Το ρίσκο που αναλαµβάνουν οι σηµερινοί κυβερνώντες απέναντι στην ιστορία είναι τραγικό. Το τεράστιο βάρος που µεταφέρει στις αγροτικές επιχειρήσεις (βλέπε Πίνακα 2) η προωθούµενη ρύθµιση για το ασφαλιστικό, είναι τέτοιο που απειλεί να συµπαρασύρει στη χρεοκοπία ακόµα και τις πλέον ανθεκτικές εξ αυτών, δηλαδή τις µόνες που διέθεταν µέχρι σήµερα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα, για να αντεπεξέλθουν στις αυξηµένες απαιτήσεις της διεθνούς αγοράς
Παράδειγµα: Ένας καλλιεργητής µε 1.000 στρέµµατα καλαµπόκι, πάει για ένα τζίρο 280.000 ευρώ, διαθέτει µια υποδοµή (κτήµατα, µηχανήµατα, τεχνογνωσία) αξίας άνω των 500.000 ευρώ, και επιδιώκει, στην καλύτερη περίπτωση, ένα καθαρό εισόδηµα (φορολογητέο) 40.000 ευρώ περίπου
(Σηµ: Στον πίνακα 1 είναι ακόµα χειρότερα).
Με το νέο ασφαλιστικό, οι εισφορές για ασφάλιση, περίθαλψη και Αγροτική Εστία, θα διαµορφωθούν στις 10.890 ευρώ (20% επί φορολογητέου, µετά το 2019) πράγµα που σηµαίνει ότι από το εναποµείναν (29.110 ευρώ) θα πρέπει να αφαιρεθεί φόρος 26%, δηλαδή 7.569 ευρώ, τουτέστιν θα του µείνουν 21.541 ευρώ.
Και το ερώτηµα είναι: Αξίζει τον κόπο; Με 500.000 επένδυση, µε 230.000 κεφάλαιο, αξίζει τον κόπο; Έχει νόηµα, από τη στιγµή που το ρίσκο είναι τεράστιο, η απόδοση ελάχιστη και οι δυνατότητες να συνεχίσεις σε ένα βάθος χρόνου (χωρίς νέες επενδύσεις) σχεδόν µηδενικές
Ανάλογη είναι η εικόνα στις περισσότερες εκτατικές καλλιέργειες, δηλαδή σε όλο το φάσµα των µεγάλων για τα ελληνικά µόνο δεδοµένα και οριακά βιώσιµων, ακόµα και σήµερα αγροτικών επιχειρήσεων. Είναι βέβαιο πως ο λογαριασµός του υπό συζήτηση ασφαλιστικού δεν βγαίνει.Και δεν βγαίνει, γιατί ξαφνικά και αναπάντεχα, εκεί που το κράτος επιδοτούσε κατά τα 2/3 τον προϋπολογισµό του ΟΓΑ, έρχεται και µε µια κίνηση, επιχειρεί να µεταφέρει όλο το βάρος στους ασφαλισµένους. Και επειδή από τους οριακά κινούµενους δεν έχει να λαµβάνει (ουκ αν λάβεις παρά του µη έχοντος), επιλέγει να µεταφέρει το βάρος στους λίγους εναποµείναντες ως σήµερα βιώσιµους. Μ’ αυτό τον τρόπο συµπαρασύρει στη χρεοκοπία ό,τι απέµεινε, υποθηκεύοντας στην κυριολεξία την τελευταία ικµάδα της εγχώριας παραγωγής, ενδεχοµένως και την τελευταία δυνατότητα ανάταξης της οικονοµίας. Σηµειωτέον ότι το 20% των εκµεταλλεύσεων, εκτός από το 80% των ενισχύσεων που εισπράττει (για να ανταπεξέρχεται), είναι αυτό που παράγει και το 80% της πραγµατικής αξίας των προϊόντων.
