Η επιζωοτία του 2006-09 στη Βόρεια ΕυρώπηΗ σοβαρότερη επιζωοτία καταρροϊκού πυρετού στην Ευρώπη σηµειώθηκε κατά την τριετία 2006-09. Τον Αύγουστο του 2006, ορότυπος 8 του ιού προσέβαλε αιγοπρόβατα και βοοειδή στην Ολλανδία και στη συνέχεια στο Βέλγιο. Τον ίδιο χρόνο κρούσµατα ταυτοποιήθηκαν στη Γερµανία, στη Βόρεια Γαλλία και στο Λουξεµβούργο. Ο ιός επιβίωσε το βαρύ χειµώνα και µέχρι το 2009 είχε επεκταθεί από τη ∆ανία µέχρι και την Ιταλία. Σηµαντικό ρόλο στην επιβίωση του ιού κατά τους χειµώνες των παραπάνω ετών πιστεύεται πως έπαιξαν τα βοοειδή, στα οποία ο ιός πολλαπλασιάζεται µέχρι και για τρεις µήνες, χωρίς να προκαλεί νόσο. Επίσης, πιθανολογείται πως και τα άγρια µηρυκαστικά συνέβαλλαν στη διαχείµαση του ιού.
Πριν το 2006, τα εµβόλια που χρησιµοποιούνταν στην Ευρώπη ήταν ελαττωµένης λοιµογόνου δύναµης και είχαν προβλήµατα ασφάλειας. Μετά το 2006, αναπτύχθηκαν και µελετήθηκαν αδρανοποιηµένα εµβόλια τα οποία αποδείχθηκαν αποτελεσµατικά και απολύτως ασφαλή. Πιστεύεται πως η επιφυλακτικότητα των κτηνιατρικών αρχών της Ολλανδίας και του Βελγίου που δεν προχώρησαν σε εµβολιασµό των ευπαθών ζώων είχε ως αποτέλεσµα σηµαντικές απώλειες και κατά το δεύτερο χρόνο της επιζωοτίας, το 2007. Αντίθετα, η Γερµανία προχώρησε στην εφαρµογή µαζικών εµβολιασµών βοοειδών και µικρών µηρυκαστικών που συνεισέφεραν όχι µόνο στη µείωση των οικονοµικών απωλειών της κτηνοτροφίας της αλλά και στην τελική εκρίζωση της νόσου.
Η αντιµετώπιση στην Ελλάδα Τα µέτρα που έλαβε η Ελλάδα περιορίστηκαν αρχικά στη δηµιουργία ζωνών προστασίας, επιτήρησης και ελέγχου. Θανατώθηκαν ασθενή ζώα για λόγους ευζωίας και όχι για τον περιορισµό των κρουσµάτων. Στη συνέχεια έγιναν συστάσεις για τη χρήση εντοµοαπωθητικών και εντοµοκτόνων. Η ταχεία εξάπλωση της νόσου απέδειξε πως τα µέτρα αυτά υπήρξαν απολύτως αναποτελεσµατικά.
ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΣΠ. ΚΥΡΙΑΚΗ (*DVM, PhD, Department of Infectious Diseases, College of Veterinary Medicine, University of Georgia, Athens, GA, USA)
Γιατί η ανάπτυξη «φυσικής ανοσίας» δεν ευσταθεί-Μόνο τα ζώα που µολύνθηκαν το 2014 µπορούν δυνητικά να είναι προστατευµένα έναντι του ιού τον επόµενο χρόνο
-Αφού σε κάθε εκτροφή δε µολύνονται όλα τα ζώα, ο υπόλοιπος πληθυσµός είναι ευπαθής στον ιό.
-Ζώα που γεννήθηκαν µετά την έξαρση της επιζωοτίας δεν έχουν αντισώµατα. Αυτά που έλαβαν αντισώµατα από το πρωτόγαλα µετά από δύο ή τρεις µήνες, δεν είναι προστατευµένα.
