Το νομοσχέδιο προωθεί τους κλιματικούς στόχους, οι οποίοι είναι ίδιοι σε γενικές γραμμές με αυτούς των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, αλλά απαιτεί επίσης τα προϊόντα να συγκεντρώνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες για να πληρούν τις προϋποθέσεις για εκπτώσεις φόρου - διατάξεις που ενδέχεται να κάνουν διακρίσεις σε βάρος των ευρωπαίων εξαγωγέων. Αρκετές ευρωπαϊκές εταιρείες καθαρής ενέργειας έχουν ήδη εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους να μεταφέρουν επενδύσεις στις ΗΠΑ, αυξάνοντας τον κίνδυνο ότι ο νόμος θα μπορούσε να επιταχύνει τη διαδικασία αποβιομηχάνισης στην Ευρώπη. Το ταξίδι του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στην Ουάσιγκτον στις αρχές Δεκεμβρίου ήταν μια προσπάθεια της τελευταίας στιγμής ώστε να εξασφαλιστούν εξαιρέσεις για τις ευρωπαϊκές χώρες από τις πιο μεροληπτικές διατάξεις του IRA. Ο Μπάιντεν υποσχέθηκε αλλαγές στο νομοσχέδιο για να αμβλυνθούν οι αρνητικές συνέπειες για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά οι λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς. Το πιο σημαντικό, οι διαφωνίες σχετικά με αυτό το νομοσχέδιο μπορεί να κρύψουν το μεγαλύτερο ζήτημα του τρόπου διασφάλισης της υγείας της διατλαντικής σχέσης ενόψει της γεωοικονομικής πρόκλησης της Κίνας.
Το βαθύτερο νόημα του IRA
Μια σαφής δικομματική συναίνεση έχει προκύψει στην Ουάσιγκτον σχετικά με την ανάγκη αναδιάρθρωσης της αμερικανικής οικονομίας ώστε να μην εξαρτάται από την Κίνα και προς μια νέα μορφή στρατηγικού οικονομικού εθνικισμού. Ο στόχος είναι να αναζωογονηθεί η αμερικανική οικονομία και με αυτόν τον τρόπο να επικρατήσει στον γεωοικονομικό αγώνα με την Κίνα. Οι ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι ο στόχος αυτής της προσπάθειας, αλλά κινδυνεύουν να καταστούν παράπλευρες απώλειες εάν δεν μπορέσουν να τοποθετηθούν ως ζωτικοί σύμμαχοι στην προσπάθεια των ΗΠΑ να ανταγωνιστούν την Κίνα. Ο IRA, με την πρόβλεψή του "made in-America", στοχεύει να ενισχύσει την παραγωγή στις ΗΠΑ. Το νομοσχέδιο ορίζει ότι, για να πληρούν τις προϋποθέσεις για επιδοτήσεις μέσω του IRA, τα προϊόντα EV πρέπει να συναρμολογούνται στη Βόρεια Αμερική – το 50% του τελικού προϊόντος υπολογίζεται σύμφωνα με την αξία του αρχικά, αυξάνοντας στη συνέχεια κατά 10% κάθε χρόνο μετά την εφαρμογή του νομοσχεδίου.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ένας από τους βασικούς στόχους του IRA είναι να αποκλείσει τους Κινέζους προμηθευτές από τις αλυσίδες εφοδιασμού καθαρής ενέργειας. Επί του παρόντος, η Κίνα κυριαρχεί σε μεγάλο μέρος αυτής της αλυσίδας αξίας, συμπεριλαμβανομένου του 75% της παγκόσμιας παραγωγής κυψελών μπαταριών και του 85% όλων των ηλιακών φωτοβολταϊκών κυψελών. Επτά στους δέκα κορυφαίους παραγωγούς ανεμογεννητριών είναι επίσης κινεζικές εταιρείες.
