Όπως αναφέρει σε σημείωμά της η Μαρία Κομνηνού:
«Ο Παζολίνι υπήρξε ένας από τους πιο επιδραστικούς διανοητές της σύγχρονης εποχής. Κινήθηκε ανάμεσα σε έναν αιρετικό Μαρξισμό και έναν βιωματικό και πολιτισμικά εδραιωμένο Χριστιανισμό. Η κάμψη αυτών των ιδεολογιών οδήγησε την σημερινή εποχή σε μια τραγική συγκυρία, με την άνοδο νεοφασιστικών ιδεολογιών. Η ιδιοφυΐα του Παζολίνι συνίσταται στη νιτσεϊκή του χειρονομία να αποκαλύπτει την κυριαρχία της εξουσίας και της θέλησης για εξουσία, πίσω από την επαγγελία της κυριαρχίας του λόγου.
Ο Παζολίνι στράφηκε στον Μαρξισμό μέσα από τα βιώματά του, στο χωριό της μητέρας του στην επαρχία του Φρίουλι, επηρεασμένος τόσο από τους αγώνες των φτωχών χωρικών, αλλά, και από τον χαμό του αδελφού του, που πολεμούσε με τους παρτιζάνους. Δεν υιοθέτησε ποτέ έναν αρτηριοσκληρωτικό Μαρξισμό, αλλά εμπνεόταν από την αγάπη του για την επανάσταση, διαμορφωμένη από την καινοτόμα σκέψη του Γκράμσι.
Ο μεγάλος σκηνοθέτης έρχεται στην Ρώμη να δουλέψει ως δάσκαλος και γνωρίζει την μεγάλη φτώχεια, το υποπρολεταριάτο, αλλά, και τον μαγικό κόσμο του κινηματογράφου. Γοητευμένος από αυτό το καινούριο περιβάλλον, γράφει Τα παιδιά της ζωής το 1955, και το Μια βίαιη ζωή το 1959, και επαγγέλλεται την ουτοπία μιας κοινωνικής ανανέωσης, που θα ερχόταν από τα κάτω. Συγχρόνως, εργάζεται ως σεναριογράφος για τον Φελίνι και τον Μπολονίνι και, τελικά, το 1961, χωρίς να έχει κινηματογραφικές γνώσεις, καταφέρνει να πείσει τον Αλφρέδο Μπίνι να χρηματοδοτήσει την πρώτη του ταινία Ακατόνε.
Μετά από τις δύο πρώτες ταινίες για την Ρώμη, θα στραφεί, με την Ρικότα σε μια πικρή σάτιρα του ιταλικού κινηματογράφου προετοιμάζοντας το μεγάλο του εγχείρημα Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Στην ταινία αυτή, κορυφώνονται οι ζωγραφικές επιδράσεις (Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα, Βυζαντινή Ζωγραφική, Ζωρζ Ρουό) με τα αγροτικά βιώματα και το πολιτικό μήνυμα του Χριστιανισμού.
Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη: «Ο Χριστός διασχίζει την Παλαιστίνη, ως ένας άνεμος εξέγερσης, απευθύνεται σε απλούς ανθρώπους, λέγοντάς τους «αφήστε τα δίχτυα σας και ακολουθείστε με», αυτό είναι απόλυτα επαναστατικό».
Στη μεταφορά της τραγωδίας, ο Παζολίνι επιλέγει τοπία, που παραπέμπουν σε ένα μυθικό χρόνο (Μαρόκο, Καππαδοκία), για να υπηρετήσουν το στόχο του μυθικού και του επικού. Όπως δηλώνει ο ίδιος ο Παζολίνι, με την ταινία Οιδίπους Τύραννοςείχε δύο στόχους· αφ'ενός, να συγκροτήσει μια μυθοποιημένη βιογραφία και, αφ'ετέρου, να αντιμετωπίσει τόσο το ζήτημα του μύθου όσο και αυτό της ψυχανάλυσης. «Αλλά, αντί να προβάλω τον μύθο στην ψυχανάλυση, ακολούθησα την αντίστροφη πορεία και πρόβαλα την ψυχανάλυση στο μύθο».
Στις τελευταίες του ταινίες Θεώρημα και Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα στρέφεται σε μια καταλυτική κριτική της αστικής τάξης. Ειδικά το Σαλό, με την σαδική αναπαράσταση της εξουσίας χωρίς όρια, που επιβάλλεται και κατακρεουργεί τα αθώα σώματα των θυμάτων της, προφητεύει τα αδιέξοδα της παγκοσμιοποιημένης τυραννικής και αμείλικτης βιοεξουσίας.»
Βιβλιογραφία: Stack, O., Pasolini, Λονδίνο, Thames and Hudson and BFI, 1969.
Το αφιέρωμα διοργανώνεται με την επιμέλεια της Ταινιοθήκης της Ελλάδας σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιταλίας στην Ελλάδα, το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, την Cineteca di Bologna και το Istituto Luce-Cinecittà.
Εισιτήρια: 5 ευρώ (γενική είσοδος). Θα διατίθεται εβδομαδιαία κάρτα (κόστος: 50 ευρώ, 30 ευρώ μειωμένο).
Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-135
104 35 Κεραμεικός, Αθήνα
Αναλυτικά το πρόγραμμα του φεστιβάλ εδώ
