Οι επιχειρηματικές ευκαιρίες της κυκλικής οικονομίας η νέα τάση

Ο τρόπος µε τον οποίο θα εξασφαλιστεί προστιθέµενη αξία τόσο στο βασικό προϊόν όσο και στους δορυφόρους της παραγωγής, ώστε τίποτα να µην πηγαίνει χαµένο, είναι το νέο ζητούµενο στις ανταγωνιστικές βιοµηχανίες, µε τις απαντήσεις να εντοπίζονται το τελευταίο διάστηµα στο µοντέλο της κυκλικής οικονοµίας.  

Ανάµεικτες αγροτικές εκµεταλλεύσεις που αποµακρύνονται από τη λογική της µονοκαλλιέργειας, αλλά συνδυάζουν τη γεωργία µε την κτηνοτροφία και την καθετοποίηση της παραγωγής, είναι το επικρατέστερο σενάριο για τη µετάβαση του πρωτογενή τοµέα στο νέο οικονοµικό µοντέλο, όπως αυτό αποτυπώνεται σε µια σειρά από νέες επιστηµονικές µελέτες που δηµοσιεύτηκαν την τελευταία τριετία, όταν νωρίτερα η βιβλιογραφία ήταν ιδιαίτερα φτωχή.  

Όσοι παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις του τοµέα της αγροδιατροφής, σαν να έχουν προεξοφλήσει την προσφορά των έξυπνων τεχνολογικών εργαλείων στην παραγωγή, αφήνοντας τη δηµιουργικότητά τους να εξελιχθεί πέρα από τα όρια του γραµµικού οικονοµικού µοντέλου, που άκµασε τα τελευταία 100 και πλέον χρόνια. 

Το υπαρκτό, αλλά µάλλον προσωρινό επενδυτικό έλλειµµα, δεν φαίνεται ότι πτοεί εκείνους που προσπαθούν να συλλάβουν «το νέο» στην πρωτογενή παραγωγή, όσο πλέον όλες οι ανταγωνιστικές βιοµηχανίες εφοδιάζονται θεσµικά, πολιτικά και επικοινωνιακά µε τα εφόδια που θα επιτρέψουν το άλµα προς την εποχή της κυκλικής οικονοµίας.

Βέβαια αυτός ο ολιστικός τρόπος παραγωγής απαιτεί… αντιληπτικές µεταλλάξεις σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασµού και την κατανάλωση.

Ενισχυµένες οι απευθείας πωλήσεις από παραγωγούς σε καταναλωτές

Η κυκλική οικονοµία που στο κοµµάτι της αγροδιατροφής θέλει την αξιοποίηση κάθε ίνας που µπορεί να παραχθεί στο χωράφι και ψάχνει να δώσει χρηστική και προστιθέµενη αξία σε κάθε τι που προκύπτει από τις εργασίες στον στάβλο, µπορεί να δώσει νέα δυναµική στην αγροτική παραγωγή. Παράλληλα, η ανάπτυξη προτύπων για την κυκλικότητα στο πλαίσιο της οικολογικής και ενεργειακής σήµανσης ενισχύει τη διαφάνεια για τους καταναλωτές όσο παράλληλα αφήνει περιθώρια αύξησης της προστιθέµενης αξίας για το τελικό προϊόν. Μαζί µε αυτό, έρευνες καταγράφουν µια ανερχόµενη τάση που θέλει το ενδιαφέρον για απευθείας πωλήσεις από τους παραγωγούς στους καταναλωτές να έχει ενισχυθεί. ∆ιαδικτυακά καταστήµατα παραγωγών, κουτιά µε προϊόντα αγροδιατροφής που φεύγουν από το χωράφι και φτάνουν απευθείας στο σπίτι των καταναλωτών, τοπικές αλυσίδες προµήθειας τυποποιηµένων προϊόντων µε περιβαλλοντική ευαισθησία, φαίνεται ότι «µιλούν» στην καρδιά των σύγχρονων καταναλωτών.

Η συζήτηση γύρω από την κυκλική οικονοµία φούντωσε και σε πολιτικό επίπεδο, όταν οριοθετήθηκε η νέα πολιτική της Κοµισιόν και παρουσιάστηκε το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη µετάβαση στη νέα εποχή, που έχει αντανάκλαση και στις εθνικές προσεγγίσεις, µε την ειδική πλατφόρµα για τη χρηµατοδότησή της να αποτελεί πλέον µια στέρεη βάση.

Ωστόσο, οι προκλήσεις παραµένουν σηµαντικές και το επενδυτικό έλλειµµα υπαρκτό. Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι το χρηµατοδοτικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας, που ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο, για την κινητοποίηση πράσινων επενδύσεων 1 τρις ευρώ στην επόµενη δεκαετία. Το επενδυτικό πλάνο αποδεσµεύει πρόσθετα κονδύλια για έργα που συµβάλλουν στον περιορισµό της κλιµατικής αλλαγής, δηµιουργεί νέους µηχανισµούς χρηµατοδότησης και ισχυρότερες προϋποθέσεις για µόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων.

Μεγάλη η ψαλίδα ανάµεσα στην εγχώρια και την ευρωπαϊκή βιοµηχανία

Την τελευταία τριετία, µέσω του Προγράµµατος Horizon έχει ήδη διοχετευτεί 1 δισ. ευρώ σε έργα κυκλικής οικονοµίας στην Ευρώπη. Το φάσµα εφαρµογών είναι ευρύ, από την ανακύκλωση έως τη διαχείριση αποβλήτων, την κατάλυση, την αλιεία, τα τρόφιµα, τη µεταποίηση και την εφαρµογή αλγορίθµων για την ελαχιστοποίηση απορριµµάτων. 

Να σηµειωθεί εδώ όµως ότι η συµµετοχή ελληνικών µικροµεσαίων επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκές χρηµατοδοτήσεις είναι αρκετά περιορισµένη, γεγονός που αναδεικνύει ότι το θεσµικό πλαίσιο πρέπει να συµπληρωθεί, ενώ καθοριστική είναι και η συντονισµένη ενηµέρωση. Ενδεικτικά, σε πρόσφατη πρόσκληση που απευθυνόταν σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις, διαθέτοντας 4,5 εκατ ευρώ  για να µετασχηµατίσουν τη δραστηριοποίησή τους από γραµµική σε κυκλική, από τις 90 προτάσεις που υποβλήθηκαν, µόλις µία προέρχεται από τη χώρα µας.

Το παραπάνω µαρτυρά το άνοιγµα της ψαλίδας ανάµεσα στην εγχώρια βιοµηχανία και την ευρωπαϊκή, πάντα µε προοπτική σε βάθος δεκαετίας. Στο µεταξύ οι χώρες του Βορρά προσπαθούν να σπρώξουν τόσο τους καταναλωτές όσο και τους παραγωγούς προς το µοντέλο της κυκλικής οικονοµίας. Η γερµανική κυβέρνηση προσφέρει χορηγίες για τον σχεδιασµό προϊόντων µε χαµηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Στην Ολλανδία έχουν εναποτεθεί 40 εκατ. ευρώ σε ένα κρατικό ταµείο που χρηµατοδοτεί ένα αγροτικό µοντέλο που ευνοεί την αναδάσωση και συγχρηµατοδοτείται από τη Rabobank. Η Γαλλία επίσης έχει αναπτύξει το δικό της πλάνο, µε τη λίστα όµως να σταµατά στις χώρες αυτές και τους πιο ανεπτυγµένους γείτονες.