Είναι αυτό το 20% των αγροτών που θα µπορούσε, υπό προϋποθέσεις πάντα, να πάρει στις πλάτες του την ανασυγκρότηση της γεωργίας να ενσωµατωθεί το νέο και καλά καταρτισµένο έµψυχο δυναµικό που προτίθεται να ενταχθεί επαγγελµατικά στον κλάδο, να βρει πρόσβαση στους κοινοτικούς πόρους που διατίθενται για την αναδιάρθρωση της ελληνικής γεωργίας, να αξιοποιήσει το νέο περιβάλλον ενίσχυσης της επιχειρηµατικότητας που ευαγγελίζονται οι θιασώτες του νέου παραγωγικού µοντέλου ανάπτυξης.
Το κακό που πάει να γίνει είναι µεγάλο. Ακόµη κι αν η δύναµη των τρακτέρ δεν απαιτούσε µε ένταση την αλλαγή πορείας, όφειλαν, οι ίδιοι οι φέροντες την πολιτική ευθύνη αυτών των αποφάσεων, να επανεξετάσουν τις επιλογές τους.
Πολλω µάλλον που όλοι γνωρίζουν πως η κατάσταση της ελληνικής γεωργίας, εδώ και χρόνια, δεν είναι ρόδινη. Γιατί ουδέποτε αντιµετωπίστηκαν µε µακρόπνοο σχεδιασµό τα µεγάλα διαρθρωτικά προβλήµατα (µικρός κλήρος, ακριβή γη, απουσία συνεργατισµού), δεν αξιοποιήθηκαν, αντίθετα κατασπαταλήθηκαν οι διαθέσιµοι κοινοτικοί πόροι, καλλιεργήθηκε ο εφησυχασµός των συντελεστών και… διέλυσαν τα χωριά
Αυτό το ασφαλιστικό, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στους αγρότες δεν µπορεί και δεν πρέπει να περάσει, µε καµιά παραχώρηση στο δεύτερο µεγάλο ζήτηµα που τίθεται, και είναι το φορολογικό
Είναι σαφές και το βλέπουµε αυτές τις µέρες ότι η κυβέρνηση επιχειρεί µε «ντρίπλες» ή στην καλύτερη περίπτωση µικροπαραχωρήσεις και παρατάσεις στο φορολογικό, να περάσει από τα… µπλόκα και τη Βουλή το µεγάλο βάρος που επιφέρει, τουλάχιστον µε τη σηµερινή του µορφή, το υπό εξέταση ασφαλιστικό. Θα ήταν λάθος, ακόµα και η συζήτηση σ’ αυτή τη βάση. Όπως κανένα από τα µεγάλα ζητήµατα της κοινωνικής ασφάλισης δεν αντιµετωπίστηκε εκ βάθρων και µε µια κίνηση, έτσι και η εξυγίανση στο καθεστώς ασφάλισης θα πρέπει να πάρει το χρόνο της. Σε θετική κατεύθυνση, µε καλή διάθεση και φυσικά µε βαθιά µελέτη και διάλογο.
Το τελευταίο, δηλαδή ο διάλογος, είναι µια ακόµα πονεµένη ιστορία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις διαβουλεύσεις της Πολιτείας µε τον αγροτικό χώρο. Στην ουσία, σήµερα που µιλάµε δεν υπάρχει επίσηµος συνοµιλητής εκ µέρους των αγροτών. Μ’ αυτή την έννοια η γενική και αόριστη πρόσκληση σε διάλογο που απευθύνει ακόµα και ο ίδιος ο πρωθυπουργός από το βήµα της Βουλής είναι κατ’ ελάχιστον προσχηµατική.
