Η πολύτροπος μπύρα στο Παρίσι!
Με ξεναγό την Ξένη Δ. Μπαλωτή (δρ Ιστορίας) το ταξίδι ξεκίνησε από τον Παρίσι.Οι Γάλλοι μέχρι τον 15ο έπιναν cervoise, ένα ποτό που διαχώριζαν από την μπύρα που περιείχε επίσης λυκίσκο. Παρότι ο αρωματικός λυκίσκος έφτασε στην Ευρώπη τον 8ο αιώνα, οι Γάλλοι αντιστάθηκαν σε αυτόν για επτά περίπου αιώνες.Μόνο όταν κατάλαβαν την επιτυχία του η cervoise αντικαταστάθηκε από την γνωστή σε όλους μπύρες και η λέξη μπήκε στο γαλλικό λεξιλόγιο το 1435.
Ο πρώτος ιδρυτής μοναστηριού παρασκευής μπύρας ο Βασιλιάς Dagobert I (602-639), ενώ ο πρώτος που την εμπορευματοποίησε ήταν ο Βασιλιάς Καρλομάγνος. Μέχρι τότε η μπύρα ήταν οικογενειακή υπόθεση. Ωστόσο, ο Καρλομάγνος αντιμετώπισε την μπύρα ως πηγή εσόδων, από τη πώληση αλλά κυρίως από τη φορολογία, και επέβαλε κάθε πόλη της αυτοκρατορίας του να αποκτήσει μία ζυθοποιία
Στη Γαλλία των προηγούμενων αιώνων το επάγγελμα του παραγωγού της μπύρας όπως και οι χώροι προμήθειας των συστατικών της μπύρας αλλά και πώλησης δεν έμεναν ανεξέλεγκτα. Το 13ο αιώνα ορίστηκαν οι τρεις αποκλειστικοί χώροι πώλησης των σιτηρών της μπύρας. Για την πώληση ορίστηκαν επίσης τρεις περιοχές. Η πρώτη στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το δημαρχείο της πόλης του Παρισιού, η δεύτερη στο σημερινό Κέντρο Πομπιντού, και το τρίτο εκεί που βρίσκεται η Παναγία των Παρισίων. Αυτός ο συγκεντρωτισμός προωθήθηκε για να ελέγχεται η ποιότητα προϊόντος και να περιοριστεί ο κίνδυνος φοροδιαφυγής.
Κατόπιν, 16ο αιώνα ορίστηκαν τα μοναδικά συστατικά από τα οποία μπορούσε να παραχθεί η μπύρα, τα οποία συνεχίζουν να ισχύουν μέχρι σήμερα και δεν είναι άλλα από το καθαρό νερό, τα δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι) και τον λυκίσκο.
Ο ζυθοποιός ένα κλειστό επάγγελμα
Τον 17ο αιώνα αυστηροποιήθηκαν τα κριτήρια ένταξης στο επάγγελμα του ζυθοποιού με αποτέλεσα να μην υπάρξει ανανέωση του κλάδου, ο οποίος οδηγήθηκε σε μονοπωλιακές καταστάσεις γνώσεων. Σε αυτό το πλαίσιο γεννήθηκε τον 18ο αιώνα η εμβληματική προσωπικότητα τα Antoine Joseph Santerre. Ο αρχηγός της πολιτοφυλακής που συνέβαλλε στην πτώση της Βαστίλης, υπήρξε μετέπειτα μέγιστος ζυθοποιός που πήγε την παραγωγή της μπύρας ένα βήμα παραπέρα.
Με την εξάπλωση της Ναπολεόντειας αυτοκρατορίας η μπύρα στο Παρίσι γνώρισε τεράστια άνθιση. Ακολούθησε ο αιώνας της επανάστασης της μπύρας, όταν το 1840 δύο ζυθοποιοί ανακάλυψαν τη μπύρα χαμηλής ζύμωσης και άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες βιομηχανικές ζυθοποιίες. Η πρώτη βιομηχανική μπύρα παρασκευάστηκε στη Γαλλία και συγκριμένα στο Στρασβούργο. Και καθώς η νέα μπύρα απαιτούσε χαμηλή θερμοκρασία κατασκευάστηκε το 1857 η πρώτη μηχανή πάγου, το σημερινό ψυγείο
Στα του οίκου μας…
Μετά το γευστικό ταξίδι στη Γαλλία, επιστρέψαμε στα του οίκου μας με αναφορά σε κομβικά σημεία ανάπτυξης της ελληνικής ζυθοποιίας. Οδηγός σε αυτό το ταξίδι η ιστορικός Ιορδάνα Χατζηϊσαάκ. Μετά τον Όθωνα και τους Βαυαρούς ζυθοποιούς μέχρι τον μεσοπόλεμο υπάρχουν στοιχεία για την ζυθοποιία του Καρόλου Φιξ στην Αθήνα και του Πέτρου Μάμου στην Πάτρα.
