Το μετεωρολογικό φαινόμενο εμφανίζεται κάθε δύο με επτά χρόνια και διαρκεί από εννέα έως 24 μήνες, θερμαίνοντας τα νερά του κεντροανατολικού Ειρηνικού κοντά στις ακτές της βόρειας Λατινικής Αμερικής.
Το Ελ Νίνιο κατά κανόνα συνοδεύεται από ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλο τον κόσμο αλλά εν προκειμένω οι μετεωρολόγοι εύχονται την εμφάνιση ενός ήπιου φαινομένου προκειμένου να ανακουφιστεί η δυτική ακτή της Βορείου Αμερικής από την εκτεταμένη ξηρασία που συνοδεύεται από σοβαρές περιβαλλοντικές και οικονομικές συνέπειες.
Τα τελευταία δεδομένα από το δορυφόρο Jason-2, που αποτελεί κοινή αποστολή της NASA, της γαλλικής υπηρεσίας διαστήματος και της EUMETSAT, δείχνουν δύο ανατολικά κύματα «υψηλής θαλάσσης» στον κεντρικό Ειρηνικό Ωκεανό, γνωστά ως κύματα Κέλβιν, για τρίτη φορά φέτος. Τα θερμά αυτά κύματα αναμένεται να φτάσουν στο Εκουαδόρ στις επόμενες δέκα ημέρες, και αποτελούν διαχρονικές ενδείξεις εμφάνισης του φαινομένου.
Μία σειρά από δυνατούς δυτικούς ανέμους από το Φεβρουάριο ως το Μάιο δημιούργησαν και άλλα κύματα Κέλβιν τα οποία έκαναν και τότε τους επιστήμονες να ελπίζουν στην εμφάνιση ενός φαινομένου Ελ Νίνιο. Σύμφωνα με τον Μπιλ Πάτζερτ, κλιματολόγο της NASA, τα τωρινά κύματα αποτελούν τις τελευταίες ελπίδες για εμφάνιση ενός μέτριου Ελ Νίνιο εντός του 2014.
Το ύψος της στάθμης των νερών του ωκεανού σχετίζεται, εν μέρει, με τη θερμοκρασία του, και ως εκ τούτου αποτελεί ένδειξη του ποσού της θερμότητας που αποθηκεύεται στον ωκεανό. Καθώς ο ωκεανός θερμαίνεται, το νερό διαστέλλεται και η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, ενώ όταν ο ωκεανός ψύχεται, η στάθμη πέφτει. Υψηλή στάθμη κατά μήκος του Ειρηνικού στο ύψος του ισημερινού υποδεικνύει συνθήκες εμφάνισης Ελ Νίνιο, σύμφωνα με τον Πάτζερτ, εξ ου και η χρησιμότητα των δορυφορικών εικόνων του Jason-2.
