Βέβαια, το Πάσχα δεν έχει να κάνει μόνο με το αρνί, το κατσίκι, τα αυγά, τα κουλούρια και το τσουρέκι. Είναι πολλά τα έθιμα αλλά και πληροφορίες που αγνοούμε για το Πάσχα
Ακολουθούν ελληνικές, ευρωπαϊκές αλλά και περίεργες πληροφορίες για τον εορτασμό του Πάσχα.
Πασχαλινά ήθη και έθιμα σε όλη την Ελλάδα
Από τους «λάκκους» της Λιβαδειάς μέχρι το έθιμο της «Κούνιας» στην Κύθνο, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας γιορτάζεται το αναστάσιμο μήνυμα
ΜακεδονίαΠαλαιότερα στη Μακεδονία η νοικοκυρά έβαζε το πρώτο αυγό στο εικονοστάσι, από όπου το έβγαζε με την πυροστιά μόνο όταν έβρεχε ή άστραφτε, για να «ξορκίσει» το χαλάζι και τις πλημμύρες. Σε κάποια χωριά της Μακεδονίας, όπως οι Ελευθερές, μέχρι πριν από λίγα χρόνια σημάδευαν το κεφάλι και την πλάτη των μικρών αρνιών με τη μπογιά που είχε χρησιμοποιηθεί για το βάψιμο τον αυγών
Όσο το κόκκινο πανί ήταν κρεμασμένο στο μπαλκόνι ή το παράθυρο, οι γυναίκες δεν έπλεναν ούτε και άπλωναν ρούχα, γιατί το θεωρούσαν κακό σημάδι, ενώ τα πρώτα αυγά που έβαφαν τα έστελναν μαζί με τσουρέκια στα πεθερικά τους
Στη Θάσο στην Κοινότητα Λιμεναρίων διατηρείται το πανάρχαιο έθιμο «Για βρέξ Απρίλη μ», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Συγκροτήματα απ όλη την Ελλάδα χορεύουν δημοτικούς χορούς.
Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής έχουν το έθιμο «Του μαύρου νιου τ' αλώνι», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού, οι γεροντότεροι αρχίζουν τον χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα Πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον «Καγκέλευτο» χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821.
Ο χορός περνά κάτω από δάφνινη αψίδα όπου υπάρχουν δύο παλικάρια με υψωμένα σπαθιά και στη μέση του τραγουδιού διπλώνεται στα δύο με τους χορευτές να περνούν ο ένας απέναντι από τον άλλο για τον τελευταίο χαιρετισμό. Κατά την διάρκεια της γιορτής μοιράζεται, καφές που βράζει σε μεγάλο καζάνι «ζωγραφίτικος», τσουρέκια και αυγά
Κεντρική ΕλλάδαΣτην Αράχωβα, ανήμερα του Πάσχα ξεκινάει η περιφορά της Εικόνας του Αγίου Γεωργίου την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Την επομένη πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων (ανηφορικός δρόμος), οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στο λόφο. Ακολουθούν χορευτικά συγκροτήματα και το απόγευμα χορεύουν γυναικείοι χορευτικοί σύλλογοι. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με κλέφτικα αγωνίσματα, όπως το σήκωμα της πέτρας
Στην Αμφίκλεια και συγκεκριμένα το Δαδί δημιουργούνται «λάκκοι», όπου ψήνονται πολλά αρνιά μαζί, ενώ προσφέρονται αυγά, κρασί, και γλυκά
Στη Λιβαδειά, το πιο χαρακτηριστικό έθιμο της πόλης, είναι το γνωστό «Πάσχα της Λιβαδειάς», με τους νέους της πόλης να συμμετέχουν στο έθιμο του «λάκκου». Μετά την Ανάσταση και πριν ξημερώσει οι κάτοικοι ετοιμάζουν την φωτιά. Ένας, κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό με τη λαμπάδα της Αναστάσεως. Με ραντίσματα νερού και συχνό χτύπημα με ένα μακρύ ξύλο, η θράκα είναι έτοιμη για να ψηθούν τα αρνιά. Το γλέντι διαρκεί μέχρι το απόγευμα και συμπληρώνεται με τη συμμετοχή παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων και την καύση πυροτεχνημάτων
Στο Αιτωλικό την Κυριακή του Πάσχα κάθε γειτονιά, είναι μία μεγάλη υπαίθρια ψησταριά, όπου ο χορός και το τραγούδι έχουν τον πρώτο λόγο, ενώ προσφέρονται κρασί και παραδοσιακοί μεζέδες δωρεάν
