Πόσοι όµως είναι οι αγρότες και τι κερδίζουν επιχειρεί να περιγράψει ο διακεκριµένος αγροοικονοµολόγος Άλαν Μάθιους, από το Πανεπιστήµιο Τρίνιτι στο ∆ουβλίνο σε ένα αναλυτικό (πάνω από 3.000 λέξεις µε πινακογραφήµατα) άρθρο που φέρει τον τίτλο «Ποιο τρέφουν την Ευρώπη και πόσα κερδίζουν», αναζητώντας την απάντηση πίσω από τους συγκεντρωτικούς αριθµούς για να δει πως κατανέµονται τα εισοδήµατα στον αγροτικό τοµέα και στα 9 εκατοµµύρια εκµεταλλεύσεις διαφορετικοού οικονοµικού µεγέθους στην Ε.Ε (απογραφή 2020), βάσει της έκτασης, της τυπικής παραγωγής και του εργατικού δυναµικού. Αυτό που αρχικά διαπιστώνει είναι ότι οι µεταβλητές αυτές κατανέµονται µε πολύ… λοξό τρόπο στις 9 εκατοµµύρια εκµεταλλεύσεις:
- Το 53% εξ αυτών είχαν αξία παραγωγής (µετρούµενη σε οικονοµικό µέγεθος) µικρότερη από 4.000 ευρώ, παρόλο που αντιπροσώπευαν το ένα τέταρτο (23%) του γεωργικού εργατικού δυναµικού που µετατράπηκε σε ισοδύναµα πλήρους απασχόλησης. Η γεωργική παραγωγή σε αυτές τις εκµεταλλεύσεις παίζει αναµφίβολα σηµαντικό ρόλο στην παροχή τροφής για ιδιοκατανάλωση και ως συµπληρωµατική πηγή εισοδήµατος για 2 εκατοµµύρια οικογένειες. «Ωστόσο, αυτές οι εκµεταλλεύσεις συνεισφέρουν λιγότερο από το 2% της συνολικής παραγωγής της ΕΕ. Οι αναγνώστες µπορεί να διαφωνούν, αλλά δεν θα θεωρούσα αυτές τις εκµεταλλεύσεις ως σχετικές µε τη γεωργική πολιτική. Οι οικογένειες που παράγουν λιγότερο από 4.000 ευρώ ετησίως σε τυπική απόδοση δεν αναµένει κανείς να θεωρούνται επαγγελµατίες αγρότες.», λέει ο Μάθιους.
- Στο άλλο άκρο της κλίµακας, µόλις 295.000 εκµεταλλεύσεις έχουν τυπική απόδοση άνω των 250.000 ευρώ. Αποτελούν λίγο περισσότερο από το 3% όλων των εκµεταλλεύσεων, διαχειρίζονται το 35% της γεωργικής γης, αλλά αντιπροσωπεύουν το 59% τη παραγωγής στην ΕΕ ενώ αντιπροσωπεύουν µόλις το 19% του γεωργικού εργατικού δυναµικού.
- Το βασικό µήνυµα αυτής της ανάλυσης λέει ο Μάθιους είναι ότι οι εκµεταλλεύσεις στην ΕΕ είναι πολύ ετερογενείς. Αυτό περιπλέκει πολύ την προσπάθεια απάντησης στην ερώτηση που έθεσε η Πρόεδρος της Επιτροπής von der Leyen κατά την έναρξη του Στρατηγικού ∆ιαλόγου στις Ηµέρες Αγροδιατροφής της ΕΕ τον ∆εκέµβριο. Η Πρόεδρος της Επιτροπής έθεσε τέσσερις ερωτήσεις για τον Στρατηγικό ∆ιάλογο, εκ των οποίων η πρώτη ήταν «Πώς µπορούµε να δώσουµε στους αγρότες µας και στις αγροτικές κοινότητες στις οποίες ζουν µια καλύτερη προοπτική, συµπεριλαµβανοµένου ενός δίκαιου βιοτικού επιπέδου;». Με βάση την ανάλυση Μάθιους προκύπτουν, µεταξύ άλλων, τα εξής:
- Μια σηµαντική µειοψηφία αγροτών, σηµαντική µε την έννοια ότι παράγουν τον µεγαλύτερο όγκο των τροφίµων, έχει ήδη την δυνατότητα για να επιτύχει ένα δίκαιο βιοτικό επίπεδο. Αυτό αφήνει την πλειονότητα των λοιπών εκµεταλλεύσεων ανίκανη να παράσχει ένα αξιοπρεπές εισόδηµα.
- Το ερώτηµα για τον Στρατηγικό ∆ιάλογο είναι εάν η πολιτική πρέπει να αντιµετωπίσει τα εισοδηµατικά προβλήµατα σε αυτές τις εκµεταλλεύσεις και, εάν ναι, πώς. «Υπό τις συνήθεις συνθήκες της αγοράς, θα βλέπαµε αυτό το εισοδηµατικό πρόβληµα να αντιµετωπίζεται µέσω της εξόδου των µικρότερων εκµεταλλεύσεων και της ενοποίησης των γεωργικών εκµεταλλεύσεων. Πρόκειται για ένα σταθερό µοτίβο διαρθρωτικών αλλαγών στη γεωργία της ΕΕ που αναµένω να συνεχιστεί.».
- Πρέπει να διεξαχθεί µια σηµαντική συζήτηση σχετικά µε τη φύση αυτής της διαδικασίας ενοποίησης. Πολλοί φοβούνται την εµφάνιση αγροκτηµάτων εταιρικού τύπου που υποτίθεται ότι συνδέονται µε περισσότερες µεθόδους βιοµηχανικής παραγωγής.
- Πολλά από τα µέτρα που προτείνονται και έχουν σκοπό να βοηθήσουν τις εκµεταλλεύσεις που δεν έχουν την κλίµακα να αποκτήσουν ένα αξιοπρεπές εισόδηµα είναι απίθανο να είναι αποτελεσµατικά επειδή δεν αναγνωρίζουν την ετερογένεια των αγροτών.
- Τα σούπερ µάρκετ κατηγορούνται για συµπίεση των τιµών παραγωγού και υπάρχουν πολλές προτάσεις που, µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα απαιτούσαν οι αλυσίδες να πληρώσουν περισσότερα. Αλλά οι υψηλότερες τιµές θα αξίζουν πολύ περισσότερο για τις εκµεταλλεύσεις µεγέθους άνω των 250.000 ευρώ που παράγουν το µεγαλύτερο µέρος της τροφής µας σε σύγκριση µε αυτές κάτω των 25.000 ευρώ που αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήµισυ (52%) του αγροτικού δυναµικού.