Με ευθύνη και των ίδιων των εκπροσώπων του αγροτικού κόσµου, η κυβέρνηση έχει βάλει στην άκρη τις άλλοτε θεωρούµενες θεσµικές οργανώσεις του χώρου, µε προέχουσα την ΠΑΣΕΓΕΣ. Σηµειωτέον ότι η διοίκηση της τελευταίας έχει λάβει ήδη απόφαση να κινήσει τις διαδικασίες εκκαθάρισης της οργάνωσης. Έτσι, οι παλιοί συνοµιλητές, δεν υπάρχουν, τα νέα κινήµατα δεν διαθέτουν την απαραίτητη νοµική βάση ή τουλάχιστον νοµιµοποίηση, ενώ κάποια άξια παιδιά, από τους πρωτόβγαλτους των σηµερινών µπλόκων, δεν έχουν το σθένος για να πάρουν στους ώµους τους αυτή την υπόθεση. Έτσι, οι µέρες περνούν, κι ενώ οι κινητοποιήσεις των αγροτών είναι µεγάλες (αυτή τη φορά τα µπλόκα στήθηκαν από πρωτοβουλίες της ίδιας της λαϊκής βάσης), το δίκιο τους αδιαµφισβήτητο και ο χρόνος πυκνός, τα πράγµατα δείχνουν να µένουν στάσιµα. Κι αυτό γιατί κανένας δεν έχει θεσµικά και φυσικά δεν αναλαµβάνει την ευθύνη να πάει την υπόθεση παρακάτω.
Την ίδια στιγµή η κυβέρνηση, έχοντας να διαχειριστεί τα δικά της µεγάλα άγχη, ποντάρει στη διάσπαση του αγροτικού κόσµου και στον εκφυλισµό των κινητοποιήσεων. Μόνο που αυτή τη φορά, όπως και να ‘ρθουν τα πράγµατα, εφόσον εµείνει στις επιλογές της, είναι χαµένη
Στην περίπτωση που τα αγροτικά µπλόκα κρατήσουν και πάρουν τη µορφή ευρύτερης κοινωνικής έκρηξης, θα βρεθεί αντιµέτωπη µε δυσµενείς γι’ αυτή (την κυβέρνηση) πολιτικές εξελίξεις, ενώ και στην απίθανη περίπτωση που η συγκεκριµένη νοµοθετική πρόταση περάσει από τη Βουλή, θα έχει προσυπογράψει την πλήρη αποδιοργάνωση της εγχώριας αγροτικής παραγωγής και την εγκατάλειψη κάθε υγιούς επιχειρηµατικότητας. ∆εν χρειάζεται να αναφερθούν πολλά για το τι θα σήµαινε αυτό για τις ευρύτερες εξελίξεις στον τοµέα της αγροδιατροφής, για την επισιτιστική επάρκεια της χώρας και για την περαιτέρω πορεία της οικονοµίας
Χρόνος για χάσιµο δεν υπάρχει. Η άµεση αναζήτηση λύσης είναι επείγουσα και επιτακτική και προς αυτή την κατεύθυνση οι δύο πλευρές οφείλουν να βάλουν νερό στο κρασί τους. Το γεγονός ότι αυτά τα µπλόκα δεν είναι σαν τα προηγούµενα, καθώς δεν διεκδικούν το καλύτερο, αντίθετα επιχειρούν να αποτρέψουν το χειρότερο και µε βάση το γεγονός ότι ο αγροτικός κόσµος τηρεί σαφείς αποστάσεις από τα πολιτικά κόµµατα, η κατάσταση κατά κάποιο τρόπο διευκολύνεται
