Ανεξάρτητα από το είδος των γεωργικών πρακτικών που χρησιμοποιούνται, ακριβώς όπως όταν αρρωσταίνουν οι άνθρωποι, τα ζώα αρρωσταίνουν περιστασιακά. Έτσι, η διαχείριση της υγείας των ζώων στις φάρμες μπορεί να απαιτεί τη χρήση κτηνιατρικών φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων των αντιβιοτικών, από καιρό σε καιρό.
Οι αγρότες έχουν ηθική και νομική υποχρέωση να διατηρούν τα ζώα τους υγιή και να διασφαλίζουν ότι λαμβάνουν την κατάλληλη μεταχείριση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κτηνοτρόφοι χρειάζεται μερικές φορές να χορηγούν αντιβιοτικά όταν τα ζώα τους αρρωσταίνουν από βακτηριακή λοίμωξη. Τα αντιβιοτικά είναι φάρμακα που χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή στην Ευρώπη και, ως εκ τούτου, είναι διαθέσιμα για χρήση μόνο από αγρότες μετά από διάγνωση από κτηνίατρο και μετά την παροχή κτηνιατρικής συνταγής. Υπάρχουν αυστηροί κανόνες για το πότε και πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία άρρωστων ζώων, όπως συμβουλεύει κτηνίατρος.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, ο κτηνίατρος μπορεί να συνταγογραφήσει αντιβιοτικά για τον έλεγχο της νόσου σε μια ομάδα ζώων όπου ένα ή περισσότερα ζώα είναι ήδη άρρωστα για να αποτρέψει την εξάπλωση μιας λοίμωξης όταν δεν υπάρχουν κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις. Ο κτηνίατρος μπορεί επίσης να συνταγογραφήσει αντιβιοτικά για ένα μεμονωμένο ζώο ή περιορισμένο αριθμό ζώων για την πρόληψη λοιμώξεων όταν ο κίνδυνος είναι υψηλός, για παράδειγμα, μετά από ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις. Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται συστηματικά ούτε για να αντισταθμίσουν την κακή υγιεινή, την ανεπαρκή κτηνοτροφία ή την κακή διαχείριση της εκμετάλλευσης.
Στην Ευρώπη, οι αγρότες συμμορφώνονται με τις αρχές Υπεύθυνης Χρήσης που ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Υπεύθυνη Χρήση Φαρμάκων σε Ζώα, EPRUMA, στο πλαίσιο βέλτιστων πρακτικών για τη χρήση αντιβιοτικών σε ζώα παραγωγής τροφίμων. Η EPRUMA παρέχει καθοδήγηση για την τόνωση της βέλτιστης υγείας των ζώων ως μέρος ενός σχεδίου διαχείρισης της φάρμας για τη μείωση της ανάγκης για αντιβιοτικά.
Αυτό βασίζεται σε μια ολιστική προσέγγιση ελαχιστοποίησης της νόσου μέσω προσεγγίσεων πρόληψης λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένης της καλής στέγασης και αερισμού, της καλής υγιεινής, της κατάλληλης διατροφής, της τακτικής παρακολούθησης της υγείας και της ευημερίας, του σχεδιασμού για την υγεία των ζώων, της χρήσης διαγνωστικών μέσων, του εμβολιασμού, της αναφοράς τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών στο σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης και βιοασφάλειας. Έτσι, τα προληπτικά μέτρα στοχεύουν στη διατήρηση υγιών ομάδων ζώων ή στον περιορισμό της εξάπλωσης ασθενειών σε έναν ζωικό πληθυσμό. Όταν μια βακτηριακή ασθένεια προσβάλλει ένα ζώο, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από τη θεραπεία με αντιβιοτικά για αυτό το ζώο.
Οι δράσεις και τα προϊόντα πρόληψης λοιμώξεων συμβάλλουν στη μείωση της ανάγκης για αντιβιοτικά. Αυτά μπορούν να χωριστούν σε δύο κύριες κατηγορίες: προληπτικά και θεραπευτικά. Η προληπτική δράση μπορεί να αναληφθεί μέσω της βιοασφάλειας, της καλής στέγασης και αερισμού και της χρήσης εμβολίων που προστατεύουν τα ζώα από συγκεκριμένες ασθένειες. Μπορεί να ληφθεί υποστηρικτική δράση χρησιμοποιώντας προϊόντα που βοηθούν στη διατήρηση της καλής υγείας του ζώου, για παράδειγμα, βέλτιστη διατροφή και προβιοτικά, ή επιλέγοντας ζώα για μεγαλύτερη αντοχή στις ασθένειες.