-Εκτροφές όπου εφαρµόστηκαν επιτυχώς εντοµοαπωθητικά και εντοµοκτόνα δε µολύνθηκαν και άρα παραµένουν ευάλωτες στον ιό.
-Ζώα (κυρίως βοοειδή) που εισάγονται από χώρες ελεύθερες του καταρροϊκού πυρετού δεν έχουν καµία ανοσία έναντι του ιού
-Για να υπάρξει συνολική προστασία έναντι µελλοντικής επιζωοτίας, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ανοσίας αγέλης. Για να επιτευχθεί ανοσία αγέλης θα πρέπει να έχει εµβολιαστεί τουλάχιστον το 90% του πληθυσµού
Απλώς χρονοτριβεί το υπουργείο Σύµφωνα µε το ΥπΑΑΤ, έχει ξεκινήσει µελέτη για τη διερεύνηση του ποσοστού των ζώων ανά εκτροφή που έχουν αναπτύξει αντισώµατα έναντι του ιού και θεωρούνται προστατευµένα. Για το σκοπό αυτό έχουν επιλεγεί 10 εκτροφές σε όλη την Ελλάδα στις οποίες πραγµατοποιείται καθολική αιµοληψία. Πιθανόν ο αριθµός των εκτροφών που θα µελετηθούν να αυξηθεί. Στην πραγµατικότητα, το ΥπΑΑΤ, µε άλλοθι αυτή τη µελέτη χρονοτριβεί και δεν λαµβάνει τις ευθύνες του προκειµένου να εφαρµόσει άµεσα µαζικούς εµβολιασµούς. Άγνωστο παραµένει πως το υπουργείο σκοπεύει να χρησιµοποιήσει τα δεδοµένα που θα προκύψουν και µε ποια επιστηµονική βάση µπορεί να τα ερµηνεύσει. Μια τόσο περιορισµένη µελέτη δεν είναι δυνατόν να καταλήξει σε ασφαλή συµπεράσµατα για το σύνολο της κατάστασης των εκτροφών σε όλη τη χώρα
Ο χειμώνας δεν θα σκοτώσει τον ιόΤο επιχείρηµα του επερχόµενου χειµώνα που θα «σκοτώσει» τον ιό αφού «δε θα πετάνε πια οι σκνίπες» είναι εξίσου εσφαλµένο. Πέρα από το γεγονός πως ο χειµώνας στην Ελλάδα, είναι εξαιρετικά ήπιος και άρα ο ενδιάµεσος ξενιστής παραµένει δραστήριος για περισσότερους µήνες, ο ιός µπορεί να διατηρηθεί για µήνες σε άλλα είδη ζώων όπως βοοειδή και άγρια µηρυκαστικά
Η καθυστέρηση λήψης απόφασης για την εφαρµογή µαζικών εµβολιασµών θα οδηγήσει σε σοβαρά προβλήµατα. Μήνες απαιτούνται για την παράδοση µεγάλου αριθµού δόσεων ενός νέου εµβολίου. Οι φαρµακευτικές εταιρείες που θα αναλάβουν την παρασκευή του εµβολίου, οφείλουν να ακολουθήσουν αυστηρές προδιαγραφές και κανόνες κατά τη διαδικασία παραγωγής του εµβολιακού στελέχους και ελέγχους αντιγονικότητας και ασφάλειας για κάθε παρτίδα. Όσο καθυστερεί η απόφαση για την εφαρµογή µαζικών εµβολιασµών, τόσο θα καθυστερήσει και η διάθεση του εµβολίου. Αν για παράδειγµα, το ΥπΑΑΤ αποφασίσει τον Ιανουάριο του 2015 να γίνουν εµβολιασµοί, το εµβόλιο θα είναι διαθέσιµο το καλοκαίρι, όταν θα έχουν ήδη εµφανιστεί νέα κρούσµατα και δεν θα υπάρχει χρόνος προκειµένου τα εµβολιασµένα κοπάδια να αναπτύξουν ισχυρή ανοσία αγέλης.
