Στο άτυπο Συμβούλιο μετείχαν εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Κοινοβουλίου, μη κυβερνητικοί οργανισμοί και προήδρευσε ο Υπουργός Γεωργίας της Λιθουανίας, Βιγκίλιους Γιουκνά.
Ομιλία του Υπουργού Γεωργίας της Λιθουανίας
«Η οικογενειακή γεωργία είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα μοντέλα γεωργίας σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και διασφαλίζουν την αειφορία του γεωργικού τομέα της ΕΕ. Στόχος μας είναι να έχουμε μια σύγχρονη, ανταγωνιστική και φιλική προς το περιβάλλον οικογενειακή γεωργία, για να προσελκύσουμε τους νέους στη γεωργία, για να ευημερεύουν οι αγροτικές κοινότητες», επεσήμανε ο Υπουργός Γεωργίας της Λιθουανίας Βιγκίλιους Γιουκνά κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που δόθηκε μετά την ολοκλήρωση του άτυπου Συμβουλίου.
Για τον Γιουκνά αυτό που χρειάζονται όλοι οι τύποι γεωργίας αλλά πιο πολύ οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις είναι τα εξής;
- Κεφάλαια για καινοτομία
- Ενθάρρυνση για χρήση νέων τεχνολογιών
- Νέες νομοθετικές πράξεις
Επίσης, στόχος των ηγετών της ΕΕ, σύμφωνα με τον Γιουκνά, πρέπει να είναι η προσέλκυση περισσότερων νέων στη γεωργία. Για το λόγο αυτό πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες: εθνικά προγράμματα, ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, εκπαίδευση στη γεωργία σε πανεπιστημιακό επίπεδο· πράγματα που αφενός θα προσελκύσουν και αφετέρου θα διευκολύνουν την εγκατάσταση των νέων στην ύπαιθρο και την ενασχόλησή τους με τη γεωργία.
« Όπως επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια της συζήτησης, για την επίτευξη της αποτελεσματικότητας της οικογενειακής γεωργίας είναι ζωτικής σημασίας η διατήρηση και η ενίσχυση της θέσης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, η προώθηση της συνεργασίας και η ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμης των αγροτών. Είναι πολύ σημαντικό ερευνητές, αγρότες, σύμβουλοι και άλλοι παράγοντες του τομέα πρέπει να συνεργάζονται πιο ενεργά για να επιταχυνθεί η ταχύτητα της μεταφοράς τεχνολογίας από την επιστήμη στη γεωργική πρακτική και τους ίδιους τους αγρότες οι οποίοι πρέπει συνεχώς να εκπαιδεύονται και να ενημερώνονται», σημείωσε ο Γιουκνά.
Τσαυτάρης: Κομβικό σημείο η ομαλή διαδοχή στα νεότερα μέλη της εκμετάλλευσης
Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης, που μετείχε στο Συμβούλιο συνοδευόμενος από το Γενικό Γραμματέα Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων κ. Δημήτρη Μελά, επεσήμανε ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η οικογενειακή γεωργία στο σημερινό ανταγωνιστικό περιβάλλον απαιτούν την υποστήριξη της σύνδεσης της με την καινοτομία, την πρωτοτυπία, τις νέες και έξυπνες ιδέες, ώστε να αυξάνεται η παραγωγικότητά της και να παραμείνει βιώσιμη. Και χαρακτήρισε ως προαπαιτούμενο την ανάγκη να εξασφαλίζονται συνεργασίες και –κυρίως- η ομαλή διαδοχή και η συνέχεια για τις οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, που συμβάλλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη, στην απασχόληση, στην κοινωνική συνοχή και στο περιβάλλον.
Ο κ. Τσαυτάρης αναφέρθηκε στα θετικά μέτρα της νέας ΚΑΠ για τις συγκεκριμένες εκμεταλλεύσεις, όπως: 1) το καθεστώς των μικρών παραγωγών και 2) η απαλλαγή τους από δυσβάστακτες υποχρεώσεις του πρασινίσματος, 3) μέτρα που απλουστεύουν την εφαρμογή και μειώνουν το κόστος, οδηγώντας στην αποτελεσματικότερη λειτουργία τους και 4) επεσήμανε ότι η απαλλαγή των μικροκαλλιεργητών από τη δημοσιονομική πειθαρχία θα έπρεπε να περιλαμβάνει όλους τους γεωργούς που εισπράττουν ενισχύσεις κάτω από 5000€, ενώ τόνισε ότι 5) η ενθάρρυνση των συνεργατικών σχημάτων μέσω της νέας ΚΑΠ και η ενίσχυση των νέων αγροτών με τη διάθεση έως και 2% των άμεσων ενισχύσεων, πέραν της στήριξης που παρέχει ο 2ος πυλώνας, είναι μέτρα σημαντικά για την οικογενειακού τύπου γεωργία.