Αν και δεν υπάρχουν επί του παρόντος θεραπευτικές εναλλακτικές λύσεις αντί των αντιβιοτικών που έχουν εγκριθεί για χρήση στην κτηνοτροφία στην Ευρώπη, υπάρχουν αρκετά προϊόντα που ενισχύουν την ευαισθησία, όπως οι τροποποιητές λοιμογόνου δράσης. Η διατροφή μπορεί επίσης να παίξει μια πολύ σημαντική και κρίσιμη λειτουργία για τη διατήρηση της βέλτιστης υγείας και καλής διαβίωσης των ζώων. Οι πρόσθετες ύλες ζωοτροφών που χρησιμοποιούνται για τα ζώα εκτροφής είναι καθοριστικοί παράγοντες για τη διασφάλιση της κατάλληλης διατροφής και της βέλτιστης καλής διαβίωσης των ζώων. Τέτοια συστατικά ζωοτροφών διασφαλίζουν την ασφάλεια των ζωοτροφών, όπως τη μείωση της παρουσίας ανεπιθύμητων μικροοργανισμών. Μπορούν επίσης να βελτιώσουν την πεπτικότητα και να διατηρήσουν την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας του ζώου, υποστηρίζοντας την ευημερία, την αντοχή και την ανθεκτικότητά τους σε ενδεχόμενες λοιμώξεις ή στρεσογόνους παράγοντες.
Η χρήση αντιβιοτικών για σκοπούς προώθησης της ανάπτυξης απαγορεύτηκε το 2006 βάσει του κανονισμού της ΕΕ για τις πρόσθετες ύλες ζωοτροφών – Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. Ναι, το γεγονός ότι η χρήση αντιβιοτικών ως αυξητικών παραγόντων έχει απαγορευτεί στην Ευρώπη παραμένει ευρέως άγνωστο στο ευρύ κοινό. Αυτό καταδείχθηκε πρόσφατα στο τελευταίο ευρωπαϊκό βαρόμετρο, το οποίο έδειξε ότι μόνο τα δύο πέμπτα περίπου των πολιτών της ΕΕ (42%) το γνωρίζουν. Ωστόσο, είναι ελαφρώς περισσότερο από το προηγούμενο κύμα (+4 ποσοστιαίες μονάδες). Ένας μεγάλος αριθμός ερωτηθέντων (57%) δεν γνωρίζει ότι υπάρχει τέτοια απαγόρευση. Από την απαγόρευση της ΕΕ για τα αντιβιοτικά ως αυξητικοί παράγοντες, το 2006, άλλες ήπειροι αποφάσισαν να ακολουθήσουν αυτό το παράδειγμα, υποστηρίζοντας τη θέση της ΕΕ ως περιοχής βέλτιστων πρακτικών, όπως περιγράφεται στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για τη μικροβιακή αντοχή One Health. Έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στη μείωση της ανάγκης χρήσης αντιβιοτικών σε αγροκτήματα στην Ευρώπη, με 25 ευρωπαϊκές χώρες να παρέχουν συνεχώς στοιχεία πωλήσεων μεταξύ 2011 και 2022, αναφέροντας μέση πτώση 53% στις πωλήσεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Οι αγρότες έχουν ηθική και νομική υποχρέωση να διατηρούν τα ζώα τους υγιή και να διασφαλίζουν ότι λαμβάνουν την κατάλληλη μεταχείριση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κτηνοτρόφοι χρειάζεται μερικές φορές να χορηγούν αντιβιοτικά όταν τα ζώα τους αρρωσταίνουν από βακτηριακή λοίμωξη. Τα αντιβιοτικά είναι φάρμακα που χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή στην Ευρώπη και, ως εκ τούτου, είναι διαθέσιμα για χρήση μόνο από αγρότες μετά από διάγνωση από κτηνίατρο και μετά την παροχή κτηνιατρικής συνταγής. Υπάρχουν αυστηροί κανόνες για το πότε και πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία άρρωστων ζώων, όπως συμβουλεύει κτηνίατρος.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, ο κτηνίατρος μπορεί να συνταγογραφήσει αντιβιοτικά για τον έλεγχο της νόσου σε μια ομάδα ζώων όπου ένα ή περισσότερα ζώα είναι ήδη άρρωστα για να αποτρέψει την εξάπλωση μιας λοίμωξης όταν δεν υπάρχουν κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις. Ο κτηνίατρος μπορεί επίσης να συνταγογραφήσει αντιβιοτικά για ένα μεμονωμένο ζώο ή περιορισμένο αριθμό ζώων για την πρόληψη λοιμώξεων όταν ο κίνδυνος είναι υψηλός, για παράδειγμα, μετά από ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις. Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται συστηματικά ούτε για να αντισταθμίσουν την κακή υγιεινή, την ανεπαρκή κτηνοτροφία ή την κακή διαχείριση της εκμετάλλευσης.
Η υπεύθυνη χρήση είναι το κλειδί
Στην Ευρώπη, οι αγρότες συμμορφώνονται με τις αρχές Υπεύθυνης Χρήσης που ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Υπεύθυνη Χρήση Φαρμάκων σε Ζώα, EPRUMA, στο πλαίσιο βέλτιστων πρακτικών για τη χρήση αντιβιοτικών σε ζώα παραγωγής τροφίμων. Η EPRUMA παρέχει καθοδήγηση για την τόνωση της βέλτιστης υγείας των ζώων ως μέρος ενός σχεδίου διαχείρισης της φάρμας για τη μείωση της ανάγκης για αντιβιοτικά.