ΚυκλάδεςΣτην Κύθνο, το πιο επιβλητικό έθιμο του νησιού είναι αυτό της «Κούνιας». Την Κυριακή του Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται μία κούνια, στην οποία κουνιούνται αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο
Η Σύρος βιώνει με ιδιαίτερο τρόπο το Πάσχα. Οι δύο θρησκευτικές της κοινότητες, η Ορθόδοξη και η Καθολική, γιορτάζουν συγχρόνως τις μέρες του Πάσχα
Στη Νάξο στο πασχαλινό τραπέζι ξεχωρίζει το παραδοσιακό «μπατούδο», κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο
ΔωδεκάνησαΣτο νησί της Αποκάλυψης, την Πάτμο, την Κυριακή του Πάσχα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η δεύτερη Ανάσταση κατά την οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες και από τον ηγούμενο μοιράζονται κόκκινα αυγά στους πιστούς
Ιόνια νησιάΙδιαίτερα τα έθιμα στα Ιόνια νησιά, όπου την Κυριακή του Πάσχα κάθε εκκλησία βγάζει την Ανάσταση με φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους και χορωδίες
Το λαγουδάκι του Πάσχα για Ευρωπαίους και Αμερικανούς
Πρόκειται για ένα φανταστικό λαγουδάκι (ή κουνέλι), μέρος ενός ξένου εθίμου, που φέρνει δώρα πασχαλινά αυγά. Η παράδοση μετράει πάρα πολλά χρόνια στη Γερμανία, απ’ όπου εξαπλώθηκε στη Βόρεια Ευρώπη και την Αμερική.
Σύμφωνα με αυτή την παράδοση, το λαγουδάκι φέρνει πολύχρωμα αυγά μέσα σε καλάθι στα καλά παιδιά. Για τα άτακτα το σκέφτεται! Είναι με άλλα λόγια ένας πασχαλιάτικος Αϊ-Βασίλης! Την παραμονή του Πάσχα τα παιδιά κατασκευάζουν φωλιές από άχυρο, φύλλα ή χορτάρια και οι γονείς τις κρύβουν στο σπίτι ή στον κήπο, ώστε το πασχαλινό λαγουδάκι να… γεννήσει εκεί μέσα πολύχρωμα αυγά. Και ανήμερα το Πάσχα τα παιδιά ξεκινούν ένα παιχνίδι θησαυρού, για να τις ανακαλύψουν
Γιατί, όμως, οι λαγοί και τα κουνέλια συνδέθηκαν με τα πασχαλινά αυγά αφού ως θηλαστικά γεννάνε μωρά; Είναι επειδή αναπαράγονται σε μεγάλη αφθονία, ώστε συμβολίζουν τη γονιμότητα, που κορυφώνεται την άνοιξη, τότε που πέφτει και το Πάσχα. Το έθιμο αυτό δεν έφτασε ποτέ σε εμάς. Έφτασαν, όμως, τα λαγουδάκια! Έτσι, καθώς πλησιάζει η Λαμπρή, βλέπουμε στα ράφια των σούπερ μάρκετ και των ζαχαροπλαστείων λογής-λογής λαγουδάκια, μικρά, μεγάλα ή μεγαλύτερα, από λευκή ή μαύρη σοκολάτα, να περιμένουν δίπλα στα τσουρέκια και τα κόκκινα αυγά κάποιον να τα αγοράσει.
Τα 10 πιο περίεργα στοιχεία σχετικά με το Πάσχα
Ακολουθούν ελληνικές, ευρωπαϊκές αλλά και περίεργες πληροφορίες για τον εορτασμό του Πάσχα.
Πασχαλινά ήθη και έθιμα σε όλη την Ελλάδα
Από τους «λάκκους» της Λιβαδειάς μέχρι το έθιμο της «Κούνιας» στην Κύθνο, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας γιορτάζεται το αναστάσιμο μήνυμα
ΜακεδονίαΠαλαιότερα στη Μακεδονία η νοικοκυρά έβαζε το πρώτο αυγό στο εικονοστάσι, από όπου το έβγαζε με την πυροστιά μόνο όταν έβρεχε ή άστραφτε, για να «ξορκίσει» το χαλάζι και τις πλημμύρες. Σε κάποια χωριά της Μακεδονίας, όπως οι Ελευθερές, μέχρι πριν από λίγα χρόνια σημάδευαν το κεφάλι και την πλάτη των μικρών αρνιών με τη μπογιά που είχε χρησιμοποιηθεί για το βάψιμο τον αυγών
Όσο το κόκκινο πανί ήταν κρεμασμένο στο μπαλκόνι ή το παράθυρο, οι γυναίκες δεν έπλεναν ούτε και άπλωναν ρούχα, γιατί το θεωρούσαν κακό σημάδι, ενώ τα πρώτα αυγά που έβαφαν τα έστελναν μαζί με τσουρέκια στα πεθερικά τους
Στη Θάσο στην Κοινότητα Λιμεναρίων διατηρείται το πανάρχαιο έθιμο «Για βρέξ Απρίλη μ», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Συγκροτήματα απ όλη την Ελλάδα χορεύουν δημοτικούς χορούς.
Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής έχουν το έθιμο «Του μαύρου νιου τ' αλώνι», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού, οι γεροντότεροι αρχίζουν τον χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα Πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον «Καγκέλευτο» χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821.
Ο χορός περνά κάτω από δάφνινη αψίδα όπου υπάρχουν δύο παλικάρια με υψωμένα σπαθιά και στη μέση του τραγουδιού διπλώνεται στα δύο με τους χορευτές να περνούν ο ένας απέναντι από τον άλλο για τον τελευταίο χαιρετισμό. Κατά την διάρκεια της γιορτής μοιράζεται, καφές που βράζει σε μεγάλο καζάνι «ζωγραφίτικος», τσουρέκια και αυγά
Κεντρική ΕλλάδαΣτην Αράχωβα, ανήμερα του Πάσχα ξεκινάει η περιφορά της Εικόνας του Αγίου Γεωργίου την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Την επομένη πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων (ανηφορικός δρόμος), οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στο λόφο. Ακολουθούν χορευτικά συγκροτήματα και το απόγευμα χορεύουν γυναικείοι χορευτικοί σύλλογοι. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με κλέφτικα αγωνίσματα, όπως το σήκωμα της πέτρας
Στην Αμφίκλεια και συγκεκριμένα το Δαδί δημιουργούνται «λάκκοι», όπου ψήνονται πολλά αρνιά μαζί, ενώ προσφέρονται αυγά, κρασί, και γλυκά
Στη Λιβαδειά, το πιο χαρακτηριστικό έθιμο της πόλης, είναι το γνωστό «Πάσχα της Λιβαδειάς», με τους νέους της πόλης να συμμετέχουν στο έθιμο του «λάκκου». Μετά την Ανάσταση και πριν ξημερώσει οι κάτοικοι ετοιμάζουν την φωτιά. Ένας, κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό με τη λαμπάδα της Αναστάσεως. Με ραντίσματα νερού και συχνό χτύπημα με ένα μακρύ ξύλο, η θράκα είναι έτοιμη για να ψηθούν τα αρνιά. Το γλέντι διαρκεί μέχρι το απόγευμα και συμπληρώνεται με τη συμμετοχή παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων και την καύση πυροτεχνημάτων
Στο Αιτωλικό την Κυριακή του Πάσχα κάθε γειτονιά, είναι μία μεγάλη υπαίθρια ψησταριά, όπου ο χορός και το τραγούδι έχουν τον πρώτο λόγο, ενώ προσφέρονται κρασί και παραδοσιακοί μεζέδες δωρεάν
ΚυκλάδεςΣτην Κύθνο, το πιο επιβλητικό έθιμο του νησιού είναι αυτό της «Κούνιας». Την Κυριακή του Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται μία κούνια, στην οποία κουνιούνται αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο
Η Σύρος βιώνει με ιδιαίτερο τρόπο το Πάσχα. Οι δύο θρησκευτικές της κοινότητες, η Ορθόδοξη και η Καθολική, γιορτάζουν συγχρόνως τις μέρες του Πάσχα
Στη Νάξο στο πασχαλινό τραπέζι ξεχωρίζει το παραδοσιακό «μπατούδο», κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο
ΔωδεκάνησαΣτο νησί της Αποκάλυψης, την Πάτμο, την Κυριακή του Πάσχα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η δεύτερη Ανάσταση κατά την οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες και από τον ηγούμενο μοιράζονται κόκκινα αυγά στους πιστούς
Ιόνια νησιάΙδιαίτερα τα έθιμα στα Ιόνια νησιά, όπου την Κυριακή του Πάσχα κάθε εκκλησία βγάζει την Ανάσταση με φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους και χορωδίες
Το λαγουδάκι του Πάσχα για Ευρωπαίους και Αμερικανούς
Πρόκειται για ένα φανταστικό λαγουδάκι (ή κουνέλι), μέρος ενός ξένου εθίμου, που φέρνει δώρα πασχαλινά αυγά. Η παράδοση μετράει πάρα πολλά χρόνια στη Γερμανία, απ’ όπου εξαπλώθηκε στη Βόρεια Ευρώπη και την Αμερική.
