Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), τα τρέχοντα συστήματα αγροδιατροφής σε 154 χώρες συνεπάγονται τεράστιο κρυφό κόστος για την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον και την κοινωνία. Το κόστος αυτό ισοδυναμεί με τουλάχιστον 10 τρισ. δολάρια ετησίως και αντιπροσωπεύει σχεδόν το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Σε ποσοστά μεγαλύτερα του 70% ανέρχεται το κόστος που οφείλεται σε ανθυγιεινές δίαιτες που περιλαμβάνουν υψηλή περιεκτικότητα σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, λίπη και σάκχαρα και οδηγούν με τη σειρά τους σε φαινόμενα παχυσαρκίας και μείωση στην εργασιακή παραγωγικότητα, σύμφωνα με την έκδοση του 2023 του The State of Food and Agriculture (SOFA). Τέτοιες απώλειες μάλιστα είναι ιδιαίτερα μεγάλες σε χώρες υψηλού εισοδήματος.
Το ένα πέμπτο του συνολικού κόστους σχετίζεται με το περιβάλλον, ειδικότερα από εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και αζώτου, αλλαγή χρήσης γης και νερού. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει όλες τις χώρες και πιθανώς υποτιμάται λόγω περιορισμών δεδομένων.
Οι χώρες χαμηλού εισοδήματος πλήττονται αναλογικά περισσότερο από το κρυφό κόστος των συστημάτων αγροδιατροφής, που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τέταρτο του ΑΕΠ τους, σε αντίθεση με λιγότερο από 12% στις χώρες μεσαίου εισοδήματος και λιγότερο από 8% στις χώρες υψηλού εισοδήματος. Σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, το κρυφό κόστος είναι ύψιστης σημασίας και σχετίζεται άμεσα με τη φτώχεια και τον υποσιτισμό.
Η έκθεση του FAO κάνει λόγο για πιο τακτική και λεπτομερή ανάλυση από τις κυβερνήσεις και τον ιδιωτικό τομέα περί κρυφού ή «αληθινού» κόστους των συστημάτων αγροδιατροφής μέσω υπολογισμού του πραγματικού κόστους, ακολουθούμενη από ενέργειες για τον μετριασμό αυτών των βλαβών. Αντίστοιχες προσπάθειες έχουν γίνει για τη μέτρηση του συνολικού κρυφού κόστους με αποτελέσματα παρόμοια με αυτά των εκτιμήσεων του FAO. Η νέα έκθεση του FAO, ωστόσο, είναι η πρώτη που αναλύει αυτές τις δαπάνες σε εθνικό επίπεδο και διασφαλίζει στοιχεία συγκρίσιμα τόσο μεταξύ των κατηγοριών κόστους όσο και μεταξύ των χωρών.
Για πρώτη φορά, ο FAO θα αφιερώσει δύο διαδοχικές εκδόσεις του The State of Food and Agriculture που θα αναφέρονται στο ίδιο θέμα. Η φετινή έκθεση παρουσιάζει αρχικές εκτιμήσεις, ενώ η επόμενη χρονιά θα επικεντρωθεί σε εις βάθος στοχευμένες αξιολογήσεις για τον εντοπισμό των καλύτερων τρόπων μετριασμού τους. Οι κυβερνήσεις μπορούν να τραβήξουν διαφορετικούς μοχλούς για να προσαρμόσουν τα συστήματα αγροδιατροφής και να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα συνολικά. Μεταξύ αυτών είναι οι φόροι, οι επιδοτήσεις, η νομοθεσία και οι ρυθμίσεις.
«Μπροστά στις κλιμακούμενες παγκόσμιες προκλήσεις: διαθεσιμότητα τροφίμων, προσβασιμότητα τροφίμων, προσιτή τιμή τροφίμων, κλιματική κρίση, απώλεια βιοποικιλότητας, οικονομική επιβράδυνση και ύφεση, επιδείνωση της φτώχειας και άλλες επικαλυπτόμενες κρίσεις, το μέλλον των συστημάτων αγροδιατροφής μας εξαρτάται από την προθυμία μας να εκτιμήσουμε όλους τους παραγωγούς τροφίμων, μεγάλους ή μικρούς, να αναγνωρίσουμε αυτό το πραγματικό κόστος και να κατανοήσουμε πώς συνεισφέρουμε όλοι σε αυτά και ποιες ενέργειες πρέπει να λάβουμε. Ελπίζω ότι αυτή η έκθεση θα χρησιμεύσει ως έκκληση για δράση για όλους τους εταίρους – από τους φορείς χάραξης πολιτικής και τους παράγοντες του ιδιωτικού τομέα έως τους ερευνητές και τους καταναλωτές – και θα εμπνεύσει μια συλλογική δέσμευση να μεταμορφώσουμε τα γεωργικά μας συστήματα για τη βελτίωση όλων», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του FAO QU Dongyu.
Η έκθεση προτρέπει τις κυβερνήσεις να χρησιμοποιήσουν την πραγματική λογιστική κόστους για να μεταμορφώσουν τα συστήματα αγροδιατροφής για να αντιμετωπίσουν την κλιματική κρίση, τη φτώχεια, την ανισότητα και την επισιτιστική ασφάλεια. Σημειώνει ότι θα χρειαστούν καινοτομίες στην έρευνα και τα δεδομένα, καθώς και επενδύσεις στη συλλογή δεδομένων και τη δημιουργία ικανοτήτων για την κλιμάκωση της εφαρμογής της πραγματικής λογιστικής κόστους, ώστε να μπορεί να συμβάλλει στη λήψη αποφάσεων με διαφανή και συνεπή τρόπο.
