Αν, όµως, η 4η Βιοµηχανική Επανάσταση είναι η αναγκαία συνθήκη για την αναγέννηση του αγροτικού τοµέα, η επαρκής οργάνωση των αγροτικών ασφαλίσεων αποτελεί την ικανή συνθήκη, διότι µόνο µέσω της ασφάλισης θα µειωθεί σηµαντικά η ετήσια µεταβλητότητα των εισοδηµάτων των αγροτών.
Η ποικιλία των εθνικών συστηµάτων οργάνωσης των αγροτικών ασφαλίσεων κυµαίνεται από τις περιπτώσεις των κρατικών µονοπωλιακών ασφαλιστικών οργανισµών µέχρι τις διάφορες µορφές Συµπράξεων ∆ηµόσιου - Ιδιωτικού Τοµέα (Σ∆ΙΤ). Κρατικούς µονοπωλιακούς οργανισµούς διαθέτουν οι εξής χώρες: Καναδάς, Ελλάδα, Κύπρος, Ινδία και Ιράν. Στις περιπτώσεις αυτές ουσιαστικός ασφαλιστής και αντασφαλιστής είναι το κράτος. |
Πλήρως ελεύθερη οργάνωση των αγροτικών ασφαλίσεων διαθέτουν οι εξής χώρες: Αργεντινή, Νότια Αφρική, Αυστραλία, Γερµανία, Ολλανδία, Σουηδία και Νέα Ζηλανδία. Στις περιπτώσεις αυτές οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες λειτουργούν χωρίς περιορισµούς στην αξιολόγηση και τιµολόγηση των κινδύνων και αντασφαλίζονται στη διεθνή αγορά.
Επίσης, υπάρχουν τρεις κατηγορίες Σ∆ΙΤ.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι χώρες που έχουν οργανώσει συνασφαλιστικά σχήµατα στα οποία τον κύριο λόγο έχει συνήθως ένας κρατικός ασφαλιστικός οργανισµός και συµµετέχουν ελεύθερα όσες ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες το επιθυµούν. Τα ασφαλιστήρια και η τιµολόγηση των κινδύνων είναι ενιαία. Το κράτος επιδοτεί το µεγαλύτερο µέρος του ασφαλίστρου. Τέτοια σχήµατα διαθέτουν η Ισπανία, η Τουρκία και η Κίνα. Η δεύτερη κατηγορία Σ∆ΙΤ έχει αναπτυχθεί στις ΗΠΑ και την Πορτογαλία, όπου οι ασφαλιστικές εταιρείες ανταγωνίζονται ελεύθερα µεταξύ τους, αλλά τα ασφαλιστήρια και τα ασφάλιστρα ελέγχονται από το κράτος. Η επιδότηση του ασφαλίστρου προϋποθέτει ότι η ασφαλιστική εταιρεία δεν κάνει διάκριση (risk selection) των κινδύνων. |
Η τρίτη κατηγορία Σ∆ΙΤ βασίζεται σε ευέλικτη συνεργασία του κράτους µε τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες έχουν την ευχέρεια να επιλέγουν τους κινδύνους χωρίς περιορισµούς και να ορίζουν τα ασφάλιστρα. Το κράτος διατηρεί το δικαίωµα να εγκρίνει την επιδότηση των ασφαλίστρων. Τέτοια σχήµατα έχουν οργανωθεί στις εξής χώρες: Βραζιλία, Χιλή, Γαλλία, Ιταλία, Πολωνία, Ρωσία και Μεξικό.
Η διεθνής εµπειρία έχει αποδείξει ότι τα µονοπωλιακά κρατικά συστήµατα αγροτικών ασφαλίσεων (όπως ο ΕΛΓΑ) που αναπτύχθηκαν τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 απέτυχαν. Τα επιτυχηµένα παραδείγµατα των Σ∆ΙΤ, τα οποία δηµιουργήθηκαν σε πολλές χώρες µετά τη δεκαετία του ’90 αποτελούν τη βάση για τον επανασχεδιασµό των σύγχρονων συστηµάτων αγροτικών ασφαλίσεων.