Η προσπάθεια αναζωογόνησης είναι μέρος του στρατηγικού ανταγωνισμού της Αμερικής με την Κίνα. Με τον IRA, ο Μπάιντεν υποσχέθηκε να δώσει στην Αμερική "την ικανότητα όχι μόνο να ανταγωνιστεί την Κίνα για το μέλλον, αλλά να ηγηθεί του κόσμου και να κερδίσει τον οικονομικό ανταγωνισμό του 21ου αιώνα". Για να γίνει αυτό, οι ΗΠΑ εστιάζουν στην ενίσχυση των βιομηχανιών και τεχνολογιών που είναι βασικές για τη μελλοντική εθνική και οικονομική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Για παράδειγμα, ο νόμος CHIPS, ο οποίος επίσης ψηφίστηκε τον Αύγουστο του 2022, παρέχει 52,7 δισ. δολάρια σε επιδοτήσεις για έρευνα, ανάπτυξη και κατασκευή ημιαγωγών στις ΗΠΑ. Αυτό είχε ήδη ως αποτέλεσμα η ταϊβανέζικη εταιρεία ημιαγωγών TSMC καθώς και οι αμερικανικές εταιρείες Intel, Micron και IBM να ανακοινώνουν επενδύσεις συνολικού ύψους σχεδόν 200 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ.
Η απάντηση της ΕΕ
Η άμεση απάντηση της ΕΕ στον IRA επικεντρώθηκε στην αναζήτηση εξαιρέσεων από τις ρήτρες που εισάγουν διακρίσεις. Προσπάθησε να το κάνει χρησιμοποιώντας την απειλή ενός πακέτου αντι-επιδοτήσεων ως μοχλό πίεσης, ενώ κατηγορούσε την Αμερική για προδοσία, ακόμη και κερδοσκοπία πολέμου. Αυτή η προσέγγιση δεν είναι πιθανό να είναι αποτελεσματική. Το να κατηγορεί τις ΗΠΑ οδηγεί σε ανταγωνισμό με την Ουάσιγκτον, η οποία έχει συμβάλει δυσανάλογα στην καταπολέμηση του πολέμου στα σύνορα της ΕΕ. Εν τω μεταξύ, η απειλή ενός πακέτου αντεπιδοτήσεων στερείται αξιοπιστίας· θα κινδύνευε να ωθήσει και τις δύο πλευρές σε μια κούρσα μέχρι τελικής πτώσεως, καθώς οι εταιρείες θα μπορούσαν να απειλήσουν να μετακομίσουν στο εξωτερικό εάν δεν λάβουν ακόμη υψηλότερες επιδοτήσεις. Πολλά πιο φιλελεύθερα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ολλανδίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας, αντιτίθενται σε ένα τέτοιο πακέτο για λόγους ελευθερίας συναλλαγών και οι ΗΠΑ πιθανότατα θα μπορέσουν να συσπειρώσουν τα κράτη μέλη της Κεντρικής Ευρώπης εναντίον του υπενθυμίζοντάς τους τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών στην υπεράσπισή τους.
Υπάρχει επίσης η επιλογή να μηνύσουν τις ΗΠΑ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), αλλά αυτό θα πάρει πολύ χρόνο και θα ήταν απίθανο να παράγει αποτελέσματα, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ εμποδίζουν επί του παρόντος τους διορισμούς στο δευτεροβάθμιο δευτεροβάθμιο όργανο του ΠΟΕ – το οποίο είναι υπεύθυνο για την εξέταση των προσφυγών – και την αμφισβήτηση ή την παράβλεψη των αποφάσεών του.
Καλύτερη προσέγγιση
Η ΕΕ θα ήταν σοφότερο να επικεντρωθεί σε αυτό που πραγματικά έχει σημασία για τις ΗΠΑ: την Κίνα. Θα πρέπει να δώσει ένα σαφές και απλό μήνυμα ότι ο IRA καθιστά πιο δαπανηρό και συνεπώς λιγότερο πιθανό για τα κράτη της ΕΕ να ευθυγραμμιστούν με τις ΗΠΑ στο θέμα της Κίνας. Οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν την Ευρώπη αν θέλουν να επικρατήσουν στον οικονομικό ανταγωνισμό τους με την Κίνα. Οι προσπάθειες των ΗΠΑ να σταματήσουν τις μεταφορές τεχνολογίας στην Κίνα, για παράδειγμα, θα είναι αποτελεσματικές μακροπρόθεσμα μόνο εάν η ΕΕ συμμετάσχει. Το Πεκίνο το γνωρίζει αυτό και έχει ήδη χρησιμοποιήσει τον IRA ως πρόσκληση προς τους Ευρωπαίους να συνεχίσουν να βασίζονται στις κινεζικές αλυσίδες εφοδιασμού καθαρής ενέργειας.