Σύμφωνα με αυτή την παράδοση, το λαγουδάκι φέρνει πολύχρωμα αυγά μέσα σε καλάθι στα καλά παιδιά. Για τα άτακτα το σκέφτεται! Είναι με άλλα λόγια ένας πασχαλιάτικος Αϊ-Βασίλης! Την παραμονή του Πάσχα τα παιδιά κατασκευάζουν φωλιές από άχυρο, φύλλα ή χορτάρια και οι γονείς τις κρύβουν στο σπίτι ή στον κήπο, ώστε το πασχαλινό λαγουδάκι να… γεννήσει εκεί μέσα πολύχρωμα αυγά. Και ανήμερα το Πάσχα τα παιδιά ξεκινούν ένα παιχνίδι θησαυρού, για να τις ανακαλύψουν
Γιατί, όμως, οι λαγοί και τα κουνέλια συνδέθηκαν με τα πασχαλινά αυγά αφού ως θηλαστικά γεννάνε μωρά; Είναι επειδή αναπαράγονται σε μεγάλη αφθονία, ώστε συμβολίζουν τη γονιμότητα, που κορυφώνεται την άνοιξη, τότε που πέφτει και το Πάσχα. Το έθιμο αυτό δεν έφτασε ποτέ σε εμάς. Έφτασαν, όμως, τα λαγουδάκια! Έτσι, καθώς πλησιάζει η Λαμπρή, βλέπουμε στα ράφια των σούπερ μάρκετ και των ζαχαροπλαστείων λογής-λογής λαγουδάκια, μικρά, μεγάλα ή μεγαλύτερα, από λευκή ή μαύρη σοκολάτα, να περιμένουν δίπλα στα τσουρέκια και τα κόκκινα αυγά κάποιον να τα αγοράσει.
Τα 10 πιο περίεργα στοιχεία σχετικά με το Πάσχα
- Ο εορτασμός της Μεγάλης Εβδομάδας αλλά και της Ανάστασης πιστεύεται ότι ξεκίνησε μόλις 1 χρόνο μετά τη χρονιά που τοποθετείται ιστορικά η πιθανή σταύρωση του Χριστού. Οι πρώτες επίσημες γραπτές μαρτυρίες τέτοιων τελετουργικών εμφανίζονται όμως σε κείμενα του 4ου αιώνα μ.Χ.
- Η Α' Οικουμενική Σύνοδος του 325 μ.Χ. αποφάσισε το Πάσχα να εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισημερίας.
- Κάθε χρόνο παράγονται σε ολόκληρο τον κόσμο 90 εκατ. σοκολατένιοι πασχαλινοί λαγοί.
- Το πρώτο σοκολατένιο αυγό έτσι όπως το γνωρίζουμε σήμερα φτιάχτηκε στη Γερμανία το 19ο αιώνα.
- Αρχικά, τα πασχαλινά καλάθια φτιάχνονταν για να θυμίζουν φωλιές πουλιών.
- Κάθε Πάσχα, στη Νορβηγία, το έθιμο επιβάλλει να λύνονται οι πιο μυστηριώδεις υποθέσεις φόνων!
- Στο Saalfeld της ανατολικής Γερμανίας, στολίζουν... δέντρο το Πάσχα. Περίπου 50 χρόνια πριν, η γνωστή οικογένεια Kraft ξεκίνησε να στολίζει ένα πασχαλινό δέντρο με 9.000 πασχαλινά αυγά. Έκτοτε, αποτελεί απαράβατο έθιμο.
- Ενώ στην Ελβετία στολίζουν... πηγάδια. Το έθιμο έχει ως στόχο να τιμά το πολύτιμο δώρο της φύσης, το νερό.
- Το έθιμο του να χαρίζουμε αυγά ο ένας στον άλλο το Πάσχα είναι έθιμο που υπάρχει... προ Χριστού! Απαντάται στις παραδόσεις των Περσών, των Αιγυπτίων, των Γαλατών, των Ρωμαίων και των Ελλήνων. Γιατί για τους λαούς αυτούς το αυγό είναι σύμβολο της ζωής.
- Ένα στα πέντε παιδιά οδηγείται στο νοσοκομείο με συμπτώματα που οφείλονται στην υπερκατανάλωση αυγών ενώ 1 στα 10 παιδιά τρώει το αυγό του πριν την Κυριακή του Πάσχα.