Το µοντέλο που προτείνεται για την Ελλάδα βασίζεται στο σχήµα Σ∆ΙΤ της Ισπανίας, στο οποίο συµπράττουν η κυβέρνηση, οι αγροτικοί συνεταιρισµοί και οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Ο κρατικός οργανισµός αγροτικών ασφαλίσεων ENESA συντονίζει εκ µέρους της κυβέρνησης το συνολικό σχήµα Σ∆ΙΤ, στο οποίο συµµετέχουν προαιρετικά περίπου 20 ασφαλιστικές εταιρείες. Η ασφάλιση είναι προαιρετική, ενώ υπάρχει ενιαίο ασφαλιστήριο για όλους τους τύπους ασφαλίσεων και για όλους τους κινδύνους. Τα κίνητρα για ασφάλιση ενισχύονται µέσω των σηµαντικών επιδοτήσεων των ασφαλίστρων από την κεντρική κυβέρνηση και τις περιφέρειες, που κυµαίνονται µεταξύ 40% και 55% των συνολικών ασφαλίστρων. Αντασφάλιση προσφέρεται από τον κρατικό αντασφαλιστικό οργανισµό CCS.
Στην Ελλάδα οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες διαθέτουν τόσο την εξειδικευµένη τεχνογνωσία για την οργάνωση και διαχείριση των κινδύνων όσο και τα δίκτυα πωλήσεων για την επέκταση των ασφαλίσεων σε µεγαλύτερα τµήµατα του αγροτικού πληθυσµού, αλλά δεν θα προχωρούσαν στην ασφάλιση αγροτικών κινδύνων χωρίς τη συνεργασία µε το κράτος. Η σύµπραξη αυτή θα πρέπει να βασίζεται στη συνεργασία του ΕΛΓΑ µε την κοινοπραξία των ασφαλιστικών εταιρειών που επιθυµούν να συµµετάσχουν στις αγροτικές ασφαλίσεις. |
Τα ασφαλιστικά προϊόντα πρέπει να σχεδιαστούν µε τέτοιον τρόπο που να καλύπτουν τις ανάγκες των µεγάλων, των µεσαίων και των οικογενειακών αγροτικών επιχειρήσεων.
Tα ασφάλιστρα πρέπει σε όλες τις περιπτώσεις να έχουν υπολογιστεί στην κατάλληλη αναλογιστική βάση και να αντιπροσωπεύουν τη σωστή αποτίµηση του κινδύνου. Τα αναλογιστικά ασφάλιστρα θα επιτρέψουν σε όλους -αγρότες, ασφαλιστές, κυβέρνηση- να συνειδητοποιήσουν τις πραγµατικές διαστάσεις των κινδύνων και την ένταση των ενδεχόµενων ζηµιών. Η κυβέρνηση χρειάζεται αυτή την πληροφόρηση για να σχεδιάσει τα προγράµµατα επιδοτήσεων των ασφαλίστρων. Ο σχεδιασµός των επιδοµάτων πρέπει να έχει πολύ συγκεκριµένους στόχους και να εκτελείται µε προσοχή, ούτως ώστε να µην καταλήγει σε αδικαιολόγητες µεταβιβάσεις εισοδηµάτων µεταξύ των ασφαλισµένων. Επιπλέον, η ευρύτερη συνειδητοποίηση των ενδεχόµενων ζηµιών θα οδηγήσει στην υιοθέτηση των κατάλληλων δράσεων περιορισµού των ζηµιών (mitigation) από τους ιδιώτες και την Πολιτεία.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες που θα συµµετέχουν στην κοινοπραξία θα είναι υπεύθυνες για τους κινδύνους που έχουν αναλάβει, ενώ θα πρέπει να αναζητούν αντασφαλιστικές καλύψεις για τις υπερβάλλουσες ζηµίες. Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει αντασφαλιστική κάλυψη ή είναι πολύ ακριβή, η κυβέρνηση πρέπει να αναλαµβάνει τον ρόλο του αντασφαλιστή.
Ο ΕΛΓΑ πρέπει να µετατραπεί σε έναν από τους πιο σύγχρονους οργανισµούς αγροτικών ασφαλίσεων στην Ευρώπη. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή αναδόµηση και ανασυγκρότηση του ΕΛΓΑ αποτελεί η αποπολιτικοποίηση του οργανισµού. Χωρίς να δεσµεύεται πλήρως από τις διατάξεις περί Solvency II, ο ΕΛΓΑ θα είναι υποχρεωµένος να λειτουργεί σαν (κρατικής ιδιοκτησίας) ασφαλιστική εταιρεία ούτως ώστε να έχει τη δυνατότητα σχηµατισµού Equalization Reserve.
