Αυτά που πλήττονται χειρότερα από την κλιματική αλλαγή είναι τα μικρά αγροκτήματα - εκείνα τα οποία εκτείνονται κάτω από δύο εκτάρια. Υπάρχουν περίπου 475 εκατομμύρια τέτοιες μικρές εκμεταλλεύσεις σε όλο τον κόσμο, που καλλιεργούν περί το 12% της καλλιεργήσιμης γης παγκοσμίως.
Ωστόσο, πολλές από αυτές τις μικρές εκμεταλλεύσεις χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο καινοτόμους τρόπους για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και την προσαρμογή τους στην αλλαγή του κλίματος. Είναι οι πραγματικά πρωτοπόροι στην έξυπνη γεωργία του κλίματος, χρησιμοποιώντας πρακτικές που διατηρούν την παραγωγικότητα ενώ μειώνουν τις εκπομπές ρύπων. Παρέχουν επίσης μια σειρά από άλλα οφέλη, όπως η καλύτερη διατροφή και η διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Βιώσιμες αλλά υγιείς αποδόσεις
Τον 20ο αιώνα, οι αγρότες αύξησαν τις αποδόσεις ενισχύοντας την παραγωγή, χρησιμοποιώντας περισσότερο νερό, γη, ενέργεια, συνθετικά φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Το μοντέλο αυτό τείνει να υποθέσουμε ότι δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν υψηλές αποδόσεις με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος. Τώρα καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για μια ψευδή επιλογή και ότι είναι δυνατή η βιώσιμη εντατικοποίηση - η παραγωγή υγιεινών αποδόσεων και υψηλότερων εισοδημάτων, ενώ παράλληλα οικοδομούνται οικοσυστήματα εντός και γύρω από το αγρόκτημα. Και φαίνεται σαν τα μικρά αγροκτήματα να δείχνουν το δρόμο για την υλοποίηση αυτής της αειφόρου εντατικοποίησης σε όλο τον κόσμο.
Υπάρχουν τρία βήματα προς την κατεύθυνση της βιώσιμης εντατικοποίησης. Αυτά είναι:
- η αυξημένη αποτελεσματικότητα (περισσότερο με λιγότερα),
- η υποκατάσταση (αντικατάσταση αναποτελεσματικών ή επιβλαβών προϊόντων) και
- ο επανασχεδιασμός (αλλάζοντας το σύνολο της εκμετάλλευσης ώστε να είναι πιο βιώσιμο).
Για παράδειγμα, τα φυτά ρυζιού τυπικά φυτεύονται κοντά σε πλημμυρισμένα φυτώρια. Μπορούν όμως να αναπτυχθούν και σε φυτώρια πλούσια σε θρεπτικά συστατικά που δεν πλημμυρίζουν - κάτι που εξοικονομεί περίπου το 40% του χρησιμοποιούμενου νερού σε σύγκριση με τις συμβατικές μεθόδους παραγωγής. Ωστόσο, το σύστημα συνιστά κάτι περισσότερο από την απλή αποδοτικότητα - στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν θεμελιώδη ανασχεδιασμό του όλου συστήματος.
Η υποκατάσταση περιλαμβάνει την αντικατάσταση λιγότερο αποδοτικών ή επιβλαβών εισροών, όπως τα συνθετικά φυτοφάρμακα, τα οποία μπορεί να είναι επιβλαβή για την άγρια πανίδα, με καλύτερες εναλλακτικές λύσεις. Μπορούν επίσης να αντικατασταθούν οι παλιές ποικιλίες καλλιεργειών με νέες που μπορούν να αντέξουν ξαφνικές αλλαγές ή που χρειάζονται λιγότερο νερό - σημαντικό για την κλιματική ανθεκτικότητα. Οι νέες ποικιλίες μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση των γεωργικών εκπομπών. Για παράδειγμα, τα φυτά με μεγαλύτερη ριζική μάζα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διάσπαση περίπου 50 έως 100 τόνων άνθρακα ανά εκτάριο.
Ριζικές προσεγγίσεις
Ο ριζικός επανασχεδιασμός των εκμεταλλεύσεων περιλαμβάνει τεχνικές όπως η γεωργία διατήρησης - πρακτικές που ελαχιστοποιούν τη διατάραξη της δομής και της βιοποικιλότητας του εδάφους. Η ολοκληρωμένη διαχείριση των επιβλαβών οργανισμών, περιλαμβάνει στρατηγικές αντιμετώπισης παρασίτων χωρίς να δημιουργούν κινδύνους για το περιβάλλον, καθώς και η γεωργία με τη χρήση δέντρων στη γεωργία, είναι εξίσου καλά παραδείγματα. Μια πρόσφατη έρευνα εκτιμά ότι περίπου 163 εκατομμύρια αγροκτήματα παγκοσμίως (29 τοις εκατό του συνολικού συνόλου) εφαρμόζουν κάποια μορφή επανασχεδιασμού.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτές οι μέθοδοι βοηθούν ήδη τις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις να επιτύχουν υγιείς αποδόσεις ενώ παράλληλα παρέχουν και άλλα οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης άνθρακα, με την παράλληλη χρήση λιγότερης ενέργειας και συνθετικών εισροών και ανθεκτικότητας στο κλίμα.
Ο επανασχεδιασμός της γεωργίας προσφέρει τις καλύτερες ευκαιρίες για την επίτευξη χαμηλότερης οικονομίας του άνθρακα, η οποία είναι ανθεκτική στο κλίμα στον 21ο αιώνα. Απαιτεί όμως νέες εταιρικές σχέσεις μεταξύ γεωργών, οργανισμών ανάπτυξης, κυβερνήσεων και ερευνητών. Η γεωργία είναι ένταση γνώσης και θα γίνεται όλο και περισσότερο σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο. Οι πρωτοβουλίες βιώσιμης εντατικοποίησης που έχουν εξαπλωθεί σε κλίμακα έχουν όλες αναλάβει νέες πρωτοβουλίες για τη στήριξη της συνεργασίας και της μάθησης.
Τελικά, η κλιματική δοκιμασία επιτυγχάνεται καλύτερα με τη βελτίωση της βιωσιμότητας των υφιστάμενων συστημάτων. Οι μικρές εκμεταλλεύσεις γνωρίζουν ήδη τι λειτουργεί. Η πρόκληση παραμένει να τους βοηθήσουμε να προωθήσουν την παγκόσμια εξάπλωση της ανασχεδιασμένης γεωργίας.
