. Είµαστε σε µια συγκυρία που είναι χρυσή ευκαιρία η γραφειοκρατία των Βρυξελλών να βάλει πολύ νερό στο κρασί της.
Γενική δ/ντρια του ΣΠΕΛ, Φωτεινή Γιαννακοπούλου
Αναφορικά µε το χρόνιο ζήτηµα της υπολίπανσης, πώς βλέπετε να κινείται η αγορά φέτος και πώς έκλεισε το 2023;
Αυτό είναι ένα ζήτηµα πολυπαραγωγικό. Από το 2020 είχαµε την µία κρίση µετά την άλλη- κορονοϊός, ενεργειακό, πόλεµος-, εκτόξευσαν τις τιµές και όπως γνωρίζετε το λίπασµα είναι το πρώτο που θα κόψει ο παραγωγός, οπότε δεν είναι εύκολο να βγάλουµε ασφαλή συµπεράσµατα. Σαν τάση όµως µπορούµε να πούµε πως διανύουµε µία καλύτερη περίοδο, η αγορά σιγά-σιγά πάει να βρει ένα ρυθµό, χωρίς όµως να µπορεί να πιάσει τα παλιά νούµερα. Το 2023, οι καταναλώσεις που θα µετρήσουµε θα είναι αρκετά χαµηλές, λόγω της κατάρρευσης της ζήτησης, ένα φαινόµενο που παρατηρήθηκε παγκοσµίως. Αντιθέτως, στην ελαιοκαλλιέργεια παρατηρήσαµε αύξηση της ζήτησης, γιατί είχε τιµή.
Πώς επηρεάζει η αύξηση της ζήτησης για προϊόντα νέας τεχνολογίας την εµπορική πολιτική και τα logistics των εταιρειών;
Είπαµε ότι η αναλογία είναι 80% νέων τεχνολογιών λιπασµάτων και 20% απλών. Αυτό δηµιουργεί προβλήµατα στις βιοµηχανίες παραγωγής και στα logistics. Η παρεµπόδιση είναι ακόµα ένα στάδιο παραγωγής. Αυτό φάνηκε στη φετινή κατανάλωση του πρώτου διµήνου µε καθυστερήσεις παραδόσεων. Όλο αυτό φέρνει πίσω την παραγωγή και είναι ένα ζήτηµα που πρέπει να λυθεί, δηλαδή να βρει τρόπο να διαχειριστεί αυτή τη ζήτηση ο παραγωγικός τοµέας. Τα µέλη του ΣΠΕΛ προσπαθούν να βρουν λύσεις και πιστεύουµε πως τα επόµενα 2-3 χρόνια θα οµαλοποιηθεί η κατάσταση.
Γι’ αυτό και η προσαρµογή στις καινούργιες αυτές ας πούµε φιλοπεριβαλλοντικές πολιτικές της ΕΕ έχουν ορίζοντα δεκαετίας, δεν γίνονται από τη µία µέρα στην άλλη. Αυτές οι πολιτικές όµως της ΕΕ, που δηµιουργούν προβλήµατα στις εταιρείες, τις οδηγούν να στέλνουν τα προϊόντα τους αλλού, όπως για παράδειγµα τη Βραζιλία. Εκεί είναι υψηλές οι τιµές, η νοµοθεσία είναι πιο εύκολη. Θα λέγαµε λοιπόν πως βρισκόµαστε σε µία περίοδο αναδιαµόρφωσης της αγοράς, της εταιρικής και εµπορικής πολιτικής των εταιρειών στην Ελλάδα τουλάχιστον. Θα πρέπει να προσαρµόσουµε και τα προϊόντα µας και τις διαδικασίες παραγωγής στις τάσεις αυτές.
Ο πρόεδρος του ΣΠΕΛ, Δημήτρης Ρουσσέας
Αυτά όλα έχουν και µία οικονοµικότητα. ∆ηλαδή θα πρέπει να γίνονται και µε όρους βιώσιµους για τις επιχειρήσεις αλλά και για τους παραγωγούς που θα πρέπει να επενδύσουν σε προϊόντα µεγαλύτερης αξίας και γι’ αυτό απαιτείται και κάποια πολιτική στήριξης όπως έγινε µε τη δράση 6. Φαίνεται πάντως πως οι χώρες µε καλλιέργειες αξίας και αυστηρότερη περιβαλλοντική νοµοθεσία να οδηγούν αυτήν την τάση. ∆εν σηµαίνει ότι όλα τα λιπάσµατα που θα εφαρµόζονται θα είναι specialty χρειάζονται και τα απλά, δεν είναι «άσπρο-µαύρο».
Πώς βλέπετε λοιπόν να αναπροσαρµόζεται αυτή η πράσινη αρχιτεκτονική;
Όταν προέκυψε αυτή η πολιτική δεν είχαµε τον πόλεµο στην Ουκρανία. Το τελευταίο διάστηµα η συζήτηση από το ποιοτικό και ασφαλές τρόφιµο, πάει στη λεγόµενη επισιτιστική επάρκεια, κάτι που δεν είχε λάβει υπόψη της η πράσινη αρχιτεκτονική της ΕΕ. Άρα λοιπόν θα πρέπει συνολικά η ΕΕ να αναστοχαστεί και να επανασχεδιάσει την πολιτική της µε τα νέα δεδοµένα. Θεωρούµε λοιπόν πως δεν «ραγίζει» η πράσινη πολιτική αλλά αναπροσαρµόζεται.