Ομοίως, η διατλαντική συνεργασία για την καθαρή ενέργεια είναι πιθανώς ο μόνος τρόπος για κάθε πλευρά να τερματίσει την εξάρτησή της από την Κίνα. Όπως αυτές στις ΗΠΑ, οι αλυσίδες εφοδιασμού καθαρής ενέργειας της Ευρώπης εξαρτώνται ήδη επικίνδυνα από την Κίνα. Η Κίνα θα μπορούσε να γίνει ο μεγαλύτερος κατασκευαστής μπαταριών στην Ευρώπη μέσα σε μια δεκαετία, εκτιμούν αναλυτές, κυριαρχώντας στο πιο πολύτιμο τμήμα της αλυσίδας παραγωγής EV. Οι κινεζικές εταιρείες ηλεκτροκίνητων οχημάτων έχουν ξεκινήσει μια ευρύτερη εξαγωγική επίθεση στην ευρωπαϊκή αγορά και οι εξαγωγές ηλεκτρικών οχημάτων της Κίνας στην ΕΕ θα μπορούσαν σύντομα να είναι μεγαλύτερες από όλες τις εξαγωγές αυτοκινήτων από την ΕΕ στην Κίνα. Η στόχευση αυτών των εξαρτήσεων είναι προς τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ και θα μπορούσε να βοηθήσει να πειστεί η Ουάσιγκτον ότι η Ευρώπη είναι ένας απαραίτητος και χρήσιμος εταίρος στη μάχη με την Κίνα.
Ως αποτέλεσμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, το διατλαντικό εμπόριο και οι επενδύσεις έχουν αυξηθεί. Μεταξύ Σεπτεμβρίου 2021 και Σεπτεμβρίου 2022, οι εξαγωγές της Γερμανίας στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 50%. Το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών πέρα από τον Ατλαντικό είναι πάνω από 40% υψηλότερο από αυτό μεταξύ ΕΕ - Κίνας. Τέλος, οι επενδύσεις της ΕΕ στις ΗΠΑ το 2019 ήταν δέκα φορές μεγαλύτερες από τις επενδύσεις της ΕΕ στην Κίνα και η ΕΕ έχει προσελκύσει πάνω από το 60% όλων των αμερικανικών άμεσων ξένων επενδύσεων την τελευταία δεκαετία. Για να διατηρήσουν αυτή τη θετική δυναμική, οι ΗΠΑ πρέπει να απόσχουν από εφαρμογή περαιτέρω όρων ανταγωνισμού στην εμπορική τους σχέση με την ΕΕ και η ΕΕ πρέπει να αποδείξει στις ΗΠΑ το γιατί αξίζει να το κάνουν.
Η προοπτική των Ρεπουμπλικανών να επανέλθουν στην εξουσία το 2025 καθιστά αυτό το έργο ακόμη πιο επείγον. Οποιαδήποτε μελλοντική ρεπουμπλικανική κυβέρνηση θα είναι ακόμη πιο διαλλακτική στη σχέση της με την ΕΕ και θα εξαρτήσει τις εμπορικές της πολιτικές έναντι της Ευρώπης από τη στρατηγική βιομηχανική πολιτική της ΕΕ για την Κίνα.
Οποιαδήποτε απάντηση βιομηχανικής στρατηγικής στον IRA από την Ευρώπη θα πρέπει να τονίζει ξεκάθαρα τον παράγοντα της Κίνας. Οι ευρωπαίοι φορείς λήψης αποφάσεων πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα που βρίσκεται πέρα από την άμεση πρόκληση του IRA: η υγεία της διατλαντικής σχέσης θα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από την προθυμία των Ευρωπαίων να συνεργαστούν με τις ΗΠΑ για να αντιμετωπίσουν τη γεωοικονομική πρόκληση της Κίνας. Και οι δύο πλευρές θα χάσουν εάν δεν βρουν λύση στο αίνιγμα εμπορίου-ασφάλειας της Κίνας. Η πολιτική των ΗΠΑ για την Κίνα είναι απίθανο να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα χωρίς στενή ευθυγράμμιση με την Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να καταστήσουν σαφές στις ΗΠΑ ότι η αποχή από προστατευτικά μέτρα έναντι των συμμάχων θα είναι κρίσιμη για την επίτευξη αυτής της ευθυγράμμισης.
Πηγή: Capital.gr