Στο ιστορικού του οίκου Φιξ ανάγεται ένα από τα πρώτα χειροποίητα ζυθοποιία στο Κολωνάκι καθώς και το πρώτο εργοστάσιο μπύρας στη Λεωφόρο Συγγρού το 1893, το οποίο περιγράφετε ως το τελειότερο όλων των άλλων.
Άλλη οικογενειακή επιχείρηση είναι το εργοστάσιο του παγοποιού Πέτρου Μάμου στην Πάτρα, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος Έλληνας ζυθοποιός, που σπούδασε στην Ευρώπη για να ξεκινήσει να εφαρμόζει στην Ελλάδα τα όσα γνώριζε το 1908.
Οι ιστορικές αναδρομές και τα αρχειακά τεκμήρια συνδυάστηκαν με την ταινία μυθοπλασίας «What! No Beer?» που έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο μία μοναδική βραδιά. Στην ασπρόμαυρη κωμωδία του Μεσοπολέμου, σε σκηνοθεσία Edward Sedgwick, οι πρωταγωνιστές Μπάστερ Κίτον και Τζίμι Ντουράντε συλλαμβάνουν ένα τυχοδιωκτικό επιχειρηματικό σχέδιο υπολογίζοντας στην άρση της ποτοαπαγόρευσης που είχε επιβληθεί στην Αμερική την εποχή εκείνη και, τελικώς, εισάγοντας στην αγορά μια μπύρα χωρίς αλκοόλ μέσα από πολλές περιπέτειες
Συμπληρωτικά όλων των παραπάνω, παρουσιάστηκε η έκθεση αρχειακού υλικού από τις συλλογές του Ιστορικού Αρχείου ΠΙΟΠ που επικεντρώνεται στην ιστορία ελληνικών συναφών επιχειρήσεων μέσω της δανειοδότησής τους από πιστωτικούς οργανισμούς της μεταπολεμικής περιόδου
Με ξεναγό την Ξένη Δ. Μπαλωτή (δρ Ιστορίας) το ταξίδι ξεκίνησε από τον Παρίσι.Οι Γάλλοι μέχρι τον 15ο έπιναν cervoise, ένα ποτό που διαχώριζαν από την μπύρα που περιείχε επίσης λυκίσκο. Παρότι ο αρωματικός λυκίσκος έφτασε στην Ευρώπη τον 8ο αιώνα, οι Γάλλοι αντιστάθηκαν σε αυτόν για επτά περίπου αιώνες.Μόνο όταν κατάλαβαν την επιτυχία του η cervoise αντικαταστάθηκε από την γνωστή σε όλους μπύρες και η λέξη μπήκε στο γαλλικό λεξιλόγιο το 1435.
Ο πρώτος ιδρυτής μοναστηριού παρασκευής μπύρας ο Βασιλιάς Dagobert I (602-639), ενώ ο πρώτος που την εμπορευματοποίησε ήταν ο Βασιλιάς Καρλομάγνος. Μέχρι τότε η μπύρα ήταν οικογενειακή υπόθεση. Ωστόσο, ο Καρλομάγνος αντιμετώπισε την μπύρα ως πηγή εσόδων, από τη πώληση αλλά κυρίως από τη φορολογία, και επέβαλε κάθε πόλη της αυτοκρατορίας του να αποκτήσει μία ζυθοποιία
Στη Γαλλία των προηγούμενων αιώνων το επάγγελμα του παραγωγού της μπύρας όπως και οι χώροι προμήθειας των συστατικών της μπύρας αλλά και πώλησης δεν έμεναν ανεξέλεγκτα. Το 13ο αιώνα ορίστηκαν οι τρεις αποκλειστικοί χώροι πώλησης των σιτηρών της μπύρας. Για την πώληση ορίστηκαν επίσης τρεις περιοχές. Η πρώτη στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το δημαρχείο της πόλης του Παρισιού, η δεύτερη στο σημερινό Κέντρο Πομπιντού, και το τρίτο εκεί που βρίσκεται η Παναγία των Παρισίων. Αυτός ο συγκεντρωτισμός προωθήθηκε για να ελέγχεται η ποιότητα προϊόντος και να περιοριστεί ο κίνδυνος φοροδιαφυγής.
