Σύμφωνα με τον κ. Γκέκα, «οι ορισμοί της ποιότητας περιλαμβάνουν πολλές εκδοχές: «Το ιδιαίτερο στοιχείο, θετικό χαρακτηριστικό, ενός προϊόντος που το κάνει να ξεχωρίζει από τα άλλα» «είναι το μέτρο ή η έκφραση της αρετής ενός προϊόντος». Ένας άλλος ορισμός που αφορά τον διατροφικό κλάδο είναι: «Ποιότητα είναι αυτό που νομίζεις ότι ο ανταγωνισμός νομίζει ότι είναι». Από μία άλλη οπτική καταλήγει να είναι τα πρότυπα εκείνα που ο καταναλωτής αποδέχεται. Είναι περιττό να πούμε ότι μία οικογένεια ή ένας τυπικός αγοραστής χρησιμοποιούν ένα διαφορετικό σύστημα αξιολόγησης της ποιότητας από εκείνο που χρησιμοποιούν οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι στον κλάδο ή στο σύστημα διανομής.
Για παράδειγμα. Τα στοιχεία ενδιαφέροντος για εκείνους που εμπλέκονται στην παραγωγή, μεταποίηση και διανομή είναι η επιλογή και η χρήση των φυτών και των ζώων τα οποία παράγουν άριστα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την συγκομιδή, την μεταποίηση, την μεταφορά και την ζωή του προϊόντος στο ράφι. Χαρακτηριστικά ποιότητας αποτελούν αναγκαστικά και γι’ αυτούς, παράγοντες που διασφαλίζουν την ασφάλεια και την διατήρηση της διατροφικής αξίας.
Στοιχεία που διευκολύνουν την εμπορική διαδικασία και στοιχεία που αυξάνουν την διατροφική αξία, είναι δύσκολο να επιτευχθούν ταυτόχρονα και αυτό γίνεται αντιληπτό από την σύγκρουση που προκύπτει ανάμεσα σε αυτούς που παράγουν και εμπορεύονται το προϊόν και σε αυτούς που δημιουργούν και επικοινωνούν τα πρότυπα κατανάλωσης.
Οι καταναλωτές όντως ενδιαφέρονται για μερικά από παραπάνω τα χαρακτηριστικά ποιότητας. Αδυνατώντας να αξιολογήσουν αντικειμενικά το προϊόν στα διάφορα στάδια μέχρι να φθάσει σε αυτόν (παραγωγή, μεταποίηση και διανομή), κρίνουν με βάση το χρώμα, την αίσθηση της πρώτης ύλης, το άρωμα, τον προφορικό και γραπτό λόγο (word of mouth). Εφόσον έχει την ευκαιρία, ο καταναλωτής κρίνει με κριτήριο την γεύση. Δεν συνδέεται άμεσα η πληροφόρηση του καταναλωτή σχετικά με την προέλευση του προϊόντος με την αξιολόγηση της ποιότητας. Σε ένα σχετικό πείραμα που έγινε στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι οι αποκρίσεις των νέων που συμμετείχαν και είχαν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την προέλευση της τροφής τους, είχαν λιγότερη διασπορά σε σχέση με τους υπόλοιπους.
Είναι κοινώς γνωστό ότι το κυριότερο κριτήριο του καταναλωτή σχετίζεται με την ασφάλεια και την διατροφική αξία. Κυριότερες ανησυχίες σε σχέση με αυτό είναι:
Η μόνιμη απώλεια διατροφικής αξίας του προϊόντος κατά την διάρκεια της μεταποίησης
Διατροφικά και άλλα στοιχεία προστίθενται στα προϊόντα πέρα από τα όρια της ασφάλειας
Λιπάσματα, φυτοφάρμακα και ορμόνες συχνά εμφανίζονται στα διατροφικά προϊόντα
Μεγάλη προτεραιότητα δίνουν οι καταναλωτές στην εμφάνιση του προϊόντων. Φρούτα με έντονα χρώματα, ομοιογενές μέγεθος και χωρίς κάποιες φθορές παίρνουν υψηλή βαθμολογία. Παρόλ’αυτά, οι καταναλωτές γνωρίζουν ενδόμυχα ότι το χρώμα δεν είναι αξιόπιστη απόδειξη της ποιότητας. Άλλα κριτήρια ποιότητας που χρησιμοποιούν οι καταναλωτές για την επιλογή της τροφής τους είναι η φήμη του λιανοπωλητή και τα brand names. Φυσικά η γεύση είναι ένα από τα πιο σημαντικά κριτήρια που ο μέσος καταναλωτής χρησιμοποιεί για να αξιολογήσει την ποιότητα ενός διατροφικού προϊόντος.
Τί είναι τελικά η ποιότητα. Είναι όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που το κάνουν αποδεκτό στο καταναλωτή. Τα κριτήρια που θα χρησιμοποιήσει ο καταναλωτής για να αξιολογήσει και προσδιορίσει την ποιότητα ενός διατροφικού προϊόντος, διαμορφώνεται από την εμπειρία και την διατροφική του κουλτούρα η οποία επηρεάζεται σημαντικά από την εκπαίδευσή τους. Η τελευταία διαμορφώνεται τόσο από τις ίδιες τις εταιρίες, με τις στοχευμένες πληροφορίες που προβάλλουν όσο και από το κοινωνικό περιβάλλον του. Υπάρχει μία στενή αλλά και αόρατη σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ όλων αυτών των παραγόντων που διαμορφώνουν τα κριτήρια της ποιότητας, που ο καταναλωτής πολλές φορές πιστεύει ότι η επιλογή είναι απόλυτα προσωπική.
Οι καταναλωτές για να μπορέσουν να έχουν ποιοτικότερα διατροφικά προϊόντα θα πρέπει να εκπαιδευτούν περισσότερο, να βελτιώσουν τα κριτήριά τους για να επιβάλλουν ένα καλύτερο διατροφικό σύστημα, που θα τους προσφέρει πιο ποιότική τροφή.
Οι εμπλεκόμενοι στην παραγωγή της τροφής θα πρέπει να αφουγκραστούν καλύτερα τις ανάγκες του τελικού καταναλωτή, ο οποίος χρηματοδοτεί όλη την αλυσίδα, και να του προσφέρουν την ποιότητα που αυτός αναζητά».
Γιώργος Γκέκας MSc
Διευθύνων Σύμβουλος fooditerranean (fooditerranean.com)