Η Τουρκία ήδη έχει εφαρµόσει µαζικούς εµβολιασµούς και η Ρουµανία αναµένεται να ακολουθήσει. Το γεγονός πως θα υπάρχουν διαθέσιµα εµβόλια σε γειτονικές προς την Ελλάδα χώρες, καθιστά εξαιρετικά πιθανό το ενδεχόµενο αθρόων, ανεξέλεγκτων και παράνοµων εισαγωγών στην Ελλάδα. Επιτήδειοι θα εκµεταλλευτούν την αγωνία κτηνοτρόφων και κτηνιάτρων και εκατοντάδες εκτροφές θα εµβολιαστούν µε µη ελεγµένα, αµφιβόλου ποιότητας σκευάσµατα εν αγνοία των αρχών. Επιθυµεί το ΥπΑΑΤ να παρατηρηθούν τέτοια φαινόµενα στη χώρα µας;
Θα καλύψει το κόστος η ΕυρώπηΗ διεθνής βιβλιογραφία και η πρακτική εµπειρία των πρόσφατων επιζωοτιών καταρροϊκού στην Ευρώπη συνάδουν πως ο εµβολιασµός των µικρών µηρυκαστικών και των βοοειδών, µε αδρανοποιηµένα εµβόλια, αποτελεί το πλέον ασφαλές και αποτελεσµατικό µέτρο περιορισµού της νόσου
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διατεθειµένη να καλύψει µέχρι και το 100% του κόστους των εµβολίων, αλλά και µέρος του κόστους των εµβολιασµών. ∆εν υπάρχει λοιπόν σοβαρή δικαιολογία για τη µη προµήθεια εµβολίων ελέω της οικονοµικής κρίσης
Με δεδοµένη την κρισιµότητα της κατάστασης και τις πιθανές συνέπειες ενός δεύτερου κύκλου έξαρσης του καταρροϊκού πυρετού το 2015, η ηγεσία του ΥπΑΑΤ οφείλει να έρθει σε συνεννόηση µε τους ιδιώτες κτηνιάτρους και να πραγµατοποιηθούν οι απαραίτητοι εµβολιασµοί στο χαµηλότερο δυνατό κόστος. Σε περιοχές που δεν υπάρχουν ιδιώτες κτηνίατροι, το ΥπΑΑΤ µπορεί να στείλει κτηνιάτρους των δικών του υπηρεσιών.
Αν το οικονοµικό κόστος του νοσήµατος σε µία χώρα όπως η Ολλανδία ξεπέρασε τα 200 εκατοµµύρια ευρώ, µπορεί ο καθένας να αντιληφθεί πως στην Ελλάδα, που έχει πιο ανεπτυγµένη κτηνοτροφία, θα είναι πολλαπλάσιο. Πέραν της υψηλής θνησιµότητας της τρέχουσας επιζωοτίας, που σύµφωνα µε τον ΠΟΥΖ ανέρχεται στο 31%, λόγω τις ιδιαιτερότητας της Ελληνικής προβατοτροφίας που είναι κυρίως γαλακτοπαραγωγική, είναι βέβαιο πως ένας δεύτερος κύκλος έξαρσης καταρροϊκού πυρετού θα πλήξει ανεπανόρθωτα έναν από τους ελάχιστους παραγωγικούς τοµείς της Ελληνικής οικονοµίας. ∆εν έχουµε την πολυτέλεια να διακινδυνεύσουµε την πρωτογενή µας παραγωγή και την επιβίωση του Έλληνα κτηνοτρόφου. Είναι απαράδεκτο, εσφαλµένες επιστηµονικές θεωρίες, γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και η ευθυνοφοβία του ΥπΑΑΤ να καθυστερούν την εφαρµογή του πλέον ενδεδειγµένου και επιστηµονικά τεκµηριωµένου µέτρου καταπολέµησης ενός νοσήµατος, που απειλεί να προκαλέσει σοβαρές ζηµιές στην αιγοπροβατοτροφία της Ελλάδας. Ο εµβολιασµός κατά του καταρροϊκού πυρετού θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει εχθές