Κατόπιν, 16ο αιώνα ορίστηκαν τα μοναδικά συστατικά από τα οποία μπορούσε να παραχθεί η μπύρα, τα οποία συνεχίζουν να ισχύουν μέχρι σήμερα και δεν είναι άλλα από το καθαρό νερό, τα δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι) και τον λυκίσκο.
Ο ζυθοποιός ένα κλειστό επάγγελμα
Τον 17ο αιώνα αυστηροποιήθηκαν τα κριτήρια ένταξης στο επάγγελμα του ζυθοποιού με αποτέλεσα να μην υπάρξει ανανέωση του κλάδου, ο οποίος οδηγήθηκε σε μονοπωλιακές καταστάσεις γνώσεων. Σε αυτό το πλαίσιο γεννήθηκε τον 18ο αιώνα η εμβληματική προσωπικότητα τα Antoine Joseph Santerre. Ο αρχηγός της πολιτοφυλακής που συνέβαλλε στην πτώση της Βαστίλης, υπήρξε μετέπειτα μέγιστος ζυθοποιός που πήγε την παραγωγή της μπύρας ένα βήμα παραπέρα.
Με την εξάπλωση της Ναπολεόντειας αυτοκρατορίας η μπύρα στο Παρίσι γνώρισε τεράστια άνθιση. Ακολούθησε ο αιώνας της επανάστασης της μπύρας, όταν το 1840 δύο ζυθοποιοί ανακάλυψαν τη μπύρα χαμηλής ζύμωσης και άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες βιομηχανικές ζυθοποιίες. Η πρώτη βιομηχανική μπύρα παρασκευάστηκε στη Γαλλία και συγκριμένα στο Στρασβούργο. Και καθώς η νέα μπύρα απαιτούσε χαμηλή θερμοκρασία κατασκευάστηκε το 1857 η πρώτη μηχανή πάγου, το σημερινό ψυγείο
Στα του οίκου μας…
Μετά το γευστικό ταξίδι στη Γαλλία, επιστρέψαμε στα του οίκου μας με αναφορά σε κομβικά σημεία ανάπτυξης της ελληνικής ζυθοποιίας. Οδηγός σε αυτό το ταξίδι η ιστορικός Ιορδάνα Χατζηϊσαάκ. Μετά τον Όθωνα και τους Βαυαρούς ζυθοποιούς μέχρι τον μεσοπόλεμο υπάρχουν στοιχεία για την ζυθοποιία του Καρόλου Φιξ στην Αθήνα και του Πέτρου Μάμου στην Πάτρα.
Στο ιστορικού του οίκου Φιξ ανάγεται ένα από τα πρώτα χειροποίητα ζυθοποιία στο Κολωνάκι καθώς και το πρώτο εργοστάσιο μπύρας στη Λεωφόρο Συγγρού το 1893, το οποίο περιγράφετε ως το τελειότερο όλων των άλλων.
Άλλη οικογενειακή επιχείρηση είναι το εργοστάσιο του παγοποιού Πέτρου Μάμου στην Πάτρα, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος Έλληνας ζυθοποιός, που σπούδασε στην Ευρώπη για να ξεκινήσει να εφαρμόζει στην Ελλάδα τα όσα γνώριζε το 1908.
Οι ιστορικές αναδρομές και τα αρχειακά τεκμήρια συνδυάστηκαν με την ταινία μυθοπλασίας «What! No Beer?» που έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο μία μοναδική βραδιά. Στην ασπρόμαυρη κωμωδία του Μεσοπολέμου, σε σκηνοθεσία Edward Sedgwick, οι πρωταγωνιστές Μπάστερ Κίτον και Τζίμι Ντουράντε συλλαμβάνουν ένα τυχοδιωκτικό επιχειρηματικό σχέδιο υπολογίζοντας στην άρση της ποτοαπαγόρευσης που είχε επιβληθεί στην Αμερική την εποχή εκείνη και, τελικώς, εισάγοντας στην αγορά μια μπύρα χωρίς αλκοόλ μέσα από πολλές περιπέτειες
Συμπληρωτικά όλων των παραπάνω, παρουσιάστηκε η έκθεση αρχειακού υλικού από τις συλλογές του Ιστορικού Αρχείου ΠΙΟΠ που επικεντρώνεται στην ιστορία ελληνικών συναφών επιχειρήσεων μέσω της δανειοδότησής τους από πιστωτικούς οργανισμούς της μεταπολεμικής περιόδου
