Το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι περισσότερες οικονομίες θα υποχωρήσουν σε αναιμική ανάπτυξη, η οποία με τη σειρά της θα περιορίσει τις τιμές. Αν όντως πρόκειται αυτή να είναι η μοίρα μας, τότε τα τελευταία τρία χρόνια, αρχικά της βουτιάς και στη συνέχεια των αυξανόμενων δαπανών δανεισμού, θα έχουν αποτελέσει ένα ταξίδι αγωνίας μετ' επιστροφής, αφήνοντάς μας πίσω στο σημείο που βρισκόμασταν - με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν να παραπαίει.
Αντίθεση
Αυτή η άποψη έρχεται σε αντίθεση με την τρέχουσα επιθετική στάση που υιοθετούν οι υπεύθυνοι χάραξης νομισματικής πολιτικής, με λόγια και πράξεις που υποστηρίζουν ότι ο πληθωρισμός πρέπει να νικηθεί πάση θυσία από ολοένα και υψηλότερα επιτόκια, ενώ η ανάπτυξη να αφεθεί να φροντίσει μόνη της τον εαυτό της.
Υπήρξαν πολλές προειδοποιήσεις ότι εισήλθαν πάρα πολλά πανδημικά ερεθίσματα τόνωσης από όλες τις πλευρές και αφέθηκαν στη θέση τους για υπερβολικά πολύ χρόνο. Εάν ωστόσο οι κεντρικοί τραπεζίτες αναπηδήσουν σε αντιστροφή πορείας και μειώσεις επιτοκίων τόσο σύντομα μετά την αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, θα τεθεί υπό αμφισβήτηση η συλλογική τους ικανότητα να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους.
Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ της πραγματοποίησης βραχυπρόθεσμων οικονομικών εκτιμήσεων - οι οποίες είναι συχνά πολύ πιο δύσκολο να είναι επιτυχείς - και της πρόβλεψης πιο μακροπρόθεσμων τάσεων. Το ΔΝΤ διατυπώνει πράγματι εναλλακτικά σενάρια, ιδίως όσον αφορά το εάν τα επίπεδα του δημόσιου χρέους θα αυξηθούν ή θα υποχωρήσουν. Και δεν συμφωνούν όλοι με τα συμπεράσματά του. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Λάρι Σάμερς εκτιμά ότι ο αυξανόμενος κρατικός δανεισμός θα έχει ως αποτέλεσμα πραγματικά επιτόκια, προσαρμοσμένα για τον πληθωρισμό, έως και 2%, υπερδιπλάσια από τα επίπεδα πριν από την πανδημία.
Το "φυσικό" επιτόκιο
Για να είμαστε δίκαιοι, η κεντρική υπόθεση του ΔΝΤ είναι η μέση επιστροφή στο status quo μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Η έκθεση αναφέρεται σε ένα φυσικό επιτόκιο γνωστό ως R*, έναν εννοιολογικό στόχο όπου το επίσημο κόστος δανεισμού αναφοράς δεν είναι ούτε πολύ χαμηλό για να προκαλεί αδικαιολόγητο πληθωρισμό, ούτε αρκετά υψηλό ώστε να καταπνίγει την οικονομική ανάπτυξη.
Είναι εκείνο το ολιστικό σημείο εξισορρόπησης που αναζητούν οι στρατιές των οικονομολόγων των κεντρικών τραπεζών, χωρίς να γνωρίζουν ποτέ εάν έχουν φτάσει σε αυτό. Σημειώστε ότι το ΔΝΤ αναμένει ότι οι μεγάλες οικονομίες ανάπτυξης της Ινδίας και της Κίνας θα υποφέρουν ολοένα και περισσότερο από παρόμοιες κατασταλτικές επιπτώσεις με τις πιο ώριμες ανεπτυγμένες οικονομίες, απαιτώντας έτσι χαμηλότερο φυσικό επιτόκιο με την πάροδο του χρόνου.