Ο Υπουργός υποστήριξε ότι, τόσο στο ευρωπαϊκό όσο και στο εθνικό επίπεδο, οφείλουμε να εξασφαλίζουμε ένα σταθερό και ευνοϊκό περιβάλλον, που απαντά στις ανάγκες της οικογενειακής γεωργίας, προς όφελος της κοινωνίας στο σύνολό της. Η εισαγωγή καινοτόμων πρακτικών και νέων ιδεών είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρησή της και στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Σύμπραξη Καινοτομίας (European Innovation Partnership), που αποσκοπεί σε μια διαδραστική σχέση ανάμεσα στην έρευνα και στους αγρότες αλλά και σε όσους εμπλέκονται με την παραγωγή και την προσοδοφόρα αξιοποίησή της, μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην ανταγωνιστικότητα των οικογενειακών επιχειρήσεων.
Κομβικό σημείο, όπως επεσήμανε ο κ. Τσαυτάρης, αποτελεί η εξασφάλιση της ομαλής και ανέξοδης διαδοχής, με ένα ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο σχετικά με τη μεταβίβαση του συνόλου της οικογενειακής εκμετάλλευσης στα νεότερα μέλη της οικογένειας (αντί των ξέχωρων μεταβιβάσεων οικίας, αποθηκών, στάβλων, οικοπέδων, χωραφιών, μηχανημάτων, μεριδίων σε συνεταιρισμούς ή ομάδες, δανείων κ.α), ώστε να προσελκύονται σε μια αποδοτική γεωργία, συμβάλλοντας έτσι στην αναζωογόνηση της οικονομίας και στην αντιμετώπιση της ανεργίας, που αποτελεί σήμερα οξυμένο κοινωνικό πρόβλημα. Τόνισε επίσης, ότι η οικογενειακή γεωργία έχει μια θετική αφετηρία: την προσφορά εργασίας και ανεκτίμητης παραδοσιακής γνώσης από τα μέλη της οικογένειας. Για να τη διατηρήσουμε βιώσιμη στο σημερινό ασταθές και παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, πρέπει να της εξασφαλίσουμε πρόσβαση στους υπόλοιπους συντελεστές παραγωγής, στη γεωργική γη και στη χρηματοδότηση, ιδιαίτερα όταν επιχειρούν να κάνουν επενδύσεις.
Όπως υποστήριξε ο Υπουργός, κ. Τσαυτάρης: «Η οικογενειακή γεωργία είναι το κλειδί για την ανάπτυξη της υπαίθρου. Οφείλουμε να στηρίξουμε τις μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, που είναι ο θεμέλιος λίθος της Ευρωπαϊκής γεωργίας, ο σύνδεσμος ανάμεσα στην πρωτογενή παραγωγή με την κοινωνία, με την απασχόληση και τη συγκράτηση των νέων σε μια ζωντανή ύπαιθρο, με τον διατροφικό και πολιτιστικό μας πλούτο, με την οικονομική ανάπτυξη, με την προστασία του περιβάλλοντος και της πολύτιμης βιοποικιλότητας, την προσαρμογή και αντιμετώπιση στις επερχόμενες κλιματικές αλλαγές κ.α.
Οι καταναλωτές στρέφονται διαρκώς περισσότερο σε ποιοτικά και αναγνωρίσιμα προϊόντα, με υψηλή διατροφική αξία, που παράγονται με τρόπο φιλικό προς την κοινωνία και το περιβάλλον, πράγμα που συνάδει με τα χαρακτηριστικά και αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα της οικογενειακής γεωργίας. Χρειάζονται όμως συνέργειες ώστε να αλληλοσυμπληρώνεται η γνώση και να εξασφαλίζεται ρευστότητα και έξυπνη διείσδυση στις αγορές, ενδυναμώνοντας τη θέση των παραγωγών στην αγροδιατροφική αλυσίδα, προς όφελος των ίδιων και της παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας μας.
Το ΥπΑΑΤ με μια σειρά δράσεων υποστηρίζει τις προσπάθειες αυτές όπως και τα παρακάτω βήματα της άμεσης διάθεσης των προϊόντων τους (π.χ. Αγορές Παραγωγών, Βραχείες Αλυσίδες Αγοράς, Σχέδια Βελτίωσης, Θεσμοφόρια κ.α), ενώ οριστικοποιούνται δράσεις όπως ο Θεσμός της Οικοτεχνίας, των Μικροπιστώσεων (Microfinance κλπ.). Δεσμευτήκαμε στην Ε.Ε να υποστηρίξουμε τη Νομοθετική Πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το θέμα της Οικογενειακής Γεωργίας και θα συμμετάσχω προσωπικά με παρέμβαση στην εκδήλωση που αναμένεται να πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο, στις Βρυξέλλες».