Αυτό που χρειάζεται είναι η ανάληψη ευθύνης από τους πρωτεργάτες των µπλόκων για τη συγκρότηση µιας σφιχτής διαπραγµατευτικής οµάδας στην οποία, εκτός από αγροτικά στελέχη, θα µετέχουν και τεχνοκράτες. Η εν λόγω οµάδα θα αναλάβει τα επόµενα 24ωρα να προετοιµάσει το έδαφος για µια συνάντηση µε τον πρωθυπουργό. Για να «περπατήσει» βέβαια αυτό, απαραίτητο είναι, κλιµάκιο µε ανάλογη ευθύνη να διαµορφωθεί και από την πλευρά της κυβέρνησης, προφανώς µε εντολή του Μαξίµου, έστω και µετά από απαίτηση των αγροτών. Μια τέτοιου είδους άτυπη διαβούλευση προετοιµασίας, η οποία καλό είναι να παραµείνει µακριά από τα φώτα της δηµοσιότητας, θα µπορούσε να αµβλύνει τις µεγάλες διαφορές και να διευκολύνει έναν εποικοδοµητικό διάλογο. Όπως η διαιώνιση του σηµερινού αδιεξόδου θα ήταν αµοιβαία καταστροφική, έτσι και η δικαίωση µιας τέτοιας πρωτοβουλίας θα ήταν αµοιβαία επωφελής. Μια πρώτη ανίχνευση τέτοιων διαθέσεων από την πλευρά της Agrenda δείχνει ότι υπάρχει ευήκοον ους σίγουρα από την πλευρά των αγροτών, ενδεχοµένως και σε στελέχη του κυβερνητικού στρατοπέδου
Το ποιες απόψεις ή φωνές θα επικρατήσουν δεν είναι βέβαιο, όµως για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήµατος απαιτείται συγκαταβατικότητα των πάντων. Άλλωστε, στην πλευρά των αγροτών, η συνέλευση της Σίδνου, την περασµένη Τρίτη, έδωσε τη δυνατότητα για ένα πρώτο ξεκαθάρισµα, ενδεχοµένως και ξεσκαρτάρισµα, νεόκοπων ηγητόρων µε προσωπικές κατά βάση στρατηγικές. Στην κυβερνητική πλευρά, κάτι τέτοιο είναι µάλλον ευκολότερο. Το θέµα είναι να ξέρεις πού θες να πας και στην προκειµένη περίπτωση, καµιά ανάλυση δεν λέει ότι η κυβέρνηση έχει κάποιο λόγο να οδηγήσει τα πράγµατα στην καταστροφή. Το εσωκοµµατικό πεδίο έχει ξεκαθαρίσει, η αντιπολίτευση δεν βιάζεται, οι πιστωτές συνεχίζουν να στηρίζουν τις προσπάθειές της και η κοινωνία αγωνιά για υπευθυνότητα εκ µέρους της.
Σε τελευταία ανάλυση, αν αισθάνεται κάπως αµήχανα έναντι του σκληρού πυρήνα της εκλογικής της πελατείας, εκεί που την πρόδωσε µια φορά για σώσει το κόµµα, ας την προδώσει και µια δεύτερη για να σώσει την πατρίδα! Αρκεί η θυσία της να πιάσει τόπο
Παράδειγµα: Ένας καλλιεργητής µε 1.000 στρέµµατα καλαµπόκι, πάει για ένα τζίρο 280.000 ευρώ, διαθέτει µια υποδοµή (κτήµατα, µηχανήµατα, τεχνογνωσία) αξίας άνω των 500.000 ευρώ, και επιδιώκει, στην καλύτερη περίπτωση, ένα καθαρό εισόδηµα (φορολογητέο) 40.000 ευρώ περίπου
(Σηµ: Στον πίνακα 1 είναι ακόµα χειρότερα).
Με το νέο ασφαλιστικό, οι εισφορές για ασφάλιση, περίθαλψη και Αγροτική Εστία, θα διαµορφωθούν στις 10.890 ευρώ (20% επί φορολογητέου, µετά το 2019) πράγµα που σηµαίνει ότι από το εναποµείναν (29.110 ευρώ) θα πρέπει να αφαιρεθεί φόρος 26%, δηλαδή 7.569 ευρώ, τουτέστιν θα του µείνουν 21.541 ευρώ.