Αν και είναι λογικό, είναι κάπως απογοητευτικό να πιστεύουμε ότι ελάχιστα έχουν αλλάξει θεμελιωδώς μετά το ξαφνικό "κλείσιμο" της παγκόσμιας οικονομίας και αργότερα την επανεκκίνησή της. Η επιβράδυνση της αύξησης της παραγωγικότητας, η γήρανση σε δημογραφικό επίπεδο, η αποπαγκοσμιοποίηση, η στροφή σε πιο πράσινες οικονομίες και το πόσο επιπλέον δημόσιο χρέος απαιτείται για να διευκολυνθεί αυτή η μετάβαση είναι όλοι πιθανοί παράγοντες μείωσης των φυσικών επιτοκίων με την πάροδο του χρόνου.
Πράγματι, η αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης αναμένει ότι η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) θα προχωρήσει σε μείωση επιτοκίων πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους, κάτι που δε συνάδει με τα σχόλια των αξιωματούχων της Fed.
Όχι κι άλλο λάθος
Ωστόσο, οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι επί του παρόντος "κολλημένοι" στο να πρέπει να δικαιολογούν το γιατί χρειάζεται ακόμη πιο επιθετική δράση, όταν ο πιο αργός πληθωρισμός και η ασθενέστερη ανάπτυξη ενδέχεται να πλησιάζουν ούτως ή άλλως. Υπήρξε μια τεράστια ποσότητα απόπειρας αυτοδικαίωσης από τις κεντρικές τράπεζες για το πώς ούτε η πανδημία, ούτε η τεράστια άνοδος των τιμών της ενέργειας ήταν υπό τον έλεγχό τους.
Ως εκ τούτου, λένε, δεν μπορεί να αποδοθεί πραγματική ευθύνη στη συλλογική τους αδυναμία είτε να προβλέψουν είτε να περιορίσουν στη συνέχεια τα αυξανόμενα κέρδη των τιμών. Η αύξηση των επιτοκίων έως ότου υπάρξει ακλόνητη απόδειξη ότι ο δείκτης δομικού πληθωρισμού τείνει χαμηλότερα κινδυνεύει να παρασύρει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε ένα δεύτερο, απανωτό λάθος, το οποίο μπορεί να αποφευχθεί. Η υπερβολική σύσφιξη και η επιτάχυνση της ύφεσης (ή ακόμη και μια πιστωτική κρίση) θα προκαλούσε εκτεταμένη και δικαιολογημένη δυσαρέσκεια, υπονομεύοντας ενδεχομένως την οικονομική εμπιστοσύνη. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν συνήθως διπλή εντολή ελέγχου του πληθωρισμού και διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Η τελευταία είναι εξίσου σημαντική με τη μείωση των τιμών καταναλωτή.
Μια καταστροφική ύφεση από τα επαναλαμβανόμενα lockdown αποφεύχθηκε επιδέξια με τα γρήγορα συντονισμένα νομισματικά και δημοσιονομικά μέσα τόνωσης, με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κοιμούνται στη συνέχεια στο τιμόνι ενώ ο πληθωρισμός εκτοξευόταν. Ένα μεγάλο μέρος αυτού του φαινομένου θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί εάν οι κεντρικές τράπεζες δεν είχαν σταθεροποιηθεί στα αρνητικά επιτόκια και σε συνεχιζόμενη ποσοτική χαλάρωση για πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Ως εκ τούτου, μπορεί να είναι έξυπνο τώρα να εξετάσουν τώρα το ενδεχόμενο μιας παύσης των αυξήσεων επιτοκίων, έστω και μόνο για να παρακολουθήσουν τις καθυστερημένες επιπτώσεις ενός κύκλου ολοένα και αυστηρότερων χρηματοοικονομικών συνθηκών μετά από κάθε συνεδρίαση κεντρικής τράπεζας εδώ και έναν χρόνο.
Το Bloomberg Economics εκτιμά ότι μπορεί να διαφαίνεται το τέλος για τον παγκόσμιο κύκλο αύξησης επιτοκίων. Προς το παρόν, ωστόσο, η ρητορική παραμένει αρκετά επιθετική, με αυξανόμενες τις ελπίδες ότι η πρόσφατη τραπεζική κρίση βρίσκεται πια πίσω μας. Ωστόσο, εάν τόσο η ανάπτυξη όσο και ο πληθωρισμός εξατμιστούν στην πορεία, η αποφυγή της επακόλουθης καταιγίδας θα είναι αρκετά πιο δύσκολη και περίπλοκη υπόθεση για τους υπερήφανα ανεξάρτητους νομισματικούς διοικητές μας.