Επί υπουργίας Βορίδη για παράδειγµα είχαµε κάνει µία συζήτηση, στην οποία µας είχε αναφέρει ο υπουργός πως αυτές οι πολιτικές έχουν πολύ µεγάλο χρόνο για την εφαρµογή τους και θα περάσουν από πολλά κύµατα. Και εκείνος αντιλήφθηκε ότι δεν είναι τόσο εύκολο να πας από το άσπρο στο µαύρο χωρίς να γίνουν αναπροσαρµογές, που τελικά θα σε πάνε στο… γκρι. Οι Ευρωπαίοι λοιπόν που θεωρούσαν δεδοµένο το φαγητό και τώρα βλέπουν ότι έχει ένα πολύ µεγάλο κόστος, ζητάνε διαφορετική φιλοσοφία. ∆εν χρειαζόµαστε τόσο αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια και πρέπει να τα προσαρµόσουµε στο κόστος ζωής µας. ∆εν λέµε ότι πρέπει να εγκαταλειφθεί η πράσινη προσέγγιση, αλλά να αναπροσαρµοστεί. Και να γίνει σαφές ότι αυτό θα κοστίσει και πως πρέπει να πληρωθεί, είτε είναι µέσω επιδοτήσεων είτε µέσω άλλων πολιτικών. Αλλά µόνο µε ευχές δεν γίνεται.
Κάτι παραπάπνω από commodity πλέον το λίπασμα
Έχουµε συνέχεια παραγωγή νέων τεχνολογιών που είναι αναγκαστικές πια της κατεύθυνσης που δίνει η ΕΕ. Αυτές ωθούν τις βιοµηχανίες λιπασµάτων να βρίσκουν λύσεις ώστε να τις κάνουν διαθέσιµες στους παραγωγούς, για να είναι πάντα µέσα στα όρια που θέτει η ΕΕ. Αυτά θα τα δούµε στο µέλλον, για παράδειγµα την παραγωγή αµµωνίας µε διαφορετικούς τρόπους πιο φιλοπεριβαλλοντικούς. Παρατηρούµε παράλληλα, µεγάλη αύξηση στην αγορά βιοδιεγερτών. Επίσης βλέπουµε πως υιοθετούνται πολύ οι συνδυασµένες λύσεις, όπως είναι τα οργανικά λιπάσµατα. Αυτό είναι µία τάση που ειδικά στην Ευρώπη αρχίζει και συζητείται όλο και παραπάνω. Στα πλαίσια της κυκλικής οικονοµίας τα οργανο-ανόργανα σίγουρα θα πάρουν µεγαλύτερη θέση ή τα οργανικά από αυτήν που είχαν στο παρελθόν.
Κοντά σε νέο εθνικό κανονισμό για την αδειοδότηση
Αυτή τη στιγµή, για κάθε καινούριο τύπο που παράγεις και θέλεις να τον εγγράψεις σαν κατηγορία Εθνικό Λίπασµα ή Νέου Τύπου, απαιτείται η συγκέντρωση φακέλου και αξιολόγηση από την Τεχνική Γνωµοδοτική Επιτροπή Λιπασµάτων (ΤΕΓΕΛ). Έχουν συγκεντρωθεί λοιπόν χιλιάδες φάκελοι. Μιλάµε για ένα τερατούργηµα, ένα µείγµα γραφειοκρατίας, άγνοιας, φόβου το οποίο και πρέπει να αντιµετωπιστεί. Για να καταλάβετε ένα απλό παράδειγµα. Έχω ένα λίπασµα 10-10-10 το οποίο είµαι αδειοδοτηµένος, και θέλω να το κάνω αυτό 12-8-6 µε την ίδια ποσότητα και ποιότητα του οργανικού, που υποτίθεται το οργανικό είναι αυτό που το διαφοροποιεί στη σχέση µε το άλλο. Αυτή τη στιγµή υποχρεούµαστε να καταθέτουµε φάκελο από την αρχή. ∆ηµιουργείται λοιπόν ένα τεχνητό «µποτιλιάρισµα» το οποίο δεν βολεύει κανέναν. Ούτε είναι δουλειά της ΤΕΓΕΛ να ασχολείται µε αυτά τα πράγµατα. Η ΤΕΓΕΛ θα πρέπει να ασχολείται µε την πραγµατική καινοτοµία. ∆ηλαδή να φέρει κάποιος έναν νέο παρεµποδιστή ο οποίος πρέπει να αξιολογηθεί. Αποτελεί λοιπόν πάγιο αίτηµα του κλάδου για το οποίο παλεύει πάνω από 10 χρόνια, να αλλάξει αυτή η διαδικασία και φαίνεται πως οδεύουµε σε λύση να σχηµατιστεί ένα εθνικό κανονιστικό πλαίσιο περιεκτικό, συγκεντρωτικό, λειτουργικό και απλό. Όχι απλοϊκό.