Σηµείωση: Το παραπάνω άρθρο αποτελεί επιστηµονική άποψη του συγγραφέα. Ο συγγραφέας είναι εκλεγµένο µέλος του ∆ιοικητικού Συµβουλίου της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας (ΕΚΕ). Η επίσηµη θέση της ΕΚΕ έχει εκφραστεί µέσω της εισήγησης της προς το Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και έχει αναρτηθεί στον ιστότοπό της: http://www.hvms.gr
Πριν το 2006, τα εµβόλια που χρησιµοποιούνταν στην Ευρώπη ήταν ελαττωµένης λοιµογόνου δύναµης και είχαν προβλήµατα ασφάλειας. Μετά το 2006, αναπτύχθηκαν και µελετήθηκαν αδρανοποιηµένα εµβόλια τα οποία αποδείχθηκαν αποτελεσµατικά και απολύτως ασφαλή. Πιστεύεται πως η επιφυλακτικότητα των κτηνιατρικών αρχών της Ολλανδίας και του Βελγίου που δεν προχώρησαν σε εµβολιασµό των ευπαθών ζώων είχε ως αποτέλεσµα σηµαντικές απώλειες και κατά το δεύτερο χρόνο της επιζωοτίας, το 2007. Αντίθετα, η Γερµανία προχώρησε στην εφαρµογή µαζικών εµβολιασµών βοοειδών και µικρών µηρυκαστικών που συνεισέφεραν όχι µόνο στη µείωση των οικονοµικών απωλειών της κτηνοτροφίας της αλλά και στην τελική εκρίζωση της νόσου.
Η αντιµετώπιση στην Ελλάδα Τα µέτρα που έλαβε η Ελλάδα περιορίστηκαν αρχικά στη δηµιουργία ζωνών προστασίας, επιτήρησης και ελέγχου. Θανατώθηκαν ασθενή ζώα για λόγους ευζωίας και όχι για τον περιορισµό των κρουσµάτων. Στη συνέχεια έγιναν συστάσεις για τη χρήση εντοµοαπωθητικών και εντοµοκτόνων. Η ταχεία εξάπλωση της νόσου απέδειξε πως τα µέτρα αυτά υπήρξαν απολύτως αναποτελεσµατικά.
ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΣΠ. ΚΥΡΙΑΚΗ (*DVM, PhD, Department of Infectious Diseases, College of Veterinary Medicine, University of Georgia, Athens, GA, USA)
Γιατί η ανάπτυξη «φυσικής ανοσίας» δεν ευσταθεί-Μόνο τα ζώα που µολύνθηκαν το 2014 µπορούν δυνητικά να είναι προστατευµένα έναντι του ιού τον επόµενο χρόνο
-Αφού σε κάθε εκτροφή δε µολύνονται όλα τα ζώα, ο υπόλοιπος πληθυσµός είναι ευπαθής στον ιό.
-Ζώα που γεννήθηκαν µετά την έξαρση της επιζωοτίας δεν έχουν αντισώµατα. Αυτά που έλαβαν αντισώµατα από το πρωτόγαλα µετά από δύο ή τρεις µήνες, δεν είναι προστατευµένα.
-Εκτροφές όπου εφαρµόστηκαν επιτυχώς εντοµοαπωθητικά και εντοµοκτόνα δε µολύνθηκαν και άρα παραµένουν ευάλωτες στον ιό.