Και το ερώτηµα είναι: Αξίζει τον κόπο; Με 500.000 επένδυση, µε 230.000 κεφάλαιο, αξίζει τον κόπο; Έχει νόηµα, από τη στιγµή που το ρίσκο είναι τεράστιο, η απόδοση ελάχιστη και οι δυνατότητες να συνεχίσεις σε ένα βάθος χρόνου (χωρίς νέες επενδύσεις) σχεδόν µηδενικές
Ανάλογη είναι η εικόνα στις περισσότερες εκτατικές καλλιέργειες, δηλαδή σε όλο το φάσµα των µεγάλων για τα ελληνικά µόνο δεδοµένα και οριακά βιώσιµων, ακόµα και σήµερα αγροτικών επιχειρήσεων. Είναι βέβαιο πως ο λογαριασµός του υπό συζήτηση ασφαλιστικού δεν βγαίνει.Και δεν βγαίνει, γιατί ξαφνικά και αναπάντεχα, εκεί που το κράτος επιδοτούσε κατά τα 2/3 τον προϋπολογισµό του ΟΓΑ, έρχεται και µε µια κίνηση, επιχειρεί να µεταφέρει όλο το βάρος στους ασφαλισµένους. Και επειδή από τους οριακά κινούµενους δεν έχει να λαµβάνει (ουκ αν λάβεις παρά του µη έχοντος), επιλέγει να µεταφέρει το βάρος στους λίγους εναποµείναντες ως σήµερα βιώσιµους. Μ’ αυτό τον τρόπο συµπαρασύρει στη χρεοκοπία ό,τι απέµεινε, υποθηκεύοντας στην κυριολεξία την τελευταία ικµάδα της εγχώριας παραγωγής, ενδεχοµένως και την τελευταία δυνατότητα ανάταξης της οικονοµίας. Σηµειωτέον ότι το 20% των εκµεταλλεύσεων, εκτός από το 80% των ενισχύσεων που εισπράττει (για να ανταπεξέρχεται), είναι αυτό που παράγει και το 80% της πραγµατικής αξίας των προϊόντων.
Είναι αυτό το 20% των αγροτών που θα µπορούσε, υπό προϋποθέσεις πάντα, να πάρει στις πλάτες του την ανασυγκρότηση της γεωργίας να ενσωµατωθεί το νέο και καλά καταρτισµένο έµψυχο δυναµικό που προτίθεται να ενταχθεί επαγγελµατικά στον κλάδο, να βρει πρόσβαση στους κοινοτικούς πόρους που διατίθενται για την αναδιάρθρωση της ελληνικής γεωργίας, να αξιοποιήσει το νέο περιβάλλον ενίσχυσης της επιχειρηµατικότητας που ευαγγελίζονται οι θιασώτες του νέου παραγωγικού µοντέλου ανάπτυξης.
Το κακό που πάει να γίνει είναι µεγάλο. Ακόµη κι αν η δύναµη των τρακτέρ δεν απαιτούσε µε ένταση την αλλαγή πορείας, όφειλαν, οι ίδιοι οι φέροντες την πολιτική ευθύνη αυτών των αποφάσεων, να επανεξετάσουν τις επιλογές τους.
Πολλω µάλλον που όλοι γνωρίζουν πως η κατάσταση της ελληνικής γεωργίας, εδώ και χρόνια, δεν είναι ρόδινη. Γιατί ουδέποτε αντιµετωπίστηκαν µε µακρόπνοο σχεδιασµό τα µεγάλα διαρθρωτικά προβλήµατα (µικρός κλήρος, ακριβή γη, απουσία συνεργατισµού), δεν αξιοποιήθηκαν, αντίθετα κατασπαταλήθηκαν οι διαθέσιµοι κοινοτικοί πόροι, καλλιεργήθηκε ο εφησυχασµός των συντελεστών και… διέλυσαν τα χωριά
Αυτό το ασφαλιστικό, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στους αγρότες δεν µπορεί και δεν πρέπει να περάσει, µε καµιά παραχώρηση στο δεύτερο µεγάλο ζήτηµα που τίθεται, και είναι το φορολογικό
Είναι σαφές και το βλέπουµε αυτές τις µέρες ότι η κυβέρνηση επιχειρεί µε «ντρίπλες» ή στην καλύτερη περίπτωση µικροπαραχωρήσεις και παρατάσεις στο φορολογικό, να περάσει από τα… µπλόκα και τη Βουλή το µεγάλο βάρος που επιφέρει, τουλάχιστον µε τη σηµερινή του µορφή, το υπό εξέταση ασφαλιστικό. Θα ήταν λάθος, ακόµα και η συζήτηση σ’ αυτή τη βάση. Όπως κανένα από τα µεγάλα ζητήµατα της κοινωνικής ασφάλισης δεν αντιµετωπίστηκε εκ βάθρων και µε µια κίνηση, έτσι και η εξυγίανση στο καθεστώς ασφάλισης θα πρέπει να πάρει το χρόνο της. Σε θετική κατεύθυνση, µε καλή διάθεση και φυσικά µε βαθιά µελέτη και διάλογο.