Αναλυτικά για το άτυπο Συμβούλιο με θέμα την οικογενειακή γεωργία:
Οι περισσότεροι από τους υπουργούς γεωργίας συμφώνησαν ότι η οικογενειακή γεωργία είναι ένα από τα πιο σημαντικά μοντέλα γεωργίας , με σημαντική συμβολή στην επίτευξη της ασφάλειας των τροφίμων, την παροχή δημόσιων αγαθών, τη διατήρηση της βιωσιμότητας των αγροτικών περιοχών, την εξασφάλιση υψηλής ποιότητας παραγωγής και παρεχόμενων αγαθών. Οι υπουργοί επισήμαναν τη σημασία των μικρών αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων και των τοπικών συστημάτων τροφίμων για την υψηλή ποιότητα της παραγωγής, τη φρεσκάδα, τη γεύση, την ασφάλεια.
Η πλειοψηφία των υπουργών σημειώνει ότι ο αριθμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων έχει μειωθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες στις περισσότερες χώρες της ΕΕ - σε ένα άκρως ανταγωνιστικό και παγκοσμιοποιημένο επιχειρηματικό περιβάλλον οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αγορά , όπως η περιορισμένη πρόσβαση στην αγορά, το μειωμένο μερίδιο της προστιθέμενης αξίας στην αλυσίδα τροφίμων των αγροτών αυτών, η περιορισμένη διαπραγματευτική δύναμη, κλπ.
Οι σκέψεις των υπουργών γεωργίας της ΕΕ για τις προοπτικές της οικογενειακής γεωργίας στο άτυπο συμβούλιο παρέχουν μια σταθερή βάση για περαιτέρω συζητήσεις από τα υπόλοιπα όργανα της ΕΕ, την κοινωνία και τις αγροτικές οργανώσεις. Τα κράτη μέλη επιβεβαίωσαν ότι οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις είναι η ραχοκοκαλιά της αγροτικής κοινωνίας και οικονομίας, η βάση μιας ανταγωνιστικής, βιώσιμης, με προσανατολισμό στην αγορά ευρωπαϊκό μοντέλο του τομέα της γεωργίας, που ανταποκρίνονται στις προσδοκίες της κοινωνίας .
Η συζήτηση για την οικογενειακή γεωργία, τα προβλήματα και τις προοπτικές τις που προτάθηκε από την Προεδρία της Λιθουανίας ήταν πολύ επίκαιρη, καθώς η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κήρυξε το 2014 ως το Διεθνές Έτος οικογενειακής γεωργίας και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει δημόσια διαβούλευση σχετικά με το ρόλο της οικογενειακής γεωργίας, τις βασικές προκλήσεις και τις προτεραιότητες για το μέλλον της.
Η νέα ΚΑΠ: ευκαιρία για την οικογενειακή γεωργία, λέει ο Τσιόλος
«Η οικογενειακή γεωργία είναι βασικό στοιχείο του ευρωπαϊκού μοντέλου γεωργίας. Οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των αγροτικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ. Λειτουργούν όμως ξεχωριστά σε κάθε κράτος μέλος. Υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε όρους μεγεθών, παραγωγικές μεθόδους και βαθμού εντατικοποίησης. Είναι ωστόσο απαραίτητες όχι μόνο για τη διατροφική ασφάλεια αλλά και για την βιωσιμότητα (σωστή διαχείριση φυσικών πόρων) και την αγροτική ανάπτυξη του γεωργικού τομέα της ΕΕ.
Μέσα από τη νέα ΚΑΠ προσφέρεται ένα πιο ανταγωνιστικό πακέτο μέτρων για την οικογενειακή γεωργία:
- Το νέο σύστημα άμεσων πληρωμών εγγυάται πιο στοχευμένη δράση για τους αγρότες και τις περιοχές που χρήζουν ιδιαίτερης βοήθειας (ενίσχυσης). Οι νέοι αγρότες θα λαμβάνουν μέχρι και 25% άμεσες ενισχύσεις ανά στρέμμα για 5 χρόνια μετά την εγκατάστασή τους.
- Η βοήθεια θα προστεθεί σε επενδυτικά μέτρα για νέους αγρότες που ήδη υπάρχουν (2ος πυλώνας) και θα τους δοθεί προτεραιότητα στα εθνικά αποθέματα των κρατών μελών τους.
- Ευκαιρίες από τον 2ο πυλώνα για αγροτικές συμβουλευτικές υπηρεσίες και μέτρα για διαφοροποίηση εκμεταλλεύσεων, αναδιάρθρωση, εκσυγχρονισμό, εκπαίδευση και μεταφορά γνώσεων· που όλα τους είναι απαραίτητα για τις οικογενειακές φάρμες.