-Ζώα (κυρίως βοοειδή) που εισάγονται από χώρες ελεύθερες του καταρροϊκού πυρετού δεν έχουν καµία ανοσία έναντι του ιού
-Για να υπάρξει συνολική προστασία έναντι µελλοντικής επιζωοτίας, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ανοσίας αγέλης. Για να επιτευχθεί ανοσία αγέλης θα πρέπει να έχει εµβολιαστεί τουλάχιστον το 90% του πληθυσµού
Απλώς χρονοτριβεί το υπουργείο Σύµφωνα µε το ΥπΑΑΤ, έχει ξεκινήσει µελέτη για τη διερεύνηση του ποσοστού των ζώων ανά εκτροφή που έχουν αναπτύξει αντισώµατα έναντι του ιού και θεωρούνται προστατευµένα. Για το σκοπό αυτό έχουν επιλεγεί 10 εκτροφές σε όλη την Ελλάδα στις οποίες πραγµατοποιείται καθολική αιµοληψία. Πιθανόν ο αριθµός των εκτροφών που θα µελετηθούν να αυξηθεί. Στην πραγµατικότητα, το ΥπΑΑΤ, µε άλλοθι αυτή τη µελέτη χρονοτριβεί και δεν λαµβάνει τις ευθύνες του προκειµένου να εφαρµόσει άµεσα µαζικούς εµβολιασµούς. Άγνωστο παραµένει πως το υπουργείο σκοπεύει να χρησιµοποιήσει τα δεδοµένα που θα προκύψουν και µε ποια επιστηµονική βάση µπορεί να τα ερµηνεύσει. Μια τόσο περιορισµένη µελέτη δεν είναι δυνατόν να καταλήξει σε ασφαλή συµπεράσµατα για το σύνολο της κατάστασης των εκτροφών σε όλη τη χώρα
Ο χειμώνας δεν θα σκοτώσει τον ιόΤο επιχείρηµα του επερχόµενου χειµώνα που θα «σκοτώσει» τον ιό αφού «δε θα πετάνε πια οι σκνίπες» είναι εξίσου εσφαλµένο. Πέρα από το γεγονός πως ο χειµώνας στην Ελλάδα, είναι εξαιρετικά ήπιος και άρα ο ενδιάµεσος ξενιστής παραµένει δραστήριος για περισσότερους µήνες, ο ιός µπορεί να διατηρηθεί για µήνες σε άλλα είδη ζώων όπως βοοειδή και άγρια µηρυκαστικά
Η καθυστέρηση λήψης απόφασης για την εφαρµογή µαζικών εµβολιασµών θα οδηγήσει σε σοβαρά προβλήµατα. Μήνες απαιτούνται για την παράδοση µεγάλου αριθµού δόσεων ενός νέου εµβολίου. Οι φαρµακευτικές εταιρείες που θα αναλάβουν την παρασκευή του εµβολίου, οφείλουν να ακολουθήσουν αυστηρές προδιαγραφές και κανόνες κατά τη διαδικασία παραγωγής του εµβολιακού στελέχους και ελέγχους αντιγονικότητας και ασφάλειας για κάθε παρτίδα. Όσο καθυστερεί η απόφαση για την εφαρµογή µαζικών εµβολιασµών, τόσο θα καθυστερήσει και η διάθεση του εµβολίου. Αν για παράδειγµα, το ΥπΑΑΤ αποφασίσει τον Ιανουάριο του 2015 να γίνουν εµβολιασµοί, το εµβόλιο θα είναι διαθέσιµο το καλοκαίρι, όταν θα έχουν ήδη εµφανιστεί νέα κρούσµατα και δεν θα υπάρχει χρόνος προκειµένου τα εµβολιασµένα κοπάδια να αναπτύξουν ισχυρή ανοσία αγέλης.
Η Τουρκία ήδη έχει εφαρµόσει µαζικούς εµβολιασµούς και η Ρουµανία αναµένεται να ακολουθήσει. Το γεγονός πως θα υπάρχουν διαθέσιµα εµβόλια σε γειτονικές προς την Ελλάδα χώρες, καθιστά εξαιρετικά πιθανό το ενδεχόµενο αθρόων, ανεξέλεγκτων και παράνοµων εισαγωγών στην Ελλάδα. Επιτήδειοι θα εκµεταλλευτούν την αγωνία κτηνοτρόφων και κτηνιάτρων και εκατοντάδες εκτροφές θα εµβολιαστούν µε µη ελεγµένα, αµφιβόλου ποιότητας σκευάσµατα εν αγνοία των αρχών. Επιθυµεί το ΥπΑΑΤ να παρατηρηθούν τέτοια φαινόµενα στη χώρα µας;
Θα καλύψει το κόστος η ΕυρώπηΗ διεθνής βιβλιογραφία και η πρακτική εµπειρία των πρόσφατων επιζωοτιών καταρροϊκού στην Ευρώπη συνάδουν πως ο εµβολιασµός των µικρών µηρυκαστικών και των βοοειδών, µε αδρανοποιηµένα εµβόλια, αποτελεί το πλέον ασφαλές και αποτελεσµατικό µέτρο περιορισµού της νόσου
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διατεθειµένη να καλύψει µέχρι και το 100% του κόστους των εµβολίων, αλλά και µέρος του κόστους των εµβολιασµών. ∆εν υπάρχει λοιπόν σοβαρή δικαιολογία για τη µη προµήθεια εµβολίων ελέω της οικονοµικής κρίσης
Με δεδοµένη την κρισιµότητα της κατάστασης και τις πιθανές συνέπειες ενός δεύτερου κύκλου έξαρσης του καταρροϊκού πυρετού το 2015, η ηγεσία του ΥπΑΑΤ οφείλει να έρθει σε συνεννόηση µε τους ιδιώτες κτηνιάτρους και να πραγµατοποιηθούν οι απαραίτητοι εµβολιασµοί στο χαµηλότερο δυνατό κόστος. Σε περιοχές που δεν υπάρχουν ιδιώτες κτηνίατροι, το ΥπΑΑΤ µπορεί να στείλει κτηνιάτρους των δικών του υπηρεσιών.
Αν το οικονοµικό κόστος του νοσήµατος σε µία χώρα όπως η Ολλανδία ξεπέρασε τα 200 εκατοµµύρια ευρώ, µπορεί ο καθένας να αντιληφθεί πως στην Ελλάδα, που έχει πιο ανεπτυγµένη κτηνοτροφία, θα είναι πολλαπλάσιο. Πέραν της υψηλής θνησιµότητας της τρέχουσας επιζωοτίας, που σύµφωνα µε τον ΠΟΥΖ ανέρχεται στο 31%, λόγω τις ιδιαιτερότητας της Ελληνικής προβατοτροφίας που είναι κυρίως γαλακτοπαραγωγική, είναι βέβαιο πως ένας δεύτερος κύκλος έξαρσης καταρροϊκού πυρετού θα πλήξει ανεπανόρθωτα έναν από τους ελάχιστους παραγωγικούς τοµείς της Ελληνικής οικονοµίας. ∆εν έχουµε την πολυτέλεια να διακινδυνεύσουµε την πρωτογενή µας παραγωγή και την επιβίωση του Έλληνα κτηνοτρόφου. Είναι απαράδεκτο, εσφαλµένες επιστηµονικές θεωρίες, γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και η ευθυνοφοβία του ΥπΑΑΤ να καθυστερούν την εφαρµογή του πλέον ενδεδειγµένου και επιστηµονικά τεκµηριωµένου µέτρου καταπολέµησης ενός νοσήµατος, που απειλεί να προκαλέσει σοβαρές ζηµιές στην αιγοπροβατοτροφία της Ελλάδας. Ο εµβολιασµός κατά του καταρροϊκού πυρετού θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει εχθές
Σηµείωση: Το παραπάνω άρθρο αποτελεί επιστηµονική άποψη του συγγραφέα. Ο συγγραφέας είναι εκλεγµένο µέλος του ∆ιοικητικού Συµβουλίου της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας (ΕΚΕ). Η επίσηµη θέση της ΕΚΕ έχει εκφραστεί µέσω της εισήγησης της προς το Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και έχει αναρτηθεί στον ιστότοπό της: http://www.hvms.gr