Το τελευταίο, δηλαδή ο διάλογος, είναι µια ακόµα πονεµένη ιστορία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις διαβουλεύσεις της Πολιτείας µε τον αγροτικό χώρο. Στην ουσία, σήµερα που µιλάµε δεν υπάρχει επίσηµος συνοµιλητής εκ µέρους των αγροτών. Μ’ αυτή την έννοια η γενική και αόριστη πρόσκληση σε διάλογο που απευθύνει ακόµα και ο ίδιος ο πρωθυπουργός από το βήµα της Βουλής είναι κατ’ ελάχιστον προσχηµατική.
Με ευθύνη και των ίδιων των εκπροσώπων του αγροτικού κόσµου, η κυβέρνηση έχει βάλει στην άκρη τις άλλοτε θεωρούµενες θεσµικές οργανώσεις του χώρου, µε προέχουσα την ΠΑΣΕΓΕΣ. Σηµειωτέον ότι η διοίκηση της τελευταίας έχει λάβει ήδη απόφαση να κινήσει τις διαδικασίες εκκαθάρισης της οργάνωσης. Έτσι, οι παλιοί συνοµιλητές, δεν υπάρχουν, τα νέα κινήµατα δεν διαθέτουν την απαραίτητη νοµική βάση ή τουλάχιστον νοµιµοποίηση, ενώ κάποια άξια παιδιά, από τους πρωτόβγαλτους των σηµερινών µπλόκων, δεν έχουν το σθένος για να πάρουν στους ώµους τους αυτή την υπόθεση. Έτσι, οι µέρες περνούν, κι ενώ οι κινητοποιήσεις των αγροτών είναι µεγάλες (αυτή τη φορά τα µπλόκα στήθηκαν από πρωτοβουλίες της ίδιας της λαϊκής βάσης), το δίκιο τους αδιαµφισβήτητο και ο χρόνος πυκνός, τα πράγµατα δείχνουν να µένουν στάσιµα. Κι αυτό γιατί κανένας δεν έχει θεσµικά και φυσικά δεν αναλαµβάνει την ευθύνη να πάει την υπόθεση παρακάτω.
Την ίδια στιγµή η κυβέρνηση, έχοντας να διαχειριστεί τα δικά της µεγάλα άγχη, ποντάρει στη διάσπαση του αγροτικού κόσµου και στον εκφυλισµό των κινητοποιήσεων. Μόνο που αυτή τη φορά, όπως και να ‘ρθουν τα πράγµατα, εφόσον εµείνει στις επιλογές της, είναι χαµένη
Στην περίπτωση που τα αγροτικά µπλόκα κρατήσουν και πάρουν τη µορφή ευρύτερης κοινωνικής έκρηξης, θα βρεθεί αντιµέτωπη µε δυσµενείς γι’ αυτή (την κυβέρνηση) πολιτικές εξελίξεις, ενώ και στην απίθανη περίπτωση που η συγκεκριµένη νοµοθετική πρόταση περάσει από τη Βουλή, θα έχει προσυπογράψει την πλήρη αποδιοργάνωση της εγχώριας αγροτικής παραγωγής και την εγκατάλειψη κάθε υγιούς επιχειρηµατικότητας. ∆εν χρειάζεται να αναφερθούν πολλά για το τι θα σήµαινε αυτό για τις ευρύτερες εξελίξεις στον τοµέα της αγροδιατροφής, για την επισιτιστική επάρκεια της χώρας και για την περαιτέρω πορεία της οικονοµίας
