Σοβαρή απειλή για τους ελληνικούς ορυζώνες αποτελεί η εξάπλωση του κόκκινου ρυζιού

Στην Ελλάδα καλλιεργούνται, υπό κατάκλυση, κάθε χρόνο περίπου 250.000 στρέμματα,  με το μεγαλύτερο ποσοστό των καλλιεργουμένων εκτάσεων να βρίσκεται στο νομό Θεσσαλονίκης και σε μικρό ποσοστό τους νομούς Σερρών, Καβάλας, Φθιώτιδας, Αιτωλοακαρνανίας και Έβρου. Η ορυζοκαλλιέργεια είναι ύψιστης σημασίας για την χώρα μας μιας και αποτελεί εξαγώγιμο προιόν (περίπου το 80% εξάγεται), αξιοποιεί αλατούχα εδάφη ακατάλληλα για άλλη καλλιέργεια, και αποτελεί την μοναδική γεωργική διέξοδο στις περιοχές αυτές.

Στους ορυζώνες, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια εκρηκτική εξάπλωση του κόκκινου ρυζιού (Oryza sativa L.), γεγονός που προκαλεί την έντονη ανησυχία τόσο των ορυζοκαλλιεργητών όσο και των ειδικών. Το κόκκινο ρύζι είναι ένα δυσκολοεξόντωτο και επίμονο ζιζάνιο, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως η ταχεία ανάπτυξη ριζών και βλαστών, το μεγάλο δυναμικό παραγωγής βιομάζας, η μεγάλη ποικιλία στο χρόνο ωρίμανσης των σπόρων του, το υψηλό ποσοστό τινάγματος σπόρων, η διακύμανση του ληθάργου και η μακροζωία (longevity) των σπόρων του.

Οι ορυζοκαλλιεργητές έχουν βασικά πέντε εργαλεία αντιμετώπισης του προβλήματος του κόκκινου ρυζιού: 1) τη χρήση σπόρου απαλλαγμένου από ζιζάνια, 2) την ψευδοσπορά (μια ή περισσότερες φορές), 3) την αμειψισπορά, 4) την χρήση ποικιλιών τύπου Clearfield (ανθεκτικές στο imazamox) και 5) τη χρήση ζιζανιοκτόνων σκευασμάτων, τα οποία ως επί των πλείστων αδειοδότούνται «κατά παρέκκλιση». 

Στην χώρα μας, είναι αρκετά διαδεδομένη η χρήση σπόρου από ιδιοπαραγωγή, γεγονός που δεν βοηθά στην μέγιστη καθαρότητα από σπόρους κόκκινου ρυζιού.

Η ψευδοσπορά αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο, χρησιμοπείται ευρέως ιδιαίτερα σε δύσκολους αγρούς με έντονο πρόβλημα του ζιζανίου και γι’ αυτό επιδοτείται με 21 ευρώ/στρέμμα.

Η αμειψισπορά, αν και αποτελεί σημαντική αγρονομική παρέμβαση, είναι πολύ δύσκολη στα πιο προβληματικά χωράφια με μεγάλο πρόβλημα κόκκινου ρυζιού.

Στην χώρα μας, μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η μεταφορά της ανθεκτικότητας του imazamox (σύστημα Clearfield) από το ρύζι στο κόκκινο ρύζι, με αποτέλεσμα την μικρή αποτελεσματικότητα αυτού στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Τα τελευταία χρόνια, η πολιτεία αναγνωρίζοντας το μέγεθος όλων των ζιζανιολογικών προβλημάτων στο ρύζι, αδειοδοτεί κατά παρέκκλιση σκευάσματα όπως: propanil, oxadiazon, molinate, pretilachlor, quinclorac, flufenacet και rinskor.  Από τα παραπάνω σκευάσματα,  κυρίως το pretilachlor και flufenacet έχουν αποτελεσματικότητα στο κόκκινο ρύζι.  

Πέραν των ήδη αναφερομένων δ.ο., από τις νέες δ.ο. στην καλλιέργεια του ρυζιού που βρίσκονται σε διαδικασία έγκρισης στην Ε.Ε. αναφέρεται η δ.ο. benzobicyclon.  Σκεύασμα της δ.ο. έχει δοκιμαστεί και σε Ελληνικές συνθήκες, και μπορεί, στα πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου προγράμματος (με ψευδοσπορά, συνδυασμό με άλλες αγρονομικές στρατηγικές και συνδυασμό με άλλα κατάλληλα ζιζανιοκτόνα) να συμβάλει ικανοποιητικά στον έλεγχο του κόκκινου ρυζιού, μέσω της μείωσης του ανταγωνισμού αυτού με την καλλιέργεια και μέσω της μικρότερης παραγωγής σπόρων κόκκινου ρυζιού χαμηλότερης ζωτικότητας, στην τράπεζα σπόρων του ορυζώνα.  

Πρόσφατα, όλα τα παραπάνω θέματα ετέθησαν κατά την διάρκεια μιας Ευρωπαικής Συνάντησης Εργασίας υπό την αιγίδα του European Weed Research society, EWRS, (www.ewrs.org), με διοργάνωση από το Εργαστήριο Ζιζανιολογίας του Μπενακείου Φυτοπαθαλογικού Ινστιτούτου, στην Θεσσαλονίκη, 4-6 Ιουλίου 2019.