- Ενίσχυση των ομάδων παραγωγών, διεπαγγελματικών οργανώσεων, που θα έχουν θετική επίδραση στην οικογενειακή γεωργία.
- Αυτές οι φάρμες πρέπει να εκμεταλλευτούν τον αντίκτυπο που έχουν στους καταναλωτές που προτιμούν τα τοπικά προϊόντα και να ενισχύσουν περαιτέρω τη θέση τους στη διατροφική αλυσίδα μέσα από βιολογικά προϊόντα και προϊόντα υψηλής ποιότητας. Εμείς θα τους βοηθήσουμε να οργανωθούν καλά προς αυτή την κατεύθυνση.
- Επιθυμία μας είναι να ενσωματώσουμε την οικογενειακή γεωργία στη νέα πολιτική για την έρευνα και την ανάπτυξη. Η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα στην αγροτική έρευνα και την αγροτική πρακτική και τη συμβουλευτική διαδικασία προς τους αγρότες.
"Αλλά δεν θα είμαστε σε θέση να εξασφαλίσουμε τη μακροβιότητα των οικογενειακών εκμεταλλεύσεων αν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο δεν αποφασιστεί ένα κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο", τόνισε ο Επίτροπος Γεωργίας, Ντατσιάν Τσιόλος.
Τέλος, η πρωτοβουλία της λιθουανικής προεδρίας για την οικογενειακή γεωργία επεκτείνεται και η Κομισιόν θα πραγματοποιήσει μια σύσκεψη στις Βρυξέλλες στις 29 Νοεμβρίου. Επίσης, θα βοηθήσει στην προετοιμασία της ευρωπαϊκής συνεισφοράς στο διεθνές έτος οικογενειακής γεωργίας στα Ηνωμένα Έθνη, σύσκεψη που θα λάβει χώρα στη Βουδαπέστη το 2014.
Η θέση της Copa-Cogeca για το ανεπίσημο συνέδριο των Υπουργών Γεωργίας της ΕΕ.
Έμφαση έδωσε και η Copa-Cogeca στη σημασία της διατήρησης του μοντέλου της οικογενειακής γεωργίας, καθώς και στην ανάγκη για επιτάχυνση της καινοτομίας και της αγροτικής έρευνας για τη διασφάλιση τροφίμων για τα 500 εκατ. Ευρωπαίους καταναλωτές.
Στο ανεπίσημο συνέδριο των Υπουργών Γεωργίας της ΕΕ στη Λιθουανία, οι πρόεδροι της Copa-Cogeca, συνέδεσαν τις ελπίδες τους για μία αειφόρο αγροτική ύπαιθρο, με το μοντέλο της οικογενειακής γεωργίας και την τεχνογνωσία που κληρονομείται από γενιά σε γενιά.
Ο πρόεδρος της Copa, Γκέρντ Σονλάϊτνερ δήλωσε πως και ο ίδιος λειτουργεί μία οικογενειακή φάρμα την οποία κληρονόμησε, και πως «οι οικογενειακές φάρμες στην Ευρώπη, αποτελούν ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό, από τα 25 εκατομμύρια των ανθρώπων που απασχολούνται στον αγροτικό τομέα, και μάλιστα είναι όλοι τους πολύ αγαπητοί στους Ευρωπαίους πολίτες».
Επίσης ανέφερε πως ιδιαίτερο ρόλο για να συνεχιστεί η αγροτική παράδοση, παίζει η σωστή εφαρμογή της ΚΑΠ, και παράλληλα η όσο το δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση της τεχνολογίας από τους ίδιους τους αγρότες.
Ο πρόεδρος της Cogeca, Κρίστιαν Πις, μίλησε για την ανάγκη να υπάρχουν «προστατευτικά δίχτυα» για άμεση και επαρκή στήριξη των αγροτικών επιχειρήσεων, έναντι στις διακυμάνσεις της αγοράς, και πως οι οικογενειακές φάρμες παίζουν σημαντικό ρόλο και σε αρκετούς συνεταιρισμούς στους οποίους συμμετέχουν.
Τέλος, η Copa-Cogeca επισήμανε την ανάγκη για θεσμικές λύσεις, ως προς την νέα ΚΑΠ, όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Επίσης, τόνισε ότι οι ευρωπαϊκές αγροτοσυνδικαλιστικές οργανώσεις θα κάνουν ότι μπορούν για να πιέσουν προς τη σωστή κατεύθυνση, με τη συμμετοχή τους στην Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη στις 29 Νοεμβρίου του 2013 και με τη διοργάνωση (σε συνδυασμό με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών-FAO) της διήμερης ενημερωτικής εκδήλωσης με θέμα τις οικογενειακές φάρμες στις Βρυξέλλες.
Φανή Γιαννακοπούλου