Χρόνος για χάσιµο δεν υπάρχει. Η άµεση αναζήτηση λύσης είναι επείγουσα και επιτακτική και προς αυτή την κατεύθυνση οι δύο πλευρές οφείλουν να βάλουν νερό στο κρασί τους. Το γεγονός ότι αυτά τα µπλόκα δεν είναι σαν τα προηγούµενα, καθώς δεν διεκδικούν το καλύτερο, αντίθετα επιχειρούν να αποτρέψουν το χειρότερο και µε βάση το γεγονός ότι ο αγροτικός κόσµος τηρεί σαφείς αποστάσεις από τα πολιτικά κόµµατα, η κατάσταση κατά κάποιο τρόπο διευκολύνεται
Αυτό που χρειάζεται είναι η ανάληψη ευθύνης από τους πρωτεργάτες των µπλόκων για τη συγκρότηση µιας σφιχτής διαπραγµατευτικής οµάδας στην οποία, εκτός από αγροτικά στελέχη, θα µετέχουν και τεχνοκράτες. Η εν λόγω οµάδα θα αναλάβει τα επόµενα 24ωρα να προετοιµάσει το έδαφος για µια συνάντηση µε τον πρωθυπουργό. Για να «περπατήσει» βέβαια αυτό, απαραίτητο είναι, κλιµάκιο µε ανάλογη ευθύνη να διαµορφωθεί και από την πλευρά της κυβέρνησης, προφανώς µε εντολή του Μαξίµου, έστω και µετά από απαίτηση των αγροτών. Μια τέτοιου είδους άτυπη διαβούλευση προετοιµασίας, η οποία καλό είναι να παραµείνει µακριά από τα φώτα της δηµοσιότητας, θα µπορούσε να αµβλύνει τις µεγάλες διαφορές και να διευκολύνει έναν εποικοδοµητικό διάλογο. Όπως η διαιώνιση του σηµερινού αδιεξόδου θα ήταν αµοιβαία καταστροφική, έτσι και η δικαίωση µιας τέτοιας πρωτοβουλίας θα ήταν αµοιβαία επωφελής. Μια πρώτη ανίχνευση τέτοιων διαθέσεων από την πλευρά της Agrenda δείχνει ότι υπάρχει ευήκοον ους σίγουρα από την πλευρά των αγροτών, ενδεχοµένως και σε στελέχη του κυβερνητικού στρατοπέδου
Το ποιες απόψεις ή φωνές θα επικρατήσουν δεν είναι βέβαιο, όµως για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήµατος απαιτείται συγκαταβατικότητα των πάντων. Άλλωστε, στην πλευρά των αγροτών, η συνέλευση της Σίδνου, την περασµένη Τρίτη, έδωσε τη δυνατότητα για ένα πρώτο ξεκαθάρισµα, ενδεχοµένως και ξεσκαρτάρισµα, νεόκοπων ηγητόρων µε προσωπικές κατά βάση στρατηγικές. Στην κυβερνητική πλευρά, κάτι τέτοιο είναι µάλλον ευκολότερο. Το θέµα είναι να ξέρεις πού θες να πας και στην προκειµένη περίπτωση, καµιά ανάλυση δεν λέει ότι η κυβέρνηση έχει κάποιο λόγο να οδηγήσει τα πράγµατα στην καταστροφή. Το εσωκοµµατικό πεδίο έχει ξεκαθαρίσει, η αντιπολίτευση δεν βιάζεται, οι πιστωτές συνεχίζουν να στηρίζουν τις προσπάθειές της και η κοινωνία αγωνιά για υπευθυνότητα εκ µέρους της.
Σε τελευταία ανάλυση, αν αισθάνεται κάπως αµήχανα έναντι του σκληρού πυρήνα της εκλογικής της πελατείας, εκεί που την πρόδωσε µια φορά για σώσει το κόµµα, ας την προδώσει και µια δεύτερη για να σώσει την πατρίδα! Αρκεί η θυσία της να πιάσει τόπο