Αυτό βασίζεται σε μια ολιστική προσέγγιση ελαχιστοποίησης της νόσου μέσω προσεγγίσεων πρόληψης λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένης της καλής στέγασης και αερισμού, της καλής υγιεινής, της κατάλληλης διατροφής, της τακτικής παρακολούθησης της υγείας και της ευημερίας, του σχεδιασμού για την υγεία των ζώων, της χρήσης διαγνωστικών μέσων, του εμβολιασμού, της αναφοράς τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών στο σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης και βιοασφάλειας. Έτσι, τα προληπτικά μέτρα στοχεύουν στη διατήρηση υγιών ομάδων ζώων ή στον περιορισμό της εξάπλωσης ασθενειών σε έναν ζωικό πληθυσμό. Όταν μια βακτηριακή ασθένεια προσβάλλει ένα ζώο, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από τη θεραπεία με αντιβιοτικά για αυτό το ζώο.
Οι δράσεις και τα προϊόντα πρόληψης λοιμώξεων συμβάλλουν στη μείωση της ανάγκης για αντιβιοτικά. Αυτά μπορούν να χωριστούν σε δύο κύριες κατηγορίες: προληπτικά και θεραπευτικά. Η προληπτική δράση μπορεί να αναληφθεί μέσω της βιοασφάλειας, της καλής στέγασης και αερισμού και της χρήσης εμβολίων που προστατεύουν τα ζώα από συγκεκριμένες ασθένειες. Μπορεί να ληφθεί υποστηρικτική δράση χρησιμοποιώντας προϊόντα που βοηθούν στη διατήρηση της καλής υγείας του ζώου, για παράδειγμα, βέλτιστη διατροφή και προβιοτικά, ή επιλέγοντας ζώα για μεγαλύτερη αντοχή στις ασθένειες.
Χωρίς θεραπευτικές εναλλακτικές στα αντιβιοτικά
Αν και δεν υπάρχουν επί του παρόντος θεραπευτικές εναλλακτικές λύσεις αντί των αντιβιοτικών που έχουν εγκριθεί για χρήση στην κτηνοτροφία στην Ευρώπη, υπάρχουν αρκετά προϊόντα που ενισχύουν την ευαισθησία, όπως οι τροποποιητές λοιμογόνου δράσης. Η διατροφή μπορεί επίσης να παίξει μια πολύ σημαντική και κρίσιμη λειτουργία για τη διατήρηση της βέλτιστης υγείας και καλής διαβίωσης των ζώων. Οι πρόσθετες ύλες ζωοτροφών που χρησιμοποιούνται για τα ζώα εκτροφής είναι καθοριστικοί παράγοντες για τη διασφάλιση της κατάλληλης διατροφής και της βέλτιστης καλής διαβίωσης των ζώων. Τέτοια συστατικά ζωοτροφών διασφαλίζουν την ασφάλεια των ζωοτροφών, όπως τη μείωση της παρουσίας ανεπιθύμητων μικροοργανισμών. Μπορούν επίσης να βελτιώσουν την πεπτικότητα και να διατηρήσουν την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας του ζώου, υποστηρίζοντας την ευημερία, την αντοχή και την ανθεκτικότητά τους σε ενδεχόμενες λοιμώξεις ή στρεσογόνους παράγοντες.
Η χρήση αντιβιοτικών για σκοπούς προώθησης της ανάπτυξης απαγορεύτηκε το 2006 βάσει του κανονισμού της ΕΕ για τις πρόσθετες ύλες ζωοτροφών – Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. Ναι, το γεγονός ότι η χρήση αντιβιοτικών ως αυξητικών παραγόντων έχει απαγορευτεί στην Ευρώπη παραμένει ευρέως άγνωστο στο ευρύ κοινό. Αυτό καταδείχθηκε πρόσφατα στο τελευταίο ευρωπαϊκό βαρόμετρο, το οποίο έδειξε ότι μόνο τα δύο πέμπτα περίπου των πολιτών της ΕΕ (42%) το γνωρίζουν. Ωστόσο, είναι ελαφρώς περισσότερο από το προηγούμενο κύμα (+4 ποσοστιαίες μονάδες). Ένας μεγάλος αριθμός ερωτηθέντων (57%) δεν γνωρίζει ότι υπάρχει τέτοια απαγόρευση. Από την απαγόρευση της ΕΕ για τα αντιβιοτικά ως αυξητικοί παράγοντες, το 2006, άλλες ήπειροι αποφάσισαν να ακολουθήσουν αυτό το παράδειγμα, υποστηρίζοντας τη θέση της ΕΕ ως περιοχής βέλτιστων πρακτικών, όπως περιγράφεται στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για τη μικροβιακή αντοχή One Health. Έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στη μείωση της ανάγκης χρήσης αντιβιοτικών σε αγροκτήματα στην Ευρώπη, με 25 ευρωπαϊκές χώρες να παρέχουν συνεχώς στοιχεία πωλήσεων μεταξύ 2011 και 2022, αναφέροντας μέση πτώση 53% στις πωλήσεